Tüketici Güven Endeksinde Sınırlı Düşüş
Türkiye İstatistik Kurumu ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası işbirliği ile yürütülen tüketici eğilim anketi tüketicilerin maddi durum ve genel ekonomiye ilişkin mevcut durum değerlendirmeleri ile gelecek dönem beklentileri, harcama ve tasarruf eğilimlerini ölçer.
0-200 aralığında değer alan tüketici güven endeksi 100'den büyükse tüketici güveninde iyimser durumu, 100'den küçük ise tüketici güveninde kötümser durumu gösterir.
Ekonomik büyümenin temeli her ne kadar üretim olsa da ülkemizde ağırlıklı olarak tüketime dayalı büyüme modeli benimsenmiştir.
Bu nedenle tüketicilerin beklentileri ve davranışları ülke ekonomisini şekillendiren en önemli unsurlardan biridir.
Küresel COVID-19 salgını nedeniyle diğer ülkelerde olduğu gibi bizim ülkemizde de tüketim özellikle Nisan ayında çok sert bir şekilde düşmüştü. Gıda gibi hayati önem taşımayan tüketim mallarına olan talep bir süre ertelendi. Tüketimin kısıldığı bu dönem alınan tedbirler ve hemen hemen tüm vatandaşların bilinçli davranması sayesinde beklenenden daha kısa sürdü.
Tüketici güven endeksinin son 4 aya ait verilerini hatırlayalım. Endeks Nisan ayında bir önceki aya göre yüzde 5,8 oranında azalarak 54,9 değerini almıştı. Bu uzun süredir gördüğü en düşük değerdi.
Sokağa çıkma yasaklarının yoğun olduğu Mayıs ayında endeks bir önceki aya göre yüzde 8,5 oranında artarak 59,5 olmuştu.
Normalleşme sürecinin başladığı Haziran ayında ise endeks bir önceki aya göre yüzde 5,2 oranında artarak 62,6'ya kadar yükselmişti.
İki ay üst üste hızlı bir artış kaydeden tüketici güven endeksinde Temmuz ayında sınırlı bir düşüş görüldü. Yüzde 2,7 oranında azalan endeks, Temmuz ayında 60,9 oldu. Tüketici güven endeksi 18 sorudan oluşuyor. Hangi alt endeksler olumlu etkilemiş, olumsuz tablo çizenler neden düşmüş, inceleyelim.
Alt endeksler arasında en sert düşenler gelecek 12 aylık dönemde tasarruf etme ihtimali ve gelecek 12 aylık dönemde konut satın alma veya inşa ettirme ihtimali endeksleri oldu.
Gelecek 12 aylık dönemde konut satın alma veya inşa ettirme ihtimali Temmuz ayında yüzde 16 oranında azalarak 7,4 olarak gerçekleşti.
Bilindiği üzere salgınla mücadele kapsamında konut kredi faiz oranı yüzde 0,64'e kadar inmişti. Bu indirim neticesinde Haziran ayında konut satışları rekor kırmıştı. Konuta olan ertelenmiş talep büyük ölçüde Haziran ayında karşılandı. Buna ilaveten 2017 yılından beri konut fiyatları reel olarak düşüyordu. Konuta olan talebin artışıyla fiyatlarda önemli bir artış görüldü. Bu durum özellikle yatırım amaçlı konut almak isteyenlerin vazgeçmelerine neden olmuş olabilir.
Gelecek 12 aylık dönemde tasarruf etme ihtimali endeksi ise Temmuz ayında yüzde 14 oranında azalarak 19,9 oldu. Ülkemizde tasarruf oranı genel olarak zaten hep düşüktü. Bu düşüşün en önemli sebebi mevduat faiz oranlarının enflasyonun altında kalmasıdır. Ayrıca salgın nedeniyle ertelenmiş bir talep de söz konusu. Önümüzdeki 12 aylık dönemde tasarruftan ziyade tüketime ağırlık verileceği görülüyor.
