Zengezur koridoru
Erivan’da aileler perişan durumda. Her gün resmi kurumlara başvurarak asker olan oğullarından haber alamadıklarını söylüyorlar. Ermenistan, savaştaki asker kaybını geçen ay yaklaşık 2.500 olarak açıkladı ama kayıpların bunun çok çok üzerinde olduğu tahmin ediliyor.
Ermenistan’da tarihi yenilginin artçı şokları ülkeyi sarsarken, Azerbaycan’da şehitlerin kanı ile yazılan Karabağ Zaferi’nin sevinci artarak devam ediyor. Nitekim İlham Aliyev, Şuşa’nın kurtarıldığı 8 Kasım gününü Zafer Bayramı ilan etti. 44 günlük savaştan sonra Ağdam, Kelbecer ve Laçin’i de savaşmadan geri alan Azerbaycan’da coşku giderek yükseliyor.
1990’lı yılların başında, Azerbaycan topraklarına saldıran Ermenilerin Karabağ’da 173 tankına karşı Azerbaycan’ın sadece 21 tankı vardı. 186 topa karşı 30 topla karşılık vermişlerdi. Sovyetlerin Ermenistan’a güçlü askeri desteğine karşı Azeri Türkleri topraklarını polis gücü ile savunmak zorunda kalmıştı. Profesyonel silahlara karşı vatanlarını beylik tabancaları ile korumuş, Ermenilere vatanlarını teslim etmektense mermileri bitince son kurşunları beyinlerine sıkmışlardı.
***
2020’nin Karabağ Savaşı’nda ise devreye Türkiye’nin desteği girdi. Suriye ve Libya’da savaşın gidişatını değiştiren SİHA’lar Karabağ Savaşı’nın Rus teknolojilerini bir kez daha berhava etti. Bu yüzden savaş biteli neredeyse bir ay olduğu halde yankıları sürüyor. Rus ve batılı uzmanlar Karabağ Savaşı’nı, “Rusya tarafından eğitilmiş ve silahlandırılmış Ermeni ordusunun Türkiye tarafından eğitilmiş ve silahlandırılmış Azerbaycan ordusu tarafından mağlup edilmesi” şeklinde özetliyor.
Uluslararası ajanslara konuşan Ermeni askerler, “Azerbaycan bizden daha fazla para, silah ve askeri teçhizata sahip” diyerek Ermenistan’ın hala nostalji yaşadığını ve Rus silahlarına güvenerek girdiği kumarı kaybettiğini itiraf ediyorlar. Ermeni askerlerin bile fark ettiği gerçeği ise ne Rusya, ne de Ermenistan kabullenebilmiş değil.
Yüksek dağların tepelerine kurulmuş olan Karabağ’da artık her yer bembeyaz. Kış güçlü şekilde bastırmış durumda. Buna rağmen Azerbaycan baharı beklemeden ciddi bir imar hazırlığına başladı bile. 90’lı yılların başında kendi öz vatanlarını bırakmak zorunda kalan Türklerin gelip yerleşmesi için yeni yerleşim yerleri planlanıyor. Bu yerleşim birimlerine en fazla verilecek isim ise Karabağ’da savaşın gidişatını değiştiren “Bayraktar” olacak. Baharda adım başı bir Bayraktar kasabası ile karşılaşırsanız şaşırmayın.
***
Ermenilerin giderayak yaktığı evlerin yanı başında şimdilik Azerbaycan birliklerinin kurduğu çadır kamplar var. Bir de Türkiye’den gelmiş olan mayın ve el yapımı patlayıcı arama timleri… Türk askerinin Azerbaycanlı gardaşlarına verdiği bu hizmet bile Rusları çıldırtmaya yetmiş durumda. Türk askerinin bölgeye gelmesi ile nelerin değişeceği ise yakın zamanda daha belirgin hale gelecek.
Artık herkesin kabullendiği gerçek, gittikçe ulus devlete doğru küçülen Rusya’nın imparatorluk hayallerinin çok gerilerde kaldığı... Rus uzmanlar, Türkiye’nin Kremlin’in etkisini umursamadığı sık sık yazıyorlar. Ankara Hükümeti’nin Rusya’ya danışma gereği bile duymadan Güney Kafkasya ve Orta Asya’da gittikçe güçleneceğini dile getiriyorlar.
Karabağ Savaşı’nın bir başka sonucu ise İran’ın Türkiye ile ticaretini azaltacağı gerçeği. Gaz ticaretinde olsun, İran üzerinden Türk Cumhuriyetleri ve Afganistan’a giden Türk TIR’ların güzergâhında olsun çok şey değişecek. Asıl güçlü proje ise Kars’tan Nahçıvan’a, Zengezur koridoru üzerinden de Azerbaycan'a bağlanacak hızlı tren projesi ile yeni İpekyolu olacak. Bu sayede şu anda Özbekistan’a hava yolu ile 350 dolara değil, onun onda bir fiyatına ulaşma imkânı doğacak.
