Van'da TYB'nin Milletlerarası Tarihî Roman ve Romanda Tarih Bilgi Şöleni

Van sodalı gölü, sıcacık insanı, tarihin kadim mirasına ev sahipliği yapan heybetli duruşu ve on binlerce esere konu olabilecek şiirsel güzelliğiyle edebiyatın mahfili olmayı hak eden şehirlerimizden… Tokat’ı bir kitap cenneti hâline getiren Vali Ozan Balcı’nın teşrifinden sonra, ihmale uğramış kültürel yanını güçlendireceğe benziyor. Nitekim bu yıl beşincisi gerçekleştirilen ve Van Valiliği, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Büyükşehir Belediyesi ve Türkiye Yazarlar Birliği tarafından düzenlenen “Milletlerarası Tarihi Roman ve Romanda Tarih Bilgi Şöleni" 17-18 Kasım tarihlerinde bu şehirde icra edildi.

Sabah 9.00’da Cengiz Andiç Konferans Salonu’nda TYB’nin tarih sempozyumlarının özeti durumundaki sinevizyon gösterisi katılımcılara duygulu anlar yaşattı. Açılış konuşmalarını yapmak için söz alan Van Rektör Yrd. Prof. Dr. Şenay Baydaş üniversitenin kırkıncı yılı olduğunu ifade ederken, tarihin kendisi kadar onun yeniden yorumlanmasına imkân veren romanların önemi üzerinde durdu. TYB Genel Başkanı ASBÜ rektörü Prof. Dr. Musa Kazım Arıcan ise şehrin ve tarihin öncelikleri olduğunu vurgularken, yapılan faaliyetleri bilhassa Anadolu şehirlerinde; yerel yönetimler ve üniversiteler işbirliği ile gerçekleştirmek istediklerini kaydetti. Tarihin yalnızca bir bilim değil, bir sanat olduğu yaklaşımından yola çıkan Arıcan, son senelerde onun edebiyat olarak algılandığının da altını çizdi. Tarihî romanın nitelikleri, roman sanatının temelinin destanlara, mitoslara, masallara götürülmesinin önemi gibi noktalar üzerinde düşündürmeyi amaçlayan konuşmasını, Yunan mitolojisinden Spinoza’ya yazılan tarihî romana, Hegel’den Puşkin’e, Balzac’tan Geothe’ye, Gogol’dan Arap Tarihi ve Corcî Zeydan’a geniş bir çerçeve üzerine oturttu.

TYB Kurucu Genel Başkanı D. Mehmet Doğan vali vekili, rektör vekili, hocalar ve gençleri selamladıktan sonra insanın hem şahsî macerası hem de toplu yaşayışından çıkarılan konuların romanı beslediğini, böyle olunca tarihle romanın birlikteliğinin kaçınılmaz hâle geldiğini ifade etti. Tarihin toplumun hafızası olduğunun ve hafızasız kişiliğin teşekkül etmeyeceğinin altını çizen Doğan, geçmişi olmayanın bugünü olmayacağını belirtti. Geçmişi bilmek arzusunun neredeyse geleceği merak arzusu kadar güçlü olduğunun anlatıldığı konuşmada son yıllarda yayımlanan romanların çokluğuna dikkat çekildi. Bundan on dokuz sene önce Topkapı Sarayı önünde tarihî bir şölen yaşadıklarını şiirsel bir dille arz eden başkanımız son yıllarda sayıları artan tarihî romanların film ve dizilerle de desteklenerek dikkat çektiğini kaydetti. Konuşmalarına “resmî tarih bize kendi kurgulanmış gerçekliğini dayatıyor. Bunun inanç seviyesinde bir telkin olduğunu dikkate alırsak neredeyse bu alanın tamamıyla araştırma, inceleme ve gerçeklere ulaşma ihtimalinin zayıf olduğunu söyleyebiliriz (…) İşte böyle ilmin konuşmadığı, konuşamadığı zamanlarda iş edebiyata düşer. Kemal Tahir’in, Tarık Buğra’nın kitapları yakın tarihi kavrama yönünde birçok araştırma-inceleme kitabının ötesine götürür bizi ” cümleleriyle devam eden Doğan, tarihî romanların kalitesi ve içeriği üzerinde de durdu. Bazı sanatkârların tarihi, tarihçilerden daha sahici hâle getirdiğini söylerken, “Osmancık” gibi gönüllere iz bırakan pek çok romanı zikretti. Tarihî romanın Van gibi tarihî bir şehirde konuşulmasının değerli olduğunu ve Evliya Çelebi’nin bu şehir üzerinde çok durduğunu vurgulayan başkanımız “Van’ın gerçek bir romanı olup olmadığını” sorguladı.

Daha sonra söz alan vali vekili Adem Balkanoğlu ani Ankara programı sebebiyle aramızda bulunamayan valimizin selamlarını ileterek konuşmasına başladı. İlki Topkapı Sarayı, ikincisi Dolmabahçe Sarayı, üçüncüsü Konya ve dördüncüsü Malazgirt’te gerçekleşen şölenin beşincisinin Van’da yapılmasından duydukları memnuniyeti dile getirdi. Van’ın tarihsel değerleri ve stratejik yönüne dikkat çeken Adem Bey, şehrin bir tabiat harikası olduğunu da belirtti. Başkanlarımız açılış konuşmalarında ülkenin dört bir yanından gelen hocalara ve organizasyonda emeği geçen Ali Bal’a teşekkürlerini bildirdi.

Yedi oturumdan oluşan ve her oturumda dört konuşmacının yer aldığı bilgi şöleninde tarihi romanlarda Osmanlı’dan Cumhuriyet’e padişah algısı, popüler tarih romanlarının İstanbul’a bakışı, romanlardaki Osmanlı imajı, millî bilinç oluşturmada tarih filmlerinin rolü, Türk dizilerinin kültürel diplomasideki fonksiyonu, romancının tarihçiliği, darbelere romanlar üzerinden bakmak, romanlardaki tarih algısını mukayeseye tâbi tutmak, romanlar üzerinden tarihi okumak gibi pek çok mesele ele alındı. Programın sonunda bilgi şöleninin iki ay içinde hazırlandığını ve bu konuda çalışmaları olan hocaların özellikle tercih edildiğini belirten D. Mehmet Doğan eksiğimizin “tarihî roman teorisi” meselesini aydınlatma yönünde olduğunu ifade etti. Ayrıca tarih bibliyografimiz olmadığına dikkat çekti.

18 Kasım Cuma, saatler 19.00’u gösterdiğinde katılımcı şairler geceye birer şiir bıraktılar.

Bizler de programda emeği geçen başta Van Valiliği ve Büyükşehir Belediyesi’ne; bilhassa Van Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Dairesi Başkanı Mehmet Nuri Bekiroğlu’na, daire personeli Mesut Gül’e, Yüzüncü Yıl Üniversitesi ve Prof. Dr. Zeki Taştan Hocamıza, Türkiye Yazarlar Birliği’ne; başkanlarımız Prof. Dr. M. Kazım Arıcan ve D. Mehmet Doğan’a, Van Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Dairesi Başkanı Mehmet Nuri Bekiroğlu ve daire personeli Mesut Gül’e, organizasyonu üstlenen Suat Yıldız’a, TYB yöneticisi Mahmut Erdemir ve Mustafa Ekici Beylere, programda öncü bir rol oynayan Ali Bal Beyefendi’ye çok teşekkür ederiz.

Selam ile.