Yİ-ÜFE ve TÜFE arasındaki fark 72 puan oldu

TÜİK'in açıkladığı verilere göre; yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) 2022 yılı Ekim ayında bir önceki aya göre yüzde 7,83, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 96,74, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 157,69 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 122,93 artış gösterdi. Ekim ayı ile birlikte Yİ-ÜFE ve TÜFE arasındaki fark ise 72,18 puan oldu.

Sanayinin dört sektörünün yıllık değişimleri; madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 162,06, imalatta yüzde 122,97, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 554,56 ve su temininde yüzde 109,45 artış olarak gerçekleşti.

Enflasyon denilince akla ilk tüketici fiyat endeksi gelir. Hem hizmet sektörünü kapsamaması, hem vergilerin hariç tutulması hem de tüketicilerin doğrudan karşılaştığı fiyat olmaması nedeniyle üretici fiyatlarındaki değişim çok fazla ön plana çıkmazdı. Ancak pandemi süreci başladığından beri küresel çapta emtia ve enerji fiyatlarının artması, tedarik zincirinde yaşanan sıkıntılar, girdi maliyetlerini yükseltti ve enflasyondaki yükselişte ana unsur maliyet oldu. Bunun sonucunda biz de diğer ülkelerde olduğu gibi her ay enflasyonda yeni bir zirve görüyoruz.

Ekim ayı tüketici fiyat endeksi yıllık yüzde 85,51, aylık ise yüzde 3,54 oranında arttı. Bu seviyenin 2022 yılı için zirve olduğu tahmin ediliyor. Geçen yılın Kasım ayında TÜFE aylık yüzde 3,51 artmıştı. Şayet önümüzdeki ay aylık TÜFE yüzde 3,51’in altında kalırsa Ekim ayı 2022 yılı için enflasyonda tepe noktasının görüldüğü ay olacak. Aksi halde zirveden dönüş bir ay sonra yani Aralık ayında başlayacak. Geçen yılın Aralık ayında TÜFE’deki artış döviz kurlarının yükselmesiyle birlikte aylık yüzde 13,58’e çıkmıştı. Dolayısıyla Aralık ayında yaklaşık 10 puanlık baz etkisi devreye girecek ve TÜFE yıl sonunda yüzde 75 seviyesine inecek.

Bu teknik bir hesaplama. Yani enflasyonun düşmesi fiyatların da gerileyeceği anlamına gelmiyor. Sadece fiyatlardaki artış hızı yavaşlayacak.

2022 Ocak ayında da TÜFE’deki aylık artış tek haneye düşmemişti ve yüzde 11,10 olarak gerçekleşmişti. Bu nedenle TÜFE’deki düşüş devam edebilir.

Öte yandan bu hesaplamalar enflasyonu yükseltecek diğer unsurlarda olağan dışı bir değişim olmayacağı varsayılarak yapılıyor. Örneğin döviz kurlarının yükselmesi ya da ülkemizi olumsuz yönde etkileyecek dış gelişmelerin yaşanması bu tabloyu tersine çevirebilir.

Buna ilaveten yılbaşında asgari ücrete ciddi bir zam yapılması beklenirken seçimlerden önce Mart veya Nisan gibi ikinci bir artış daha yapılması tahmin ediliyor. Bu da hem tüketim harcamalarını artıracak hem de üreticilerin maliyetini yükseltecek.

Sonuç olarak kısa vadede enflasyonda baz etkisi nedeniyle bir düşüş göreceğiz. Ancak üretici ve tüketici fiyatları arasındaki fark daha uzun vadede tüketici fiyatlarına da yansıyacaktır. Ana trendi gösteren çekirdek enflasyon(enerji, gıda ve alkolsüz içecekler, alkollü içkiler ile tütün ürünleri ve altın hariç TÜFE) da bu duruma işaret ediyor.