Varlık Fonu: İs Useful or Harmful?

Bugün klasik bir girişle varlık fonunun tanımıyla yazıma başlayayımu2026

Varlık fonu; "iktisadi varlıkların risk ve getiri dengelerinin gözetilerek kazanç odaklı kullandırılmak üzere teşkil edilen kurumlardır."

Varlık Fonu gelirleri esas itibariyle bütçe fazlalarından meydana gelir. Ancak bunun tersi uygulamalar daha fazla. Hatta dünya örneklerinin ilk beşinde bütçe fazlası ile kurulan varlık fonları yok.

Dünya örnekleriu2026

Varlık Fonu dünya örneklerine baktığımızda ülkemizdeki ile benzerlikler içerdiğini görüyoruz. Büyüklüklerine göre ilk beş şu şekilde.

Türkiye örneğinin gelir kaynakları karlarının yönetimi devir edilen şirketlere baktığımızda daha da çeşitli.

Bizim petrol zenginliğimiz yok.

Haliyle petrol ve gaz üzerine kurulu varlıkların yanı sıra başka faaliyet alanlarında boy gösteren kuruluşların karlarının da fona aktarılması kararlaştırıldı.

Bu çok eleştiriliyor. Ancak statükonun dışına çıktığınızda Türkiye'de ne eleştirilmiyor ki?

Kanaatimce fona devir edilen kaynaklardan ziyade; bu kaynakların "nasıl ve ne yönde kullanılacağı" ile ilgilenmek ve bu minvalde "fayda-maliyet analizi yapmak" daha doğru bir yaklaşım olacaktır.

Ve bizi "daha doğruya" götürecektir.

Varlık Fonu mu? Varlık Fonu Yönetim Şirketi miu2026

Öncelikle şu tespiti yapmak lazımu2026

Türkiye örneği ve kuruluş mantığı pozitif yönde çok farklıu2026 Adı: "Türkiye Varlık Fonu Yönetimi Anonim Şirketi."

Ülkemizde mevcut olan varlıkların bir yerde toplanarak yönetilmesi söz konusu.

Bu şirketin faaliyet konusu fonların kurulması ve yönetilmesi.

Bu çerçevede sermaye piyasalarında araç çeşitliliği ve derinliğine katkıda bulunmak, yurt içinde kamuya ait varlıkların ekonomiye kazandırılması, para piyasası işlemlerinde bulunmak, dış kaynak temin etmek, stratejik ve büyük ölçekli yatırımlara iştirak etmek için Türkiye Varlık Fonu ve bu fona bağlı alt fonları kurmak ve yönetmek üzere Türkiye Varlık Fonu Yönetimi Anonim Şirketi kurulmuştur.

Kaynaklarıu2026

Fonun kaynakları çeşitli kurum ve kuruluşların gelir fazlalıklarından oluşuyor.

• Özelleştirme kapsam ve programında bulunan ve Türkiye Varlık Fonuna devrine karar verilen kuruluş ve varlıklar ile Özelleştirme Fonundan Türkiye Varlık Fonuna aktarılmasına karar verilen nakit fazlası,
• Kamu kurum ve kuruluşlarının tasarrufu altında bulunan ihtiyaç fazlası gelir, kaynak ve varlıklardan; Bakanlar Kurulu tarafından Türkiye Varlık Fonuna aktarılmasına veya Şirket tarafından yönetilmesine karar verilenlerden,
• Türkiye Varlık Fonu tarafından yurtiçi ve yurtdışı sermaye ve para piyasalarından ilgili mevzuat kapsamında yer alan izin ve onaylar aranmaksızın sağlanan finansman ve kaynaklardan,
• Para ve sermaye piyasaları dışında diğer yöntemlerle sağlanan finansman ve kaynaklardan,

Denetimiu2026 Millet de denetleyeceku2026

Fonun denetimi için üçlü bir sistem öngörülmüşu2026

1. Bağımsız (Dış) Denetim,
2. Başbakanlık denetimi,
3. Plan ve Bütçe Komisyonu eliyle Türkiye Büyük Millet Meclisi Denetimi.

Aslında bunların haricinde dördüncü bir denetim daha var: "Millet Denetimi."

Fonun yönetimi her türlü gündemde olacağa benziyor. Rantabl kullanımının olup olmadığını millet her seçim döneminde denetimini yapacak ve kararını verecektir.

Türkiye'nin büyük kuruluşları Fon'a geçişiu2026

Eleştiri konularından biri; Türkiye'nin büyük kuruluşları Fon'a devredildiği hususu.

Aslında bu, yanlış bir ifade şekli. Zira bir kurumun başka bir kuruma devri, devrolan şirketin ortadan kalkması yani sona ermesi demektir. Ticaret Kanunu ve vergi mevzuatımızda durum böyle.

Ancak karlarının yönetime Fona aktarılan şirket ve kuruluşların varlığı devam ediyor.

Varlık Fonu'nu kurulmasında "Neden bu kadar geç kalındı" sorgulamasını yapmak gerekirken, "Niçin kuruldu, ne gereği vardıu2026" der gibi Türkiye'nin büyük kuruluşları Fon'a devredilerek elden gitti şeklindeki "detaydan yoksun ezber yaklaşımlar" ülke ekonomisine bir katkı sağlamıyor.

Yukarıda da ifade ettiğim gibi Türkiye Varlık Fonu Yönetimi AŞ'ye şirketlerin devredilmesi söz konusu değil. Bazı kurumların sadece "karlarının yönetimi" Fon tarafından yapılmış olacak.

Faydalarıu2026

Varlık fonunun kurulması, dünya uygulamalarına baktığımızda aslında geç kalınmış bir husus.

Bu fonun kurulması ile ekonomik manevra yeteneğimizin artacağını düşünüyorum.

Belli kuruluşlara ait bütçe fazlalarının yani karlarının belli bir yer de toplanması iktisadi pozitif enerjimizin daha belirgin ve daha büyük ortaya çıkmasını sağlayacaktır.

Ortaya çıkacak yüksek pozitif parasal enerjiyi büyük yatırımlarda kullanabilme imkanı kolaylanmış olacak.

Fon yönetim şirketinin piyasa işlemlerini yapabilme yetkisinin olması sebebiyle aktif bir "pozitif piyasa enerjisi" sağlanmış olacak ve spekülatif hareketlerin önüne geçebilme kabiliyeti kazanılacaktır.

Fona yönetimi devredilen karlara ait paralar "hot Money" nitelikli olacak. Haliyle bu fonları "piyasa yatırımcısı" mantığıyla yönetmede hızlı hareket etme imkanı kazanılmış olacak.

Fonun kullanımıu2026

Yukarıda da ifade ettiğim gibi kaynakların "nasıl ve ne yönde kullanılacağı" ile ilgilenmek ve bu bağlamda "fayda-maliyet analizi yapmak" daha doğru bir yaklaşım olacaktır.

Fonun kuruluş yasasında önemli amaçlar ve hedefler varu2026

Özellikle her türlü para piyasası işlemlerini yapacak olması döviz, borsa gibi spekülatif hareketlerin yoğun olduğu alanlarda ekonomiyi ve küçük yatırımcıyı koruyucu bir özellik olarak ortaya çıkacaktır.

1990 ve öncesinde kendi varlık fonlarını kuran ülkeler çok büyük kazançlar ve ekonomik derinlik kazandılar.

Başkası yapınca okey, biz yapınca ise; "hayır biz yapamayız" veya "su akar, Türk bakar" mantığı ve tepkisi bence anlamsız.

Biz neden başarmayalım?...

Fon kaynaklarının kullanımında ülkemizin önemli ihtiyaçlarını gidermek için harcamamız gerektiğini düşünüyorum:

Dünya yüksek teknolojik ürün aşamasını tamamlamış ve bu ürünlerin üretiminde "Endüstri 4" aşamasına geçmiş durumda.

Bu anlamda imalat modelimizi daha üst seviyeye çıkaracak "yüksek teknoloji ve Endüstri 4'ü" birleştirecek projelere ihtiyacımız var.

Varlık fonu kaynaklarının büyük kısmını da bu çerçevede kanalize ederek yönetmemiz ekonomiye çok şey kazandıracaktıru2026

Bu anlamda örneğin; "bir babayiğit lazım" çağrısı yapılmasına rağmen kimsenin cesaret edemediği "özel sektörün de küçük paylarla ortak olabileceği araba üretimi" için bu fon kaynakları ön ayak olabiliru2026

Eğer yukarıda aktardığım pozitif unsurlarıyla fon kaynaklarını kullanabilirsek -ki, kullanacağımızı düşünüyorum- bence faydalı olur.

Yani Varlık Fonu: Usefulu2026