Tüketici güvenindeki artış devam ediyor

TÜİK ve TCMB iş birliği ile yürütülen tüketici eğilim anketi sonuçlarından hesaplanan mevsim etkilerinden arındırılmış tüketici güven endeksi, Eylül ayında bir önceki aya göre yüzde 0,3 oranında arttı; Ağustos ayında 72,2 olan endeks, Eylül ayında 72,4’e yükseldi.

Böylelikle tüketici güven endeksi üç ay üst üste artmış oldu. Hatırlanacağı üzere endeks geçen yılın Mart ayından beri düşüş eğilimindeydi. Ancak Temmuz ve Ağustos aylarında tüketici güven endeksini etkileyen enflasyon ve döviz kuru gibi göstergelerde belirgin bir iyileşme olmamasına rağmen çok sert yükselişler kaydedilmişti. Bu durum büyük ölçüde ücretlere yapılan zamdan kaynaklanmıştı. Eylül ayında ise artış devam etti ancak sınırlı kaldı.

Alt endeksler incelendiğinde; tüketicilerin kendi hanelerinin maddi durumuna ilişkin değerlendirmeleri ve beklentileri olumsuz iken, genel ekonomik durum ile ilgili olarak olumlu görüş beyan ettikleri görülüyor.

Geçen 12 aylık döneme göre mevcut dönemde hanenin maddi durumu yüzde 1,5, gelecek 12 aylık dönemde hanenin maddi durum beklentisi yüzde 1,1 azalırken, geçen 12 aylık döneme göre mevcut dönemde genel ekonomik durum yüzde 3,2, gelecek 12 aylık dönemde genel ekonomik durum beklentisi ise yüzde 1,6 oranında arttı.

Tüketim eğilimlerinde de dikkat çeken sonuçlar ortaya çıktı. Enflasyon beklentilerindeki bozulma nedeniyle yılın ilk yarısında talep öne çekilmişti. Ancak yılın ikinci yarısında iç talep göstergeleri yavaşlamaya işaret ediyordu. Hem enflasyonda yıl sonuna kadar belirgin bir düşüş beklenmemesi, hem alım gücünün azalması hem de öne çekilen talep sebebiyle önümüzdeki dönem tüketimde bir daralma olacağı öngörülüyordu. Tüketici güven endeksinin alt endeksleri ise farklı bir tablo çiziyor.

Mevcut dönemin dayanıklı tüketim malı satın almak için uygunluğu Eylül ayında bir önceki aya göre yüzde 16,6, geçen 12 aylık döneme göre gelecek 12 aylık dönemde dayanıklı tüketim mallarına harcama yapma düşüncesi ise yüzde 1,3 arttı.

Diğer yandan gelecek 3 aylık dönemde tüketimin finansmanı amacıyla borç kullanma ihtimali alt endeksi de bir önceki aya göre yüzde 2,9 yükseldi. Geçen 12 aylık döneme göre gelecek 12 aylık dönemde tüketici fiyatlarının değişimine ilişkin beklenti ise yüzde 2,6 azaldı. Bu endeksin azalması tüketici fiyatlarında artış beklentisini gösteriyor.

Verilerden de anlaşılacağı üzere, enflasyon beklentileri yukarı yönlü olmasına rağmen mevcut ve gelecek 12 aylık dönemde tüketimin çok da hız kesmeyeceği görülüyor.

Geçen 3 aylık döneme göre gelecek 3 aylık dönemde yarı-dayanıklı tüketim mallarına harcama yapma düşüncesi ise yüzde 1,5 azaldı. Giyim, ayakkabı gibi yarı-dayanıklı tüketim mallarına olan talep pandemi süreci başladığından beri oldukça düşüktü. O nedenle bu ana harcama grubunda maliyetler tüketici fiyatlarına yansıtılamıyordu. Bu eğilimin devam ettiğini görüyoruz.

Gelecek 12 aylık dönemde konut satın alma veya inşa ettirme ihtimali de yüzde 23,1 arttı. Eylül ayında en fazla yükselen alt endeks bu oldu. Faiz indirimlerinin ve sosyal konut projesinin bu artışta etkili olduğu söylenebilir.