Titanik Gemisinin su pompası neredeymiş meğer?

İstanbul’da Titanik gemisinde kullanılan su pompalarını görmek ister misiniz? İşte o zaman şehir dışına çıkmaya hazırlanın. İstanbul Terkos’da çok güzel bir mekan, çok güzel bir dinlenme yeri ve çok güzel güler yüzlü personeli olan bir mekan. Hepsi güzel ama hala açılmayı bekleyen bir Su Müzesi var. Evet, şaşırmayın müze var, adı var, mekanı var. Ama müze açık değil Niye mi? Sanırım uzayıp giden bürokratik işlerden belki sizler bu yazıyı okuyunca biraz hızlandırırlar ve bu mekanı mutlaka görürsünüz. Pazartesi hariç hafta içi ve hafta sonu mutlaka gidip görmeniz gereken bol oksijen alabileceğiniz güzel bir mekan burası. Neyse hadi biz buranın hikayesine bakalım. Her mekanın hikayesi olur işte buranın da hikayesi:

İSTANBUL’UN CAN DAMARI TERKOS GÖLÜ

Yapımı 1883’e dayanan ve 1885’ten itibaren Terkos Gölü’nden İstanbul’a su gönderden, Osmanlı döneminin ilk modern su tesisi pompa istasyonunu yeni bir kültür evi ve yaşam parkı olarak İstanbul’a şimdi hizmet ediyor. İSKİ 140 yıllık tarihi canlandırarak restore ettiği Terkos Kültür Evi İstanbullulara kapılarını açtı. Kaderine terk edilmiş bir şekilde yıllardır atıl durumda kalan tarihi su pompasını restore ederek kültür-sanat ve sosyal hayata hizmet ediyor.

NELER VAR?

1800'lü yılların sonuna doğru İstanbullulara ilk basınçlı suyun verildiği Arnavutköy İSKİ su pompa istasyonunu bir kültür-sanat merkezi şu an. 76 bin metrekarelik yeşil alan içerisinde yer alan Su Medeniyetleri Müzesi’nde makine parkuru, sergi alanları, kafeterya ve kendi içerisinde bir gölet yer alıyor.(Not: Müze henüz açılmadı) Adres: İSKİ Terkos Kültür Evi ve Su Medeniyetleri Müzesi Terkos, Terkos-Karaburun Caddesi 34277 Arnavutköy/İstanbul adresinde yer alıyor.

TİTANİK GEMİSİNDE KULLANILAN POMPALARIN AYNISI BURADA

İstanbul ‘un ana su kaynaklarından biri olan Terkos Gölü’nün kenarında 1880’lerden beri önceleri buharla, daha sonraları ise elektrikle çalıştırılan pompalarla suyu şehir şebekesine pompalayan bir pompa tesisi var. Dev pompa makinelerinden ve yeraltındaki su kanallarından oluşan bu tesisteki makinelerden biri Titanik’te bulunan pompaların dünyada sayılı kalan örneklerinden biri hatta.

EMEĞİ GEÇENLERE TEŞEKKÜRLER

İSKİ, 2006’da İTÜ Mimarlık Fakültesi Restorasyon Ana Bilim Dalı’ndan Dr. Gülsün Tanyeli’ye başvurarak bu tesisin korunmasını, restorasyonunu ve İstanbul Su Medeniyetleri Müzesi olarak işlevlendirilmesini istemiş. Tanyeli, aynı üniversitede öğretim üyesi olan Arzu Erdem, Cem Altun, Hüseyin Kahvecioğlu, Nurbin Paker ve yüksek lisans tezini bu yapı üzerine yapan Saltuk Akatay’ın yer aldığı bir ekiple bu restorasyon ve rehabilitasyon projesi üstünde çalışmış. Eski yapıların restorasyonlarının yanı sıra İSKİ’nin depolarında çürüyen kentin suyla ilgili hafızasını barındıran çok önemli su kayıtları için yeni arşiv-yönetim yapıları inşa edilmiş. Ziyaretçileri daha iyi ağırlamak için bir kafeterya ve ziyaretçi merkezi de.

Terkos Pompa İstasyonu’nun kısa tarihçesi

Terkos Su Sistemi, Terkos Gölü’nden şehre basınçlı su verilmesi düşüncesiyle Sultan Abdulaziz (1861 – 1876) döneminde gündeme gelmiştir. Bu düşünce ile Terkos Gölü’nden alınacak suyun Beyoğlu, Galata, Haliç’in batı sahilleri ve Boğaz’ın Rumeli yakasına verilmesi amaçlanmıştır. Sistemi’nin önemli bir adımı olan Terkos Su Pompa İstasyonu’nun yapımı için İstanbul’un ilk Belediye Başkanı Kamil Bey ve mühendis Terno Bey’e özel izin verilir. Fakat daha sonra bu izin bilinmeyen bir sebeple İstanbul Sular Şirketi isimli yeni oluşturulan bir şirkete devredilmiştir. Bu süreç içerisinde istasyon inşa edilmiş ve 1883 yılında çalışmaya başlamıştır.

Ve Fransız şirket devrede

İstanbul ‘un ilk modern su tesisi Terkos Su Pompa İstasyonu’nda ilk yapılar 1882’de Dersaadet Su Şirketi’nin sağladığı sermayeyle Fransızlar tarafından kuruldu. Fransız Fives-Lille şirketi tarafından yapılan tesisin üç grup, altı adet pompa ile devreye alınması 1883-1885 yılları arasına denk gelir. 1928 yılında kurulan iki termoelektrik ünitesiyle Terkos Pompa İstasyonu’nda elektrik üretilmeye başlandı. Üretilen bu elektrik önceleri tesislerin iç aydınlatma ihtiyacını karşılarken, daha sonra Terkos Köyü’nü de içine alan bir aydınlatma sistemine dönüştürüldü. 1928 yılında kurulan Terkos Termoelektrik Tesisleri, Türkiye ‘de kurulan ilk elektrik üretim ünitelerinden biriydi. 1932’de hükümet tarafından satın alınan tesis, 10 Ocak 1933’ten sonra faaliyete geçen Sular İdaresi’ne devredildi. Su pompalama işleminin elektrik enerjisiyle yapılabilmesi için, 1951 yılında Silahtar-Terkos havai elektrik hattı inşa edildi. Terkos Pompa İstasyonu’nda ilk elektrikli pompalar 1952 yılında kullanılmaya başlandı. Yeni su üretim donatılarının inşasıyla birlikte 1980’den itibaren adım adım devreden çıkarılan istasyon uzun bir süre işlevsiz kaldı. Müze olarak yeniden işlevlendirilen mekân, halka açılacağı günü bekliyor.

Kaynak: https://www.arkitera.com/haber/orada-bir-su-medeniyetleri-muzesi-var-acilmadan-eskiyor/