YA BAKANLIK, YA VEKİLLİK...

Başkanlık Sistemi-2: Millet Başa Geçiyor

Cumhurbaşkanına Vekalet ve Bakanlaru2026

10.maddeyle Cumhurbaşkanı yardımcıları, Cumhurbaşkanına vekalet ve bakanların nasıl atanacağı (Anayasanın 106.maddesi) düzenleniyor.

Birveya daha fazla Cumhurbaşkanı yardımcısı atanabilecek.

Cumhurbaşkanlığı makamının herhangi bir nedenle boşalması halinde, 101.madde hükmü kapsamında 45 gün içinde Cumhurbaşkanı seçimi yapılacak.Yenisi seçilene kadar Cumhurbaşkanı yardımcısı Cumhurbaşkanlığına vekalet edecek. Genel seçime bir yıl veya daha az kalmışsa Türkiye Büyük Millet Meclisi seçimi de Cumhurbaşkanı seçimi ile birlikte yenilenecek. Genel seçime bir yıldan fazla kalmışsa seçilen Cumhurbaşkanı, Türkiye Büyük Millet Meclisi seçim tarihine kadar görevine devam eder. Kalan süreyi tamamlayan Cumhurbaşkanı açısından bu süre dönemden sayılmayacak.

Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olanlar arasından Cumhurbaşkanı tarafından atanır ve görevden alınır.

Cumhurbaşkanı yardımcısı veya bakan olarak atananların varsa TBMM üyelikleri, yani milletvekillikleri sona erecek.

Yani yeni sitem, yürütme organının Meclisle olan bağlantısını tamamıyla kesiyor:

Yani "Sen sadece yürütme görevine bak, sadece milletin işlerini gör ve kolaylaştır" diyor.

Bakanların Cezai Sorumluluğuu2026 Gensoru yine devredeu2026

10.maddeyle Anayasanın 106. hükmünde getirilen düzenlemede, Cumhurbaşkanı yardımcıları ile Bakanların cezai sorumluluğu da öngörülüyor.

Buna göre:

• Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar hakkında "görevleriyle" ilgili suç işledikleri iddiasıylaTBMM üye tamsayısının salt çoğunluğunun (301 oyla) vereceği önergeyle soruşturma açılması teklif edilebilecek. Meclis, üye tamsayısının beşte üçünün (360 oy) gizli oyuyla soruşturma açılmasına karar verebilecek.
• Soruşturma açılmasına karar verilen Bakan veya Cumhurbaşkanı yardımcısı, 15 kişilik Meclis Komisyonunun raporundan sonra Meclis üye tamsayısının üçte ikisinin (400 oyla) gizli oyuyla Yüce Divana sevk kararı alınabilecek.
• Yüce Divanda seçilmeye engel bir suçtan mahku00fbm edilen Cumhurbaşkanı yardımcısı veya bakanın görevi sona erecek.

Gensoru kaldırılmadıu2026

Anayasanın mevcut 98.maddesinde yer alan gensorunun kaldırıldığı yönünde eleştiriler söz konusu.

Ancak bu, doğru değil.

Değişiklik, Kanunun 5.maddesiyle Anayasanın 98.maddesinden çıkarılan "GENSORU", 9 ve 10. maddeyle hem Cumhurbaşkanı, hem yardımcıları ve hem de Bakanlar için hükme bağlanmış.

Hem de çok etkili ve çok daha kapsamlı bir şekildeu2026

Cumhurbaşkanı için sadece görevi ile ilgili değil, aynı zamanda kişisel suçları için de eski adıyla "gensoru" müessesi "ismi anılmadan çok daha kapsamlı bir şekilde" çalıştırılıyor.

Meclis ve Cumhurbaşkanı seçimlerinin yenilenmesiu2026

11.maddeyle Anayasanın 116.hükmü düzenleniyor.

TBMM, üye tamsayısının beşte üç çoğunluğuyla (360 oyla) seçimlerin yenilenmesine karar verebilir. Bu durumdaMeclis genel seçimi ile Cumhurbaşkanlığı seçimi "birlikte" yapılacak.

Cumhurbaşkanının seçimlerin yenilenmesine karar vermesi halinde de Meclisi genel seçimi ile Cumhurbaşkanlığı seçimi "birlikte" yapılacak.

Olağanüstü halu2026

12.maddeyle Anayasanın 119.hükmü yeniden düzenleniyor.

Aslında en çok eleştirilen konulardan biri de bu düzenlemeu2026

Ancak bunda da durum çok farklı. Yani doğru ifade edilmiyor.

Buna göre olağanüstü hal ilan edilmesine ilişkin şartlar ayrıntılı bir şekilde düzenleniyor.

Cumhurbaşkanı, 119.maddede öngörülen şartların var olması durumunda olağanüstü hal ilan edebilir.

İlan kararı aynı gün Meclisin onayına sunulur. TBMM, gerekli gördüğü takdirde olağanüstü halin süresini kısaltabilir, uzatabilir veya olağanüstü halikaldırabilir. Mevcut sistemde de zaten aynı veya benzer değil mi?

Olağanüstü hallerde Cumhurbaşkanı, olağanüstü halin gerekli kıldığı konularda Anayasanın 104.maddesinin 17.fıkrasının ikinci cümlesinde belirtilen sınırlamalara tabi olmaksızın Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilir.

Savaş ve mücbir sebeplerle Meclisin toplanamaması hali hariç olağanüstü hal sırasında çıkarılan Cumhurbaşkanlığı kararnameleri üç ay içinde Mecliste görüşülür ve karara bağlanır.

Aksi halde olağanüstü hallerde çıkarılan ve üç ay içinde Meclis tarafından görüşülüp karara bağlanamayan Cumhurbaşkanlığı kararnamesi "kendiliğinden yürürlükten kalkar."

Asıl korkulan başkau2026

Değişiklik hükümlerini bütünüyle değerlendirdiğimde; eleştirildiği gibi bir diktatörlük göremedimu2026

Aksine bir durumun var olduğunu tespit ettimu2026

Açıkçası bir hükümranlık olacaksa; o da "Millethükümranlığı" olacaku2026

Sanıyorum; korkulan da bu:u2026 Milletin ferasetiu2026 Milletin ortak aklıu2026 Milletin Başkanlığıu2026

(Yarın: Bireysel ve toplumsal özgüven)