Yİ-ÜFE'de yıllık artış 21,6 puan geriledi
Enflasyon oranı hesaplanırken üretici
ve tüketici olmak üzere iki ayrı endekse bakılıyor. Toplumun geniş kesimi daha
çok tüketici fiyatlarını takip ettiği için enflasyon denilince akla ilk
tüketici fiyat endeksi (TÜFE) geliyor. Ancak yaklaşık son bir yıldır üretici
fiyat endeksinde gerçekleşen sert yükselişlerin ve üretici ile tüketici fiyat
endeksi arasındaki makasın her geçen ay daha da açılması ÜFE’nin önemini daha
da artırdı. Çünkü ÜFE ile TÜFE arasındaki farkın açılması, önümüzdeki dönem
tüketici fiyatlarına bu farkın yansıyacağı anlamına geliyordu. Bu durum da
enflasyon beklentilerini bozuyor, talebin öne çekilmesine neden oluyordu.
Bu yılın ilk yarısında özellikle
otomobil, konut ve dayanıklı tüketim mallarına olan talebin artması zaten
yüksek seyreden enflasyonu daha da artırdı. O yüzden baz etkisi nedeniyle düşüş
eğilimine giren enflasyon kendiliğinden düştü denilse de bu gerileme beklentiler
açısından oldukça önemli.
Önümüzdeki ay açıklanacak olan Aralık ayı
enflasyonunda 10 puanlık bir gerileme beklenirken 2023 yılının ortalarında ise
enflasyon oranının yüzde 40’lı seviyelere kadar ineceği tahmin ediliyor. Bu
şartlar altında da makul bir tüketici, mevcut durumda ihtiyaç duymadığı bir
mala veya hizmete harcama yapmayacaktır.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK)
verilerine göre; 2022 yılı Kasım ayında yurt
içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) bir önceki aya göre yüzde 0,74, bir önceki
yılın Aralık ayına göre yüzde 98,20, bir
önceki yılın aynı ayına göre yüzde 136,02 ve on iki aylık ortalamalara göre
yüzde 128,94 artış gösterdi.
Alt detaylar incelendiğinde;
Sanayinin dört sektörünün yıllık
değişimleri; madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 146,43, imalatta yüzde
107,64, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 442,97 ve su temininde yüzde
114,41 artış olarak gerçekleşti.
Ana sanayi gruplarının yıllık
değişimleri; ara malında yüzde 103,78, dayanıklı tüketim malında yüzde 93,87,
dayanıksız tüketim malında yüzde 124,66, enerjide yüzde 337,34 ve sermaye
malında yüzde 86,41 artış olarak gerçekleşti.
Sanayinin dört sektörünün aylık değişimleri; madencilik ve taş
ocakçılığında yüzde 4,99 artış, imalatta yüzde 2,01 artış, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 5,17 azalış ve su
temininde yüzde 3,39 artış olarak gerçekleşti.
Ana sanayi gruplarının aylık
değişimleri; ara malında yüzde 1,88 artış, dayanıklı tüketim malında yüzde 2,62
artış, dayanıksız tüketim malında yüzde 2,68 artış, enerjide yüzde 4,24 azalış ve sermaye malında yüzde 2,83 artış
olarak gerçekleşti.
Önceki aya ait verilere göre ise yurt
içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) yıllık yüzde 157,69, aylık yüzde 7,83
artmıştı. Kasım ayında devreye giren baz etkisi TÜFE’ye 1,12 puanlık düşüş
olarak yansırken, ÜFE’de ise daha belirgin bir gerileme görüldü ve üretici fiyatlarının yıllık artışında 21,6
puanlık bir düşüş kaydedildi. Bunun yanı sıra enerji fiyatlarındaki aylık
düşüş de Kasım ayı üretici fiyat endeksindeki gerilemede belirleyici rol
oynadı.
