Yİ-ÜFE Yıllık Yüzde 18,20, Aylık Yüzde 3,55 Arttı

Salgının ekonomik etkilerini azaltabilmek amacıyla açıklanan ekonomik destek paketleriyle tüketimin canlanması ve pandemi nedeniyle zarar gören sektörlerin toparlanması amaçlanmıştı. Kredi genişlemesiyle birlikte konut ve otomotiv gibi bazı sektörlerde belirgin bir iyileşme gördük. Ancak bu bir sağlık krizi olduğu için, ekonomik krizlerde işe yarayan önlemler, turizm, ulaşım, yeme içme, eğlence gibi bazı sektörler için pek de etkili olamıyor. Genel olarak baktığımızda ülkemize döviz kazandıran sektörlerin sıkıntılı bir süreç geçirdiğini, ithal girdiye dayalı döviz çıkışı gerektiren tüketimin ise canlandığını görüyoruz.

Diğer yandan salgın nedeniyle kur artışı beklentisi olanlar düşük faiz oranlarıyla kredi kullanıp dövize yatırım yaptılar. Buna ilaveten jeopolitik riskler, ABD seçimleri gibi dış etkenler de döviz kurlarını yükseltti. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı finansal yatırım araçlarının reel getiri oranlarına göre;

Eylül ayında, Amerikan Doları TÜFE ile indirgendiğinde aylık yüzde 2,53, üç aylık değerlendirmede yüzde 7,90, altı aylık değerlendirmeye göre 12,27, yıllık ise 18,08 oranında arttı.

Euro ise TÜFE ile indirgendiğinde Eylül ayında aylık yüzde 2,17, üç aylık değerlendirmede yüzde 13,03, altı aylık değerlendirmeye göre 19,66, yıllık ise yüzde 26,48 prim yaptı.

Kurlardaki bu artış üretici fiyatlarına da yansıdı. Ancak üretici artan maliyetlerini aynı oranda tüketici fiyatlarına yansıtamadı. Tüketici fiyat endeksinin (TÜFE) yıllık değişim oranları tablosuna baktığımızda tüketici fiyatlarının bir süredir yatay seyir izlediğini görüyoruz. Ancak üretici fiyat endeksi Mayıs ayından beri arttıyor ve TÜFE ile arasındaki makas açılıyor.

Ekim ayında yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) (2003=100) bir önceki aya göre yüzde 3,55, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 17,48, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 18,20 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 9,11 artış gösterdi. Tüketici fiyatları ise bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 11,89 arttı.

Sanayinin dört ana sektöründen imalat endeksi yıllık yüzde 19,81, aylık ise yüzde 3,74 arttı.

Ana sanayi gruplarının yıllık değişimleri; ara malında yüzde 23,41, dayanıklı tüketim malında yüzde 22,39, dayanıksız tüketim malında yüzde 15,36, sermaye malında yüzde 24,41 artış; enerjide yüzde 2,88 azalış olarak gerçekleşti.

Benzer bir tablo hizmet üreticileri endeksinde de karşımıza çıkıyor. Eylül verilerine göre; hizmet üretici fiyat endeksi (H-ÜFE) bir önceki aya göre yüzde 0,04, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 19,87, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 18,44 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 12,60 artış gösterdi.

Tarım ürünleri üretici fiyat endeksindeki değişim oranları da yine tüketici fiyatlarının üzerinde gerçekleşiyor.

Tarım-ÜFE (2015=100), Eylül ayında bir önceki aya göre yüzde 2,56, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 12,05, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 18,48 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 13,89 arttı.

Üretici fiyatlarındaki bu artış henüz tüketici fiyatlarına yansımamış olsa da önümüzdeki aylarda bu makas büyük olasılıkla kapanacak.