Türkiye Ekonomisi Yüzde 4,5 Büyüdü
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) 2020 yılı birinci çeyrek ilk tahmini; zincirlenmiş hacim endeksi olarak, bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 4,5 arttı.
Yılın ilk çeyreği Ocak-Şubat-Mart aylarını kapsıyor. Ülkemizde ilk Kovid-19 vakası Mart ayının ortasında görülmüştü. Demek ki bu 3 aylık dönemin son iki haftası büyüme oranını yaklaşık 1 puan aşağıya çekmiş. Çünkü büyüme beklentisi yüzde 5-5,5 arasında değişiyordu. Bir önceki çeyrekte ise yüzde 6 büyüme gerçekleşmişti.
Geçmiş yıllara ait verilere göre, Türkiye’nin büyüme ortalaması yaklaşık yüzde 5,5 olarak hesaplanıyor. Salgının etkileri göz önüne alındığında ve diğer ülkelerin büyüme oranlarıyla kıyasladığımızda manşet veriyi olumlu olarak değerlendirebiliriz.
İkinci çeyrekte ise gözle görülür bir daralma bekleniyor. Çünkü Nisan-Mayıs aylarında ekonomik faaliyetler neredeyse durdu. Ancak Haziran ayında pek çok kısıtlamanın kaldırılması veya esnetilmesi büyüme rakamlarını bir miktar olumlu yönde etkileyebilir. Bu durumu destekleyen verilerden bir tanesi de Nisan ayında dibi gören ancak Mayıs ayında güçlü bir şekilde artan güven endeksleri.
Mayıs verilerine göre; tüketici güven endeksi yüzde 8,5, reel kesim güven endeksi yüzde 18, hizmet sektörü güven endeksi yüzde 10,8, perakende ticaret sektörü güven endeksi yüzde 5, inşaat sektörü güven endeksi yüzde 31,1 oranında artmıştı. Bu artışlar ekonomiye olan güvenin ve umudun arttığını gösteriyor.
GSYH'yi oluşturan faaliyetler incelendiğinde; 2020 yılı birinci çeyreğinde bir önceki yıla göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak; diğer hizmet faaliyetleri yüzde 12,1, bilgi ve iletişim faaliyetleri yüzde 10,7, sanayi yüzde 6,2, kamu yönetimi, eğitim, insan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri yüzde 4,6, hizmetler yüzde 3,4, tarım yüzde 3,0, gayrimenkul faaliyetleri yüzde 2,4, mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri yüzde 1,9 ve finans ve sigorta faaliyetleri yüzde 1,6 arttı. İnşaat sektörü ise yüzde 1,5 azaldı.
Büyüme oranı üretim, harcama ve gelir olmak üzere üç yöntemle hesaplanıyor. Harcama kalemleri kamu harcamaları, hanehalklarının tüketimi ve yatırım harcamalarından oluşuyor.
Devletin nihai tüketim harcamaları, 2020 yılının birinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak yüzde 6,2 arttı. Yerleşik hanehalklarının ve hanehalkına hizmet eden kar amacı olmayan kuruluşların (HHKOK) toplam nihai tüketim harcamaları yüzde 5,1 artarken gayrisafi sabit sermaye oluşumu yüzde 1,4 azaldı.
Kamu harcamaları belirli bir plan içinde yapıldığı takdirde büyümeye önemli bir katkı sağlıyor, aksi takdirde bütçeyi olumsuz etkileyebiliyor. Hanehalklarının nihai tüketim harcamalarındaki artış büyüme rakamlarını pozitif yönde etkilediğini görüyoruz. Aynı zamanda tüketici kredilerinde de bir genişleme olduğunu hatırlatalım. Sabit sermayenin azalması özellikle orta ve uzun vadede iyiye işaret değil. Yatırımlardaki azalmaya rağmen makine ve teçhizattaki yüzde 8,4’lük artışı umut verici bir gelişme olarak görebiliriz.
