Yİ-ÜFE'de yıllık artış 21,6 puan geriledi

Enflasyon oranı hesaplanırken üretici ve tüketici olmak üzere iki ayrı endekse bakılıyor. Toplumun geniş kesimi daha çok tüketici fiyatlarını takip ettiği için enflasyon denilince akla ilk tüketici fiyat endeksi (TÜFE) geliyor. Ancak yaklaşık son bir yıldır üretici fiyat endeksinde gerçekleşen sert yükselişlerin ve üretici ile tüketici fiyat endeksi arasındaki makasın her geçen ay daha da açılması ÜFE’nin önemini daha da artırdı. Çünkü ÜFE ile TÜFE arasındaki farkın açılması, önümüzdeki dönem tüketici fiyatlarına bu farkın yansıyacağı anlamına geliyordu. Bu durum da enflasyon beklentilerini bozuyor, talebin öne çekilmesine neden oluyordu.

Bu yılın ilk yarısında özellikle otomobil, konut ve dayanıklı tüketim mallarına olan talebin artması zaten yüksek seyreden enflasyonu daha da artırdı. O yüzden baz etkisi nedeniyle düşüş eğilimine giren enflasyon kendiliğinden düştü denilse de bu gerileme beklentiler açısından oldukça önemli.

Önümüzdeki ay açıklanacak olan Aralık ayı enflasyonunda 10 puanlık bir gerileme beklenirken 2023 yılının ortalarında ise enflasyon oranının yüzde 40’lı seviyelere kadar ineceği tahmin ediliyor. Bu şartlar altında da makul bir tüketici, mevcut durumda ihtiyaç duymadığı bir mala veya hizmete harcama yapmayacaktır.

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre; 2022 yılı Kasım ayında yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) bir önceki aya göre yüzde 0,74, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 98,20, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 136,02 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 128,94 artış gösterdi.

Alt detaylar incelendiğinde;

Sanayinin dört sektörünün yıllık değişimleri; madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 146,43, imalatta yüzde 107,64, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 442,97 ve su temininde yüzde 114,41 artış olarak gerçekleşti.

Ana sanayi gruplarının yıllık değişimleri; ara malında yüzde 103,78, dayanıklı tüketim malında yüzde 93,87, dayanıksız tüketim malında yüzde 124,66, enerjide yüzde 337,34 ve sermaye malında yüzde 86,41 artış olarak gerçekleşti.

Sanayinin dört sektörünün aylık değişimleri; madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 4,99 artış, imalatta yüzde 2,01 artış, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 5,17 azalış ve su temininde yüzde 3,39 artış olarak gerçekleşti.

Ana sanayi gruplarının aylık değişimleri; ara malında yüzde 1,88 artış, dayanıklı tüketim malında yüzde 2,62 artış, dayanıksız tüketim malında yüzde 2,68 artış, enerjide yüzde 4,24 azalış ve sermaye malında yüzde 2,83 artış olarak gerçekleşti.

Önceki aya ait verilere göre ise yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) yıllık yüzde 157,69, aylık yüzde 7,83 artmıştı. Kasım ayında devreye giren baz etkisi TÜFE’ye 1,12 puanlık düşüş olarak yansırken, ÜFE’de ise daha belirgin bir gerileme görüldü ve üretici fiyatlarının yıllık artışında 21,6 puanlık bir düşüş kaydedildi. Bunun yanı sıra enerji fiyatlarındaki aylık düşüş de Kasım ayı üretici fiyat endeksindeki gerilemede belirleyici rol oynadı.