Yürüyen merdiven, duran insan
Havalimanına ulaşmaya çalışırken on bin basamaklı merdivene tırmanmaya "durdum" malu00fbm. Bir tırmanış esnasında kırklarında bir adamı, sırtında; orasına burasına bin bir marka etiket yapıştırılarak süslenme gayretine girilmiş, hatta bu gayretten bitap düşürülmüş bir çanta ile görünce zihnim çıkış ile düşüş arasında çok hızlı/iki üç koşu indi çıktı haliyle... Merdiven çıkıyordu, biz duruyorduk. Yani biz de çıkıyorduk tamam. Fakat durduğumuz yerde...
Bir terslik vardı.
Tıpkı dini motifli, nakle atıflı, ağdalı vaazlarla; Miraç hadisesini anarken, ahlaki düşüşlerimize, ilkesizliğin dibinde sürünmelerimize umut vadeden bir değişim, bir çıkış kapısı sunmayışımıza benziyordu. (Buraya nasıl atladım bilmiyorum. Malum zihin uzun tahta bacaklı veya kanatlı yeleli bi şeyu2026 Fakat her merdivende miraç, her çıkışta hakikaten yükselip yükselmediğimiz aklıma gelir.) Süründüğümüzü unutturan, dibe çöktüğümüze dair ciddi hafıza kaybı yaşatan bir ilaç almış gibi oluyorduk, yüksek yaşamış ve yükseklere göçmüşlerimizin hatıralarına bakarkenu2026
Bugünün günah keçisi yürüyen merdiven. Veya yakın zamanlarda meşhur olmuş asansör de olabilir.
Evvela asansörle mi başladı bizim "yükselirken düşme alışkanlığı"mız, dedim içimden. Düşme diyorum, çünkü biz yükselmeyi yalnızca maddi açıdan tanımlamaya başladığımızda yere çakıldık ilkin...
Eski kafalılığım ile yepyeni ve afallayacağım kadar uzak görüler arasında bir yerde salıncak kurduğu vakidir zihniyetimin. Şimdi bu asansör hakkında söylediklerim ve birazdan yürüyen merdivene dair söyleyeceklerim, şahsımın bilime, bilimin en iyi çevirdiği filmlerden biri olan teknolojik gelişmeye karşı çıktığımı düşündürebilir. Şimdiden söylüyorum; bu su i zan.
Burada yaşam pratiğinde en fena şekillerde yenildiğimizi iyi bildiğimiz halde, en azından dilde, kalemde karşısında durup sorguladığımız şey; herhangi bir bilimsel, teknolojik gelişmenin özellikle iyi yanlarını almakta ve onun bizde bıraktığı maddi kolaylık kaynaklı memnuniyet kadar, bu kolaycılık ve zahmetsizliğin yine bizde bıraktığı ruhi eksilmeler, yozlaşmalara karşı tedbir ve temkinde ne kadar tetikte, ne kadar mahir olup olmadığımızdır. Tıpkı yürüyen merdivenden aldığımız çıkıyor gibiyken düştüğümüz gerçeği, bir yandan sözüm bana(ona değil) gelişiyor, ilerliyorken diğer yandan nasıl yerimizde bile sayamadığımız gerçeğini düşündürüyor. Bir yan; maddi yanımız, diğer yan da ruhi, ahlaki yanımız. Diyorum ki; bizzat üretmediğimiz veya yerlileştiremediğimiz bilim ve teknoloji ruhumuza veresiye yazdırıyor. Defter bitti. Artık ilkelerimizi, iyi geleneklerimizi, emeğimizi, zamanımızı yani bizi çalıyor. Bizdenu2026
Genellikle bilim elden, teknoloji gölden bir rahatlıkta olduğumuzu itiraf edebiliriz. Bu itiraf; bizzat toplum olarak bizim üretmediğimiz, üretimine katkı sağlamadığımız aksine nasılsa hazıra konulduğu için hunharca, bilinçsiz kullanımlarla suiistimal ederek tükettiğimiz gerçeğiyle yüzleşmemizi beraberinde getirecektir. Belki biz üretseydik, sonradan bize bırakıp gittiği yozlaşmaya meydan vermeyecek şekilde üretir ve hüsnü istimal, iyi tasarruf/ kullanımlarla tabiata uyan, tabiatı destekleyen uslu bir teknolojinin boynunu okşuyor olurduk.
Rousseau'nun şu sorusu yankılanıyordu kapıya ilerlerken. "Teknolojik yenileşme bizim ahlakımıza katkı mı sağlıyor, yoksa yozlaştırıyor mu?" Mamafih " Bilim eşyanın nasıl çalıştığını bize söyleyebilir fakat nasıl yaşamamız gerektiğini söyleyemez." Sözleri deu2026
Yani demem o ki teknolojik ve bilimsel gelişimin bütünüyle, her bakımdan bir ilerleme olduğunu sanmamızın süresi dolalı çok oldu. Gelen her kolaylık, doğru ve olması gereken bir kolaylık mıdır? Bize başka açıdan zorluk çıkarır mı? Gelen her gelişimin, sonradan ödemek zorunda kalacağımız bedelleri olan ve aldığımıza alacağımıza pişman eden bir ödül olmaması için ne yapmalıyız? Sevinçle teknolojinin başına oturduğumuzda kalkarken varlığımız onu ödememize yetmeyecekse, sonradan üzüleceksek bunu bilelim artık.
Getirisi-götürüsü, girdisi-çıktısı, aldısı-verdisiyle bu mevzuda ah valimiz nicedir?
Ya ben aslında merdiveni emeksiz çıkarken bedenim daha az hareket ve enerji tasarrufunda bulunmuş ve memnun, mesrur, mutlu olsa da ruhumun buna itirazla " bizim yükselişimiz böyle işte, hakikatte biz çıkmıyoruz, çıkarılıyoruz, biz yerimizde sayıyoruz, adeta yüksek bize iniyor, yani durduk yerde, zahmetsiz, emeksiz yükseliyoruz" dediğini duyar gibi oldum. Bir de önümdeki yolcunun dünyanın markalarını aksesuar olarak çantasında bulabildiği her yere yapıştırmış olduğunu görünce bu düşüncem iyice pekişti. İste ondan bu yazıyı karalamış bulundum.
