Türkiye Enerji Üssü Olabilir
İran'a uygulanan ambargonun kaldırılması sadece İran'ı değil Türkiye dahil bir çok ülkeyi etkileyecektir. Türkiye gibi stratejik konumu olan İran, petrol ve doğalgaz rezervi ile de önemli bir ülke durumundadır.
Ekonomi Bakanlığı'nın verilerine göre ham petrol taşımacılığının yoğun olarak yapıldığı Umman Körfezi, Basra Körfezi ve Hazar Denizi'ne kıyıları olan İran; Türkiye (499 km), Afganistan (936 km), Irak (1458 km), Pakistan (909 km), Türkmenistan (992 km), Azerbaijan (432 km), Nahcivan (179 km) ve Ermenistan (35 km) ile sınıra sahiptir. Dünya kesinleşmiş ham petrol rezervlerinin % 11,5'ine (Suudi Arabistan ve Kanada'nın ardından 3. sırada) sahip olan ve dünyanın en büyük 3. petrol üreticisi olan İran, doğalgaz rezervleri açısından da Rusya'nın ardından 2. sırada yer almaktadır. İran'ın ihracat gelirlerinin % 80-90'ı, bütçe gelirlerinin ise % 40-50'si petrolden elde edilmektedir.
***
Peki İran bu doğal gaz rezervini AB ülkelerine nasıl satacak? Diye sorulacak olursa bu noktada Türkiye İran için önemli bir ülke konumuna gelmektedir. Tıpkı Kuzey Irak'ın petrol ve doğalgaz rezervini AB ülkelerine satması için Türkiye'nin kilit ülke olduğu gibi... Azerbeycan doğalgaz rezervinin TANAP ile ve yine Rus gazının batıya ulaşması için güzergahtaki en önemli ülke Türkiye'dir.
Türkiye, arasında bir transit ülke konumundayken eğer bu durumu iyi değerlendirirse doğal gazın fiyatlandığı ülke durumuna gelmesi beklenmektedir. Sadece kendi doğal gaz ihtiyacımızı ucuz bir fiyattan temin etmek ile kalmayıp enerji şirketlerinin ülkemize doğrudan yatırım yapmasını da sağlayabiliriz. Böylece adeta enerji üssü haline gelebiliriz.
***
Yaptırımlar sebebiyle istediği kadar petrol ihraç edemeyen İran'ın bu yüzden bir çok petrol sahası ya kapasitesinin altında üretim yapıyordu yada atıl bekliyordu. Ambargonun kaldırılmasıyla birlikte petrol ve doğalgaz ihraç etmek isteyen İran üretimini artırdığı taktirde 2014 yılının ikinci yarısından itibaren düşüş trendine giren petrol fiyatları bu durumda nasıl bir yol izleyeceği merak edilmiyor değil. Suudi Arabistan ve İran arasındaki gerginliğin gerek bölge gerekse petrol fiyatları üzerinde oluşturacağı etki de dikkatle takip edilen konular arasında yer alıyor.
***
İran'ın ülke dışındaki bankalarda dondurulmuş olan 100 milyar doların üzerindeki parası artık serbest kaldı. Geçtiğimiz hafta başta Japonya olmak üzere ABD ve diğer ülkelerden gelen ekonomik verilerin etkisiyle birlikte ülkemize 1-1,5 milyar dolarlık bir dolar girmesi sadece bu verileriden kaynaklı olmayıp İran'ın yurt dışındaki bu parasının sertbest kalmasıyla ilişkili olduğu ile ilgili söylentiler var.
İran'a uygulanan ambargonun kalkması bölgedeki dengeleri de değiştirecektir. Suudi Arabistan ve Türkiye gibi ciddi rakipleri bulunan İran, Rusya ve Çin'in desteği ile de bölgedeki etkisini artırmayı planlamaktadır.
***
Yukarıda da bahsettiğim gibi İran'a uygulanan ambargonun kalkması Türkiye'nin iran'a olan ihracatını artıracağı gibi ortadoğu bölgesine olan ihracatını da olumsuz etkileyebilecektir. Türk iş adamlarının İran pazarına girme konusunda çalışmaları yapıp hızlı olması gerekiyor. Bununla birlikte Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve beraberindeki heyetin Latin Amerika'ya yaptığı ziyaret pazar çeşitlendirmesi hususunda da önemli bir atılım olarak görülmelidir.
Pazar çeşitlendirmesi konusu ülkemiz için oldukça önemlidir. Yukarıda değindiğimiz üzere gerek jeopolitik riskler ve son dönemde yaşanan yaşanan krizleri atlatmanın en önemli yollarından biri KOBİlerin ihracata yönelmeleri ve tek bir Pazar ile sınırlı kalmayıp pazar çeşitlendirmesi yapmalarıdır.
