Vefalı dergiler depremzedeleri unutmadı

Türkiye’de yayımlanan fikir, edebiyat, kültür ve sanat dergilerinde depremzedeler unutulmadı. Dergilerin Mart sayılarında matem var.

Ülkemizde yaşayan 85 milyon insanımızı, İslam âlemini ve Türk dünyasını büyük hüzünlere sevk eden Kahramanmaraş merkezli büyük depremler, dergilerimizin yeni sayılarında önemli yer işgal etti. Bilindiği gibi büyük afet, 6 Şubat gününde yaşanırken dergilerin neredeyse tamamı o ayki sayılarını matbaaya vermişlerdi. Basılan dergileri değiştirmek ve yeni muhteva ile yayımlamak mümkün olmadı tabii. Ama o andan itibaren “Biz ne yapabiliriz?” diye düşünen dergi yöneticileri, mart sayılarını depreme ayırdılar. Bir kısım dergiler konuyu kapaktan verirken bazıları bütün sayfalarında deprem konusunu işlediler. Büyük acımız, mecmualarda geniş yer alırken bazı dergilerin siyah kapakla çıktığı görüldü. Bu tutum, millet ve devlet olarak tuttuğumuz yasın bir bakıma dergi dünyasına da gerçekçi bir yansımasıydı. Şüphesiz vatansever ve inançlı olan şair ve yazarlarımız, hissettikleri hicranı sadece dergilerde kısa yazı ve şiirlerle değil büyük çalışmalarla da ortaya koyacaklardır. 2023 yılında yayımlanacak olan romanların, hikâye ve şiir kitapları ile tiyatro eserlerinin bu sene deprem ağırlıklı olacağını düşünüyorum.

Kültür Sanat Dünyası Duyarlı

Elbette kalem erbabı olarak bilinen şairler ve yazarlar, yaşanan korkunç facianın farkındadırlar. Bu vahim hadiseyi gerek konuşmalarında gerekse yazılarında dile getirdiler, anlatmaya devam ediyorlar. Düzenlenen toplantılarda ilk olarak şehit olan vatandaşlarımıza rahmet isteniyor. Yaralı depremzedelere acil şifalar dileniyor. Bu hassasiyetlerinden dolayı dergilerimizin genel yayın yönetmenlerine, yazı işleri müdürlerine, teknik sorumlularına ve bütün çalışanlarına teşekkür etmek boynumuzun borcu. Şimdi ‘mart’ nüshalarını neredeyse tamamen ‘dert’ sayıları hâline getiren vefalı ve kadirbilir dergicilerimizin kültür hayatımıza kazandırdıkları kıymetli çalışmalarına bakalım. Dergiler hüzün ve melal dolu olduğu gibi şüphesiz bu yazı da kederle kaleme alınmış satırlardan meydana geliyor. Güzide dergilerimizin Mart ayı sayılarından elime ulaşanlardan alfabetik sıraya göre görebildiklerim:

AYDOS: Sıddık Ertaş yönetiminde çıkan sanat edebiyat dergisi Aydos’un 31. sayısında Nuri Pakdil’in “Kuşluk Müziği” şiiri kapağa taşınmış: “Kutsal inadı olanlar gerekli/Bir kalbi daha olanlar gerekli” Dergide imzası bulunanlar arasında aşina isimlerden Murat Soyak, Suavi Kemal Yazgıç, Mustafa Uçurum, Erol Erdoğan ve Sıddık Ertaş da var.

AY VAKTİ: Şeref Akbaba’nın yayın yönetmeni olduğu Ay Vakti’nin kapağında kırmızı renge bürünmüş deprem haritası var. Haftalarca gözyaşı döktüğümüz kardeşlerimizin acısını yansıtan bir başlık: Deprem 6 Şubat 2023. Yazı ve şiirler kaleme alanlardan başlıca şu isimler sıralanabilir: Nurullah Genç, Halit Yıldırım, Süheyla Karaca Hanönü, Şeref Akbaba, Fatma Balcı, Salih Uçak, Ömer Eski ve Necmettin Evci.

BİZİM KÜLLİYE: Nazım Payam idaresinde yıllardan beri istikrarla neşriyatına devam eden Bizim Külliye’de kapak konusu “Edebiyatımız ve Cumhuriyetimiz”. Dosyaya katkıda bulunanlar arasında Belkıs Altuniş Gürsoy, Fazlı Köksal, Levent Bayraktar, M. Halistin Kukul, Mahir Adıbeş, Musa Kâzım Arıcan, Mustafa Özçelik, Nazım Payam, Necati Kanter, Osman Suroğlu, Şaban Sağlık, Sadık Kemal Tural, Taner Namlı, Yahya Akengin ve Yusuf Dursun da var.

ÇELEBİ: Tarih, kültür ve düşünce dergisi Çelebi, dört ayda bir çıkıyor. Muhtevası zengin olan bu güzel mecmuamızı Ahmet Şahin arkadaşlarıyla birlikte Gaziantep’te hazırlıyor ve kültür dünyamıza kazandırıyor. Kapak konusu: “Türk Arkeolojisi”. İlk sayfadaki duyuruda, derginin yaptığı çalışmalarla Türk kültürü ve Türk dünyasına büyük hizmetler yapan araştırmacı yazar ve yapımcı Servet Somuncuoğlu’nun aziz ruhuna ithaf edildiği belirtiliyor. Ve merhumun şu sözüne yer veriliyor: “Dünya döndükçe, Türk’ün tarihi, dili ve kültürü Orhun çağlayanı gibi sonsuza dek akacaktır…” Her sayısı zengin bir münderecat ile çıkan Çelebi’nin bu sayısında Yaşar Çoruhlu, Osman Karatay, Semih Güneri, Elvin Yıldırım, Özlem Oktay Çerezel, Mehmet Gültekin, Denizcan Dede, Reyhan Körfez, Fevziye Eker, Timur Demir’in de önemli makaleleri dikkatle okunuyor. Çelebi’nin sunuş yazısının başında merhum Remzi Oğuz Arık’ın şu sözleri dikkat çekicidir: “Hep Türkiye için çalışacağız, yani rehavete kapılmayacağız. Zamanla nefsimiz, kendi çıkarlarımız için gevşemeyeceğiz.” Çelebi, ilmî yazılarıyla akademik dünyamızın da dikkatini çekiyor.

DİL VE EDEBİYAT: “Deprem Özel Sayısı” hazırlayan dergilerimizden biri de Dil ve Edebiyat. Üzeyir İlbak yönetimindeki dergide ilim adamlarının, şair ve yazarların duygu ve düşüncelerini toplu olarak görebiliyoruz. Üzeyir İlbak, Ergün Yıldırım, M. Sinan Genim, Abdülkerim Diktaş, Yunus Emre Özsaray, Numan Ako, Müştehir Karakaya, Hasan Suver, Süleyman Kızıltoprak, Elif Tokkal ve İlhan Kurt dergide depremi ele alan imzalar. Eski edebiyatçılardan Yusuf Ziya Ortaç’ın eski depremleri anlattığı “Unutma” ile Nazım Hikmet’in “Kara Haber” şiirleri dikkat çekiyor. Basında yer aldığında herkesi duygulandıran haberin resmini ressam Muammer Erkul yapmış. Resimde “Asrın Felâketi” üzerine, eski otomobiline yardım malzemelerini yükleyip Bakü’den yola çıkan ve deprem bölgesine doğru hareket eden Azerbaycanlı Müslüman Türk’ün fotoğrafı, okuyucuları derinden duygulandırıyor.

GENÇ: Her sayısı değerli yazılar, araştırmalar ve incelemelerle çıkan Genç dergisinin kapağı, karamsarlığa düşenlere ümit veriyor: “Anka Kuşuyuz Biz Küllerimizden Yine Doğacağız Allahu Ekber” Deprem olayını farklı boyutlarıyla yorumlayan yazıların yer aldığı dergide sıra dışı düşüncelere pencere aralanıyor ve okuyucu derinlemesine düşüncelere davet ediliyor.

HECE: Ankara’nın iyi, sağlam ve istikrarlı dergisi Hece “2022’de Şiir” konusunu dosya olarak ele almış. Bu sahada önemli değerlendirmeler yapılmış. İbrahim Demirci “Eşik”te. Ali Galip Yener ve Birsen Karaca edebiyat ve yazar merkezli yazılarıyla okurlara hitap ediyorlar. Fahri Tuna ile yapılan röportajın yanı sıra Arzu Özdemir, Mehmet Kurtoğlu ve Ayşenur Gülsüm’ün Kırklanmış Yazılar’a dair yazıları var. Yılmaz Daşçıoğlu, Mehmet Aycı, Mustafa Uçurum, Mustafa Everdi, Mustafa Kara ve Kudret Ayşe Yılmaz da atlanmaması gereken mühim metinlerle okuyucuların önüne çıkıyorlar.

HECE ÖYKÜ: Hece dergisi gibi Hece Öykü de Ömer Faruk Ergezen’in sahipliğinde ve yazı işleri müdürlüğü sorumluluğunda çıkıyor; ikisi de çok başarılı. Edebiyat dünyamızın nabzını tutan dergilerimizden biri. Daha önce merhum Rasim Özdenören ağabeyimizin başında olduğu dergiler, aynı çizgide başarılı bir şekilde okurlarına ulaşıyorlar. Hece Öykü’nün kapağında görebildiğim imzalar arasında Necati Mert, Müzeyyen Çelik, Ayşe Ünüvar, Mustafa Uçurum, Ayşe Altıntaş bulunuyor. İsmail Karakurt ise Tacettin Şimşek ile Âdem’in Cennetleri Üzerine bir röportaj gerçekleştirmiş. Bilhassa iyi h ikâyeleri ve öykü kritikleri okumayı sevenler için…

NİHAYET: Ahmet Murat yönetiminde çıkan Nihayet’in bütün yazıları depreme ayrılmış bulunuyor. Dosyanın adı: “Ne Oldu? Ne Yapmalı?” Bu felaket karşısında yaşananlar, içinde bulunulan durum ve çözüm yolları hakkında esaslı değerlendirmeleri okuyoruz. İyi araştırmaların dikkat çektiği derginin yanı sıra bölgeden çekilmiş enkaz temalı bir poster yer alıyor. Ve Türk bayrağı… Millet olarak, devlet olarak seferber olduğumuzun resmi, kalıcı hâle getirilmiş. Dergiye emek verenlerin ellerine sağlık. Arşivlik ve nesiller boyu saklanacak bir sayı hazırlandığını belirtmek gerek.

OLAĞAN HİKÂYE VE OLAĞAN ŞİİR: Her iki dergi deprem merkezli hikâye ve şiirlerden örülmüş birer güldeste. Türkiye Dil ve Edebiyat Derneği bünyesinde çıkan dergilerde edebiyatçı sorumluluğu hissediliyor ve yaşanan acılara bir sanatçı gözüyle ile bakılıyor.

SABİT FİKİR: Derginin kapağında Mesut Bostan’ın farklı bir dosya konusu var: “Mürekkepten Ekrana: Edebiyat Uyarlamaların Neresinde?” Kapakta ayrıca “2022’nin Kitap Raporu” da verilmiş. İmzalar arasında Gülseren Budayıcıoğlu, İbrahim Varelci, Ayşe Hicret Aydoğan v, Tuba Kaplan, Doğukan İşler ve Ömer Yalçınova bulunuyor.

SÖĞÜT: Sinan Terzi yönetiminde çıkan Söğüt’ün kapak konusu Yahya Kemal Beyatlı’ya dair. Terzi, “Söğüt’ten” başlıklı yazısında bu tahsisin niçin yapıldığını şöyle izah ediyor: “Bu sayıda kapağa taşıdığımız isim köklerini unutmadan istikbaline seslenen Türk şiirinin büyük ismi Yahya Kemal Beyatlı oldu. Pek çok akademisyen, şair ve yazar Yahya Kemal’i Söğüt için yazdı. Yahya Kemal, aidiyet hissettiği medeniyeti şiiri, mimarisi, musikisi, hat sanatı, insanı, kültürü, doğası ile savunan ve bunun estetiğini sunan adamdır. O, yıkımdan değil imardan, inkârdan değil ihyadan, biçimsizlikten değil estetik olandan yana olmuştur hep. Derin düşünmüş, derin konuşmuş, derinlere bakmıştır. Sığ olandan, köksüz olandan, ümit vermeyenden kaçmıştır.”

ŞEHİR VE KÜLTÜR: Mehmet Kâmil Berse’nin başarıyla idare ettiği Şehir ve Kültür de sarsıntıyı kapağına taşıyanlardan. Kapakta enkaz altındaki bir duvar saatinin, saat 4.20’yi gösterirken ki hâli görünüyor. Başlık: “Yerin Direği Şehirleri Yerinden Oynattı” Ümit Meriç, Abdulhamit Avşar, Kâmil Uğurlu, Mehmet Kâmil Berse, Ahmet Tek, Adnan Karaismailoğlu, Mehmet Kurtoğlu, İsrafil Kuralay, Serhat Önür, Necla Dursun, Zülgaip Akkuş, Hülya Günay, Muhsin İlyas Subaşı, Ekrem Kaftan, Sabri Gültekin, Muhsin Duran ve Mehmet Nuri Yardım bu sayıda yazıları bulunanlardan bir kısmı. Derginin şairi Kâmil Uğurlu’dan birkaç mısra: “Bebelerin süt vaktine daha yarım saat var,/Dedeler namaza uyanmadılar daha/Oysa az sonraki mahşerden kimse haberli değil,/Belli değil kim kalacak,/Kim çıkacak sabaha…”

TEFERRÜÇ: Ercan İriş’in Genel Yayın Yönetmeni olduğu Teferrüç’te imzalarına rastladıklarımız arasında şu kalem erbabı da bulunuyor: Recep Duymaz, Murat Soyak, Ali Havan, Gurbet Duymuş, İbrahim Gürel, Mücahit Akıncı, Fatih Demirel, Özlem Yıldız, Mustafa Işık, Yakup Çakır Ersin Karaca, Kenan Çayıroğlu, Akif Dut, Alparslan Kılıç.

TÜRK EDEBİYATI: Siyah kapakla çıkan dergilerimizden biri de Türk Edebiyatı idi. Muharrem Dayanç, “Kalbin En Acı Ürperişi: Deprem” başlıklı yazısıyla yer alıyor. Kapaktaki dosya konusu büyük romancımız Nail Abbas Sayar. “Nail Abbas Sayar 100 Yaşında” başlıklı yazıya romancının oğlu Ahmed Güner Sayar imza atıyor. Konuyla ilgili olarak Ramiz Karabulut, Abdullah Şendil, Tayfun Haykır, Emrah Meydan ve Dilber Tahiroğlu’nun da yazıları var. Muhtevadan kapağa yansıyan diğer yazı Mehmet Samsakçı’nın “Yahya Kemal’in Varşova’da Yayımlanan Bir Röportajı”. Dergide ayrıca Recep Kayalı ile yapılan bir mülakat dikkat çekiyor.

YENİ UFUK: Genel Yayın Yönetmenliği’ni Hasan Okyay’ın editörlüğünü Ali Kerem Akdağ’ın yaptığı Yeni Ufuk dergisi, “100. Sayı”sını çıkardı. Dergide yazıları okunanlar arasında Berkan Sözer, İskender Öksüz, Ali Kerem Akdağ, Aybike Yıldız, Yunus Emre Özdemir, İsmail Yakıt, Sakin öner, Çağrı Karşı, Oğuzhan Saygılı, Uğur Baş, Hasan Okyay ve Mehmet Nuri Serbest de bulunuyor.

YEDİ İKLİM: Siyah zeminin kapladığı Yedi İklim dergisinde umumi bir taziyede bulunuluyor: “İnnâ Lillahi ve İnnâ İleyhi Râciûn” (Allah’tan geldik ve O’na döneceğiz.” Dergide imzası olanların bir kısmı şöyle: Ali Haydar Haksal, Ali Günvar, Osman Bayraktar, Münire Kevser Baş, Duran Boz, Yakup Şafak, İsmail Demirci, Hasan Aycın, Nurettin Durman, Sevgi Korkusuz ve Yasemin Kapusuz.

YİTİK SÖZ: Okurken bana en çok hüzün veren dergi Yitik Söz oldu. Çünkü depremde en büyük acıları yaşayan Kahramanmaraş’ta çıkan mecmuaydı Yitik Söz. Kahramanmaraş Belediyesi adına Duran Boz’un Genel Yayın Yönetmenliği’nde çıkan derginin Yazı İşleri Müdürü Duran Doğan, Yayın Koordinatörü ise Mesut Serdar. İki aylık olduğu için Şubat ve Mart birlikte çıkarılmış. Tabii depremden önce basılmış. Kapakta Osman Sarı’nın mısraları var: “Ey bizi bekleyip hüzünlenen çağ/Bir hâl olmuş bize bir hâl olmuş bize”. Hakikaten hepimize bir hâller oldu, büyük yer sarsıntısı ile ruhlarımız da sarsıldı, zihinlerimiz alt üst oldu. Bugünlerde artık normale dönüyor, hayata alışıyoruz. Âdem Turan, Yasin Mortaş, Ali Göçer, Arif Ay, Mehmet Narlı, Mehmet Aycı, İlker Nuri Öztürk, Zeynep Karaca, İbrahim Özgün dergide çalışmalarını istifade ederek okuduğumuz isimler.

ZAFER: Prof. Dr. Sefa Saygılı yönetiminde devam eden Zafer’in kapak konusu “Beyin Teknolojileri ve Komplo Teorileri” Kemal Sayar, Mustafa Nutku, Ömer Sevinçgül, Muammer Erkul, Osman Suroğlu. Binbir emekle, alın teriyle, göz nuruyla dergi çıkaran aziz dostlara selam olsun. Elleri dert görmesin.