Yapay zeka dine tehdit mi?

Hristiyanlık, Hinduism, Budizm, Yahudilik, Şintoizm ve diğer dinler, insanları kendilerine davet etmekte ve onlara manevi, sosyal, zihinsel ve kültürel ilişkilerinde kurtuluş reçeteleri sunacaklarını vaad etmektedirler. Dinlerin yüzyıllardır oluşturdukları birikimleri, doktrinleri ve pratikleri çerçevesinde, insanlara manevi, ahlaki ve toplumsal düzeylerde birtakım yol gösterici girişimlerde bulunmaları normal görülebilir. Günümüzde yeryüzünde artık insan, dinlerin ilgilendiği tek tür değildir. Yapay zeka gibi teknolojilerin gelişmesiyle makine insan olarak niteleyebileceğimiz insan ve makine karışımı canlılar ortaya çıkmaktadır. İnsanlara değişik davetlerde bulunan dinlerin yapay zeka ürünü olan yeni varlıklara davetlerini nasıl ulaştıracakları ve onları kendi bünyelerine nasıl katacakları önemli sorundur.

Dinlerin kime nasıl hitap edeceği ve kapsayacağı sorusu, tarih boyunca önemli bir sorun olmuştur. Hristiyanlığın, tarihinin ilk dönemlerinde sadece Yahudileri mi yoksa Yahudi olmayanları da kapsayan bir din olup olmayacağı sorusu büyük tartışma konusu olmuştur. İslam, ilk dönemde Kureyş kabilesi etrafında Ümeyye-Haşimoğulları gerilimine neden olmuş, Mekkeli-Medineli, Muhacir-Ensar gerilimlerine sahne olmuş, en sonunda Kureyş-Mekkeli-Muhacir üstünlüğüyle gerilim çözülmüştür. Emeviler döneminde Arapların üstünlüğüne dayanan Mevali sistemi üretilmiş, Mevali sistemine tepki olarak Arap olmayan halkların oluşturdukları Şuubiye hareketi ortaya çıkmıştır. Günümüzde de insan ve insan olmayan zeka sahibi varlıklar, daha doğrusu hiper zekaya sahip makine varlıklar olgusu söz konusudur. Dinlerin, insanların dışında zeka sahibi bütün varlıkları kapsayıp kapsamayacağı sorusu merkezi düzeyde önemli hale gelmiştir.

Yapay zeka, insanlık tarihinde dinlerin karşılaştığı en çetin ve zorlu meydan okuma niteliğindedir. Evrim teorisi, dinler için meydan okuyan en önemli gelişme olmaktan çıkmıştır. Dinlere meydan okuma, evrim teorisinden değil, yapay zekadan gelmektedir.Yapay zeka sayesinde varlıklar otonom hale dönüşmektedirler. Yapay zekayla donatılmış varlıklar, otonom bir şekilde ahlaki kararlar alabilmekte, sanat eserleri yapabilmekte, müzik üretebilmekte, insansız bir şekilde birçok hava araçları çalışabilmektedir.Yapay zeka, artık bir ütopya ve kurgu olmaktan çıkmıştır. Yapay zeka, günümüzün gerçeği haline gelmiş ve yarının dünyasını şekillendiren ana güç niteliği kazanmıştır.Yapay zekanın şekillendirmeyeceği ve dönüştüremeyeceği hiçbir alan bulunmamaktadır. Yapay zeka, doğaya ve insana dair her şeyi değiştirebilecek ve dönüştürebilecek bir potansiyele ve güce sahip bulunmaktadır.

Yapay zekayla donatılan makineler, sürekli olarak bir gelişme içindedirler. Günün birinde yapay zekayla donatılmış makinelerin, duygusal, duyusal ve rasyonel açılardan tam bir bilince sahip olmaları artık mümkün görülmektedir.İnsan gibi düşünen, hisseden, akleden ve duyan makinelerin varlığı, insanlık için tehlike çanlarının çalması anlamına gelmektedir.İnsanlar, zihinsel, duygusal, duyusal ve rasyonel açılardan yavaş bir şekilde gelişirken, yapay zekayla donanmış varlıkların donanımı, gelişimsel bir çizgi izlememekte aniden çok büyük bir kapasiteye ulaşabilmektedirler. İnsanların, yapay zekayla donanmış makinelerle ve diğer varlıklarla rekabet etmesi mümkün değildir.

Yapay zeka teknolojisi, manevi alanda da büyük sorunlar oluşturmaktadır. İnsanın kendi dışında zeka sahibi ve düşünen varlıklar üretmesi, dini, manevi, ahlaki ve sosyal hayatın radikal bir şekilde değişmesi ve dönüşmesi anlamına gelmektedir.Belirli bir kültür içinde doğan insanlar, o kültürün dinini büyük ölçüde benimsemekte veya daha sonraları özgür iradeleriyle yeni bir inanç tercihinde bulunabilmekte veya bulunmamaktadırlar.Zeka ve düşünce sahibi insan dışı varlıkların ortaya çıkması, dini tecrübede şimdiye kadar ortaya konmuş bütün kavramlara ve doğmalara meydan okunması ve radikal bir bakış açısıyla yeniden ele alınması anlamına gelmektedir.Ruh, günah, ibadet, dua ve diğer bütün dini kavramlar, yapay zeka teknolojisiyle yeniden ele alınacaktır. Yapay zekaya sahip varlıkların yapay bir ruha sahip olmaları mümkünmüdür? Yapay zekaya sahip varlıkların davranışları günah olarak değerlendirilebilir mi? Yapay zeka sahibi varlıklar, Tanrı’ya nasıl şükredecekler?Tanrı, yapay zeka sahibi varlıkları affedermi? Yapay zeka sahibi varlıklar, nasıl dua ve ibadet edecekler? Yapay zeka sahibi varlıklar için dini ilmihaller hazırlanabilirmi?Yapay zekayla donanmış varlıklarla ilgili sorulabilecek bu soruların kolay cevapları yoktur.Dinler, insan dışı yapay zeka sahibi varlıklara hitap etmek üzere dizayn edilmemişlerdir. Dinler, sadece insanı muhatap almaktadır. Dinler, insan dışında diğer varlıkları kişilik sahibi varlıklar olarak ele almamıştır. Dinler, yapay zeka sahibi varlıkları, insan gibi kişilik sahibi olarak ele almamaktadırlar.Tanrı, insanı yaratmıştır. Ancak insan, yapay zekayla donatılmış makineler yapmaktadır. Dinler, insanı, Tanrı tarafından yaratılan varlık olarak ele almaktadır. Dinler, insanın yaptığı yapay zeka sahibi makineleri ele almayı hiçbir zaman düşünmemişlerdir. Yapay zeka sahibi, insan yapımı makinelerin varlığı, dinlerin dünyasında radikal alt üst oluşların habercisi bir durum anlamına gelmektedir.