​Colani el-Şara: Bir Kahraman mı, Yoksa Tehdit mi?

Ortadoğu’nun siyasi ve askeri karmaşasında bazı isimler sadece bölgesel bir lider olmaktan çıkar ve uluslararası siyasetin odağı haline gelir. Ebu Muhammed el-Colani, yani Colani el-Şara, tam da bu tanıma uyan bir figür. Bir dönem El Kaide’nin Suriye kolu olarak bilinen Nusra Cephesi’nin lideri olan Colani, sonrasında Heyet Tahrir el-Şam (HTŞ) adıyla yeni bir oluşuma öncülük etti. Ancak onu bu kadar tartışmalı bir figür haline getiren yalnızca askeri liderliği değil, aynı zamanda son yıllarda sergilediği siyasi manevralardır.

Colani, ilk olarak radikal bir ideolojik duruş ve El Kaide’ye sadakatiyle tanındı. Ancak son yıllarda bu radikal kimliğini daha pragmatik bir liderliğe evirdiği gözlemleniyor. HTŞ’nin terör örgütü listesinden çıkarılmak için gösterdiği çabalar, Colani’nin uluslararası arenada “ılımlı” bir figür olarak tanıtılma stratejisiyle ilişkilendiriliyor.

ABD’nin geçtiğimiz günlerde Colani’nin başına koyduğu 10 milyon dolarlık ödülü kaldırması, bu stratejinin bir yansıması olarak değerlendirilebilir. ABD’nin bu hamlesi, Suriye’de yeni bir denge arayışında olduğuna dair işaretler taşıyor. Ancak bu adım, Colani’nin gerçekten bir “reformcu” olup olmadığı sorusunu da gündeme getiriyor.

Colani’yi destekleyenler, onu Suriye’deki Esad rejimine karşı mücadele eden bir özgürlük savaşçısı olarak görüyor. HTŞ’nin kontrol ettiği İdlib’deki yönetimi, bazı kesimler tarafından alternatif bir model olarak gösteriliyor. Colani, sadece askeri bir lider değil, aynı zamanda bölge halkına sosyal hizmetler sunan, altyapı projelerine öncülük eden ve ekonomik istikrar sağlamaya çalışan bir lider olarak da tanıtılıyor.

Bu bağlamda, Colani’yi destekleyenler için o, Ortadoğu’da baskıya ve zulme karşı direnişin sembolü haline gelmiş durumda. Ancak bu anlatı, onun geçmişteki radikal bağlarını ve insan hakları ihlallerini görmezden geliyor.

Colani’yi eleştirenler ise, onun pragmatizmini bir taktik olarak görüyor. Eleştirmenlere göre, Colani’nin ideolojik temelleri hala radikalizme dayanıyor ve bu dönüşüm yalnızca uluslararası kabul görme çabası. HTŞ’nin, özellikle İdlib’deki baskıcı yönetimi ve sivillere yönelik ihlalleri, bu iddiaları güçlendiriyor.

Ayrıca, Colani’nin liderliği altındaki HTŞ’nin, diğer muhalif gruplar üzerinde kurduğu hâkimiyet ve zaman zaman uyguladığı şiddet politikaları, onun hala bir tehdit olduğunu savunanları haklı çıkarabilir.

ABD’nin Colani’ye yönelik ödülü kaldırması, bölgede yeni bir ittifak politikası arayışı olarak yorumlanıyor. Suriye’deki İran etkisini azaltmayı hedefleyen ABD, Colani’yi bir araç olarak görüyor olabilir. Ancak bu durum, Colani’nin uluslararası meşruiyet kazanması anlamına mı gelir, yoksa bölgedeki çatışmaları daha da karmaşık hale mi getirir, bu sorunun yanıtı belirsiz.

Colani el-Şara, tarih tarafından nasıl hatırlanacak? Bir kahraman mı, yoksa bölgenin istikrarını tehdit eden bir lider mi? Bu sorunun cevabı, yalnızca Colani’nin değil, aynı zamanda Ortadoğu’nun geleceğini şekillendirecek dinamiklere bağlı. Ancak bir gerçek var ki, Colani’nin adımları, Suriye ve bölge siyasetinde yeni bir sayfa açmaya devam ediyor.

Tarih, Colani’yi nasıl yazacak? Bu, yalnızca onun değil, onu şekillendiren uluslararası siyasetin bir sınavı olacak.

Bu yeni dönemin önemli aktörlerinden biri olan Colani, kimdir ve bu hareketi nasıl büyüttü? Onun hayatına ve geçmişine bakmak, içinde bulunduğumuz siyasi ve askeri tabloyu daha iyi anlamak için büyük önem taşıyor.

Ebu Muhammed el-Colani, gerçek adıyla Ahmed Hüseyin el-Şara, 1982 yılında Suudi Arabistan’ın Riyad kentinde doğdu. Ailesi, İsrail işgali altındaki Golan Tepeleri’nden gelmektedir; bu nedenle “el-Colani” takma adını kullanmaktadır.

1989 yılında ailesiyle birlikte Suriye’ye dönen el-Colani, Şam’ın Mezze semtinde yaşamaya başladı. Eğitimine burada devam eden el-Colani, genç yaşlarda cihatçı ideolojiye ilgi duydu. 2003 yılında ABD’nin Irak’ı işgalinin ardından Irak’a giderek El Kaide’ye katıldı ve burada Ebu Musab el-Zerkavi liderliğindeki yapılanmada önemli görevler üstlendi

2011 yılında Suriye’ye dönen el-Colani, El Nusra Cephesi’ni kurarak El Kaide’nin Suriye kolunu oluşturdu. 2016 yılında El Kaide ile bağlarını kopardığını duyurarak örgütün adını Şam’ın Fethi Cephesi olarak değiştirdi. Daha sonra, 2017 yılında Heyet Tahrir el-Şam (HTŞ) adıyla yeni bir oluşuma öncülük etti ve liderliğini sürdürdü.

2024 yılında HTŞ’nin Suriye’deki Esad rejimine karşı başlattığı taarruzlar sonucunda, el-Colani’nin liderliği altındaki güçler başkent Şam’ı ele geçirdi ve Esad rejiminin sona ermesine yol açtı. Bu gelişmeler, el-Colani’yi uluslararası arenada daha da dikkat çeken bir figür haline getirdi.