​Türkiye ekonomisi beklentilerin üzerinde büyüdü

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Nisan, Mayıs ve Haziran aylarını kapsayan ikinci çeyrek büyüme oranlarını açıkladı. Buna göre, Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYH) 2023 yılı ikinci çeyrekte, bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 3,8, bir önceki çeyreğe göre ise yüzde 3,5 arttı. Bu verilerle birlikte Türkiye ekonomisi 12 çeyrek üst üste büyümüş oldu.

Beklentiler ise yüzde 3,3 olacağı yönündeydi.

2023 yılı ikinci çeyreğine denk gelen uzun bayram tatilleri nedeniyle iş günü sayısı da bir önceki yılın aynı çeyreğine göre eksikti. Bu nedenle takvim etkisinden arındırılmış GSYH bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 5 oranında artış gösterdi.

GSYH'yi oluşturan faaliyetler incelendiğinde; diğer hizmet faaliyetleri yüzde 6,6, hizmetler yüzde 6,4, inşaat yüzde 6,2, kamu yönetimi, eğitim, insan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri yüzde 5,1, finans ve sigorta faaliyetleri yüzde 4,9, gayrimenkul faaliyetleri yüzde 3,2, bilgi ve iletişim faaliyetleri yüzde 1,3 ve tarım sektörü yüzde 1,2 arttı. Sanayi yüzde 2,6, mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri ise yüzde 1,2 azaldı.

Sanayi üretimindeki daralmanın iç tüketimdeki canlılıkla birlikte hizmet faaliyetlerindeki büyümeyle telafi edildiği görülüyor. Buna ilaveten inşaat ve tarım sektöründeki pozitif görünümün de enflasyon açısından olumlu sonuçlar doğuracağını söyleyebiliriz.

2023 yılı ikinci çeyreğinde özel tüketimin büyümeye katkısı 10,7 puan iken, kamu harcamalarının katkısı 0,7, yatırımların katkısı ise 1,3 puan oldu. Yatırımların alt kırılımına bakıldığında; makine-teçhizat yatırımları yüzde 7,4 artarken inşaat yatırımları yüzde 2,5 oranında arttı. Net ihracat büyümeyi 6,3 puan, stok değişimi ise 2,6 puan azalttı.

Üretim GSYH'nin ikinci çeyrek değeri cari fiyatlarla ABD doları bazında 271 milyar 468 milyon olarak gerçekleşti. Bir önceki veride bu rakam 245 milyar 464 milyon ABD doları olmuştu. Dolar bazındaki artış Türkiye’nin dünya ekonomisinden aldığı payı göstermesi açısından önemli.

Yerleşik hane halklarının nihai tüketim harcamaları 2023 yılının ikinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 15,6 arttı. Devletin nihai tüketim harcamaları yüzde 5,3, gayrisafi sabit sermaye oluşumu ise yüzde 5,1 arttı.

Mal ve hizmet ithalatı, 2023 yılının ikinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 20,3 artarken ihracatı yüzde 9,0 azaldı.

İşgücü ödemelerinin cari fiyatlarla Gayrisafi Katma Değer içerisindeki payı geçen yılın ikinci çeyreğinde yüzde 25,3 iken, bu oran 2023 yılında yüzde 34,3 oldu. Net işletme artığı/karma gelirin payı ise yüzde 53,3 iken yüzde 43,8’e geriledi.

Sonuç olarak 2023 yılı ikinci çeyrekte beklentilerin üzerinde büyüyen Türkiye ekonomisinin son birkaç çeyrektir yine tüketim ağırlıklı büyüdüğünü görüyoruz. Özellikle enflasyon beklentisi nedeniyle öne çekilen talebin iç tüketimi arttırması büyüme verisine olumlu yönde yansırken, öte yandan depremin ve ihracat partnerimiz olan ülke ekonomilerinin yavaşlaması sanayi üretiminin düşmesine ve ihracatın büyümeye katkısını azaltıyor.