​Yıllıklar Kültür Sanat Dünyasının Aynasıdır

Bir geleneğe yaslanan kültür sanat yıllıkları, yazar ve sanatçıların birikim ve ürünlerini yansıtan önemli belgelerdir.

Üç kıtada, yedi iklimde hükümran olan Osmanlı Devleti’nde, ‘Salname’ adı verilen siyasi yıllıklar vardı. Bunlar merkezi idarenin, nezaret denilen bakanlıkların, askeri müesseselerin, bazı hususi müessese ve şahsiyetlerin her sene muntazaman çıkardıkları neşriyattı ki amaç insanları bilgilendirmek, mevcut bilgileri doğru şekilde arşivleyerek geleceğe emanet etmekti. Bu yıllıklar Osmanlı’dan sonra Cumhuriyet devrinde de devam etmiş hatta her yıl şehirler için tarihî, siyasi, coğrafi, kültürel yönlerden illerin etraflı şekilde anlatıldığı yıllıklar yayımlanmıştır. İl Yıllıkları her zaman bir müracaat kitabı ve kaynak eser olarak dikkatle takip edilmiş ve meraklıları tarafından aranmış, okunmuştur.

Unutulmayan Yıllıklar

Ülkemizde kültür sanat yıllıkları Cumhuriyet’ten sonra bazı yayınevleri ve dergiler etrafında kümelenmiştir. İlk hatırladığım ve takip ettiğim yıllıklar Varlık Yıllığı ve Nesin Yıllığı idi. Daha sonra bu yıllıklar giderek ilgi görmemeye başladı. Sonradan Türkiye Yazarlar Birliği ile Suffe Yıllıkları dikkat çekti. Birincisi bir kurum yayını olarak çıktı ve hâlâ devam ediyor. Kurucu Başkanı D. Mehmet Doğan. Şahıs merkezli Suffe Yıllığı ise beş on sene yayımlandı. Sonra neşriyatına ara verdi. Kurucusu Mustafa Miyasoğlu’nun vefatından sonra da artık çıkmaz oldu. Bir de Mustafa Ruhi Şirin yönetiminde çıkan ve birkaç yıl süren Çocuk Edebiyatı Yıllığı’nı hatırlamak gerek.

Yıllıkların çok önemli olduğunu söylemeye gerek var mı? Zira hayatın çok hızlı aktığı, insanların süratli bir tempo ile yaşamaya çalıştığı günümüzde, gözümüzden birçok şeyin kaçtığını fark edemiyoruz bile. Bu koşuşturma içinde bazen yapılmış önemli bir faaliyetten sonradan haberdar olabiliyor, sevdiğimiz bir yazarın veya sanatçının vefatını haftalar hatta aylar sonra duyabiliyoruz. Yıllıklar bu bakımdan âdeta bir hafıza defteri, bir toplum günlüğü olarak unuttuğumuz, duymadığımız, görmediğimiz ve gündemimize gelmemiş mühim konuları yeniden önümüze açıyor ve bizi sahiden aydınlatıyor. Bir bakıma senelik muhasebeyi ve sorgulamayı beraberinde getiriyor. Bu bakımdan ilme, irfana, kültüre, sanata ve medeniyete değer veren kurum ve kuruluşların yıllık çıkarması gerekiyor. Bilhassa Valilikler, Belediyeler, Kaymakamlıklar, sivil toplum kuruluşları, gazeteler, dergiler ve yayınevleri bu konuda öne çıkmalıdır.

ZKS Kültür Sanat Yıllığı 2021

Önümde titizlikle hazırlanmış, zengin bir muhteva ile okuyucuya tebessüm eden bir yıllık var: Zeytinburnu Kültür Sanat Yıllığı 2021. Zeytinburnu Belediye Başkanı Ömer Arısoy’un sunuş yazısında şu satırları okuyoruz: “Elinizde tuttuğunuz kültür sanat yıllığının serüveni yaşadığımız günlere başka bir perspektifle bakmanın gücüne inandırıyor bizi. Geniş bir yelpazesi olan yıllığın ‘tarihe not düşmek’ işlevini ziyadesiyle gerçekleştirebilmesini diliyorum.”

Yıllıkta önemli değerlendirmeleri, iz bırakmış sergileri, yankı uyandırmış yarışmaları, toplantıları, sempozyumları görüyor; vefat edenler veya yaşayanlar hakkında kaleme alınmış portre yazılarını ve sanata dair yazılmış kıymetli metinleri okuyoruz. Sonsuzluk âlemine göç eden Asım Gültekin, Hasan Başpehlivan, Sabri Orman, Timur Selçuk, Alâeddin Soykan, Markar Esayan, Adalet Ağaoğlu, Ahmet Kekeç, Yavuz Bahadıroğlu, Nur Vergin, Doğan Özlü, Ömer Faruk Harman, Emine Işınsu, Ali Özek, İlhan Başgöz, Mehmet Genç gibi sevilen isimlerin vefatlarının ardından hassasiyetle kaleme alınmış yazılar, büyük önem arz ediyor. Bu metinleri kaleme alanlar arasında Ömer Lekesiz, Funda Özsoy Erdoğan, Mehmet Tevfik Ekiz, Erkan Cav, Kâmil Eşfak Berki, Kudret Ayşe Yılmaz, Yasin Aktay, Nabi Avcı, Nurettin Durman, İbrahim Ethem Gören, Hüseyin Besli, Hüseyin Akın, Necdet Subaşı, Arif Ay, Ayşe Böhürler, Haşim Şahin ve Selvigül Kandoğmuş Şahin de bulunuyor.

Göze ve Gönle Hitap Eden Muhteva

Yıllığın muhtevası oldukça zengin, hem göze hem de gönle hitap ediyor. Seçilen resimler, fotoğraflar, afişler, karikatürler, estetiğe önem veren iyi bir ekibin ortak çalışmasını bize hatırlatıyor. Modern ve klasik sanatlara aynı eşitlikçi bakış, değişik dünya görüşlerine mensup olan sanatçıların ve kültür adamlarının aynı ilgi ve sıcaklıkla ele alınışı, takdire şayan bir durum. Bu konuda bir Belediye bünyesinde ne kadar sağlam çalışmalar yapılabileceğini de bize işaret ediyor. İstanbul ilçe belediyeleri arasında seçkin bir yerde duran Zeytinburnu Belediyesi’ne de, doğrusu bu yakışıyor. Özellikle bugünlerde muhtaç olduğumuz bütünlüklü ve kuşatıcı bakış açısına sahip olan ve bu birikimleriyle yıllığa katkı sunan yazarlara, editörlere ve yıllığa emeği geçen herkese teşekkürler. Asım Öz ve Aykut Ertuğrul yıllığın hazırlayıcıları. Kültüre ve sanata her zaman olduğu gibi kol kanat geren Başkan Ömer Arısoy, yine alkışı hak eden kıymetli bir esere daha imza atmış bulunuyor.

Edebiyat Ortamı’nın Yıllığı

Daha önce Şiir Yıllığı 2021’den bahsetmiştik. Sadık Yalsızuçanlar’ın Genel Yayın Yönetmeni olduğu Edebiyat Ortamı bünyesinde şimdi de Öykü Yıllığı 2021 çıktı. Yıllığı hazırlayan Yunus Nadir Eraslan, sunuş yazısında on birinci öykü yıllığı ile okuyucunun huzuruna çıktıklarını belirtiyor. Ne güzel! Demek ki istikrarlı bir yayın faaliyeti ile karşı karşıyayız. Eraslan, 2020 yılı içinde bütün dünyayı saran salgından bahsederek birçok kuruluşun faaliyetlerini tatil ettiğini hatırlatıyor ve insanların genelde evlerde yaşamak mecburiyetinde kaldığını söylüyor. Sonra da edebiyat dünyasının bundan etkilendiğini sözlerine ekliyor. Buna rağmen 500 sayfalık yıllığın aksatılmadan çıkarılması hakikaten büyük bir başarı. Yıllığı hazırlarken Eraslan’a yardım edenler ve bazı dosyaları hazırlayanlar arasında Abdullah Harmancı, Beyhan Kanter, Cahid Efgan, Engin Elman, Ruveyda Durma, Zeynep Sayman da bulunuyor. Bu yıllık için teşvikte bulunan ise Edebiyat Ortamı’nın sahibi Mehmet Ali Bulut.

ŞEVKET BULUT’A VEFA

Yıllık için seçilen hikâyeler, yıl boyunca dergilerde çıkan dergilerden süzülerek okuyucunun önüne yeniden çıkıyor. Doğrusu en iyi hikâyelerin ortaya konulduğunu rahatlıkla söylemek lazım. Bir kısmını okuma fırsatı bulduğum bu hikâyelerin sahipleri arasında Cihan Aktaş, Gökhan Özcan, Hasibe Çerko, İmdat Avşar, Mustafa Uçurum, Osman Çeviksoy, Sadık Yalsızuçanlar, Şerif Aydemir, Yahya Akengin ve Zeki Bulduk da bulunuyor. Bazı dergilerin hikâyeleri üzerinde ayrıca duruluyor. Yıl içinde edebiyat dergilerindeki hikâyelerin okuyucularda uyandığı yankılar ve bıraktıkları izler araştırılıyor. Doğrusu yıllığın en manidar kısımlarından birisi, neredeyse unutulan hikâyeci Şevket Bulut hakkında ayrı bir dosya hazırlanması. “Anadolu’nun Sesi Şevket Bulut” yazısını Muhammet Cebecioğlu’nun kaleminden okuyoruz. Şevket Bulut Bibliyografyası”nı ise Ahmet Sarı hazırlamış. İkisinin de ellerine sağlık.

Kültür sanat yıllıklarının düzenli çıkması lazım. Bunun için desteğe ihtiyaçları var. Bu desteği vermek hazırlayıcılarını yüreklendirmek ve teşvik etmek hepimiz için vicdan borcudur. Yıllıklar sadece yılın kültür sanat dökümleri ve envanterleri değildir aynı zamanda medeniyetimizin yüz akları, işaret taşlarıdır. Ahde vefadır, kadirbilirliktir ve gelecek nesillere bırakılacak ölümsüz mektuplar, inci mercan değerinde armağanlar, unutulmaz hediyelerdir.