YARI BAŞKANLIK SİSTEMİ
Fransa ile Osmanlı ve devamında Türkiye sürekli bir bağ içerisinde olmuşlardır. Etrafımızda o kadar çok Fransa ile çevrili ki insan bazen bu kadar çok Fransız menşeli şeyin olmasına şaşıyor. Bizi ilgilendiren konusu son dönemin moda tartışması olan Başkanlık-Yarı Başkanlık tartışması ve Fransız modeli olarak adlandırılan Yarı Başkanlık sistemi.
Öncelikle Yarı Başkanlık sistemi nasıl Fransa'da oluşturulmuştur? 5 Ekim 1958 tarihinde Beşinci Cumhuriyet Anayasası halk çoğunluğu tarafından kabul edilerek ilan edilmiştir. Fransızlar buna Beşinci Cumhuriyet'in ilanı diyorlar. Bu dönemde General Charles de Gaulle Cumhurbaşkanı olarak başa geçmiştir. Ve de istifa ettiği 1969 yılına kadar da yönetimde kalmıştır. Aslında uzun bir süre önce değil. Bize çok yakın bir dönem öncesine kadar yönetimde kalmış bir siyasetçi ve devlet adamı. 1958 tarihli Anayasa'dan sonra da yeni bir anayasa yapılmadı. Bu anayasa ile bizim mevcut anayasamız hemen hemen benzer ifadelere yer vermektedir. Cumhurbaşkanı her ikisinde de devletin başıdır. Her iki Anayasa da laikli ilkesini benimsemiştir. Her iki Anayasa da da yetkiler ve görevler benzer şekilde düzenlenmiştir. Yönetim anlamında da Fransa da da valiler ve belediye başkanları bulunmaktadır. Ancak Almanya da vali bulunmamaktadır. Daha fazla ticaret yaptığımız daha fazla vatandaşımızın yaşadığı ve de daha fazla etkilenmiş olmamız gereken Almanya ile idari yapımız uyuşmamaktadır.
Gelelim hemen hemen aynı anayasaya sahip iki farklı ülke de ki iki farklı sisteme u2013parlamenter ve Yarı Başkanlık. Farklılıklar da yok değil Fransa'da ikili bir meclis sistemi bulunmaktadır. Ancak De Gaulle nasıl bu sistemi kurmuştur. Öncelikle çok güçlü bir kişiliğe sahip. Aynı zamanda da bu günün şartları ile baktığımızda da otoriter bir kişi olduğu söylenebilir. Ancak özel bir düzenleme yapmıyor De Gaulle. Mevcut anayasa ile önce Bakanlar Kurulunu topluyor ve devamı geliyor. Benzerlik sanırım daha iyi anlaşıldı.
Bu sisteme, yapılacaklara vs. itirazlarınız olabilir. Sayın Cumhurbaşkanından sonra nasıl bir durum ortaya çıkacağı da düşünülebilir. Ancak benzerlikler bununla da bitmiyor. Geleceği bilememekle birlikte De Gaulle 11 yıl iktidarda kaldı ve bu sistem oturdu. Sayn Cumhurbaşkanının da 2. Dönemi de kazanması durumunda yaklaşık aynı sürelerle ülkeyi yöneteceklerini düşünürsek benzerliğin devam ettiğini söyleyebiliriz.
Bu sistem başarılı olur mu? Özellikle yönetimde istikrarı sağlar mı? Bunu yaşayıp göreceğiz. Ama ilginç olan şey TÜSİAD Başkanının Sayın Cumhurbaşkanı ile ilgili çıkışı. Sayın Cumhurbaşkanını muhatap almayacaklarını ifade etmesi. Gerekçe olarak ta Başbakan muhatabımızdır. Cumhurbaşkanı tarafsızdır. Devleti temsil eder ifadesi. TÜSİAD her zaman olduğu gibi yine yanıltmadı. Niyetini açıkça ortaya koydu. Akabinde ikinci açıklama Sayın Numan Kurtulmuş'tan geldi. Bu kadar yüksek faiz oranı ile biz büyümeyi sürdüremeyiz ve de bu iş yürümez dedi. Merkez Bankasının yaptıklarına anlam veremediğini ifade etti.
Tüm açıklamaları beraber okuduğumuzda ekonomi alanında Sayın Cumhurbaşkanı ile başlayan ve devam eden bir süreç var. Bu süreç Anadolu sermayesinin önünü açmak, rekabet şartlarını iyileştirmek ve tüm iş adamlarının ihracat yapabilmesini sağlamak. Dar bir kesimin elinde bulunan sermaye ile hükümetler yıkıp hükümetler kurmasını dönemini bitirmeye çalışıyor. Çalışmadan devlet odaklı büyümeyi bitirmek istiyor. Herkes biliyor ki TÜSİAD içerisinde yer alan adı çok büyük firmaların birçoğunun büyüklüğü devlet ile iş yapmasından ve büyütülmesinden kaynaklanıyor.
Yarı Başkanlık sistemi neleri mi değiştirecek? Düşündüğünüz ve düşünmediğiniz her alana etkisi olacak. Birilerinin otoriter dediği Sayın Cumhurbaşkanı bu ülkenin özgürleşmesinin önündeki engelleri kaldırıyor. Hem de teker teker. Bu sürecin inkıtaya uğramaması gerekiyor. Bu nedenle de çözüm süreci önemli, bu nedenle yarı başkanlık sistemi önemli, bu nedenle oluşturulmaya çalışılan yeni dış politika dili önemli. Ne olacağını hep birlikte göreceğiz. 19 Ocak fiilen Yarı Başkanlık sisteminin başladığı gün olacak tıpkı Fransa'da fiilen başladığı gibi. @CavitTatli
