Tevfik İleri'nin evi maarife hizmet vermeli

Onu hep takım elbiseli, geriye taralı saçları, küçük, yuvarlak, ince çerçeveli gözlüklü tarzıyla biliriz. Ülkesine âşık, gerçek bir vatanseverdi. Allah rahmet eylesin, vefatının üzerinden 63 yıl geçmiş.

CHP’den teklif gelmesine rağmen Demokrat Parti’de siyaset yapmayı tercih etti. Eğitim, kültür-sanat, ulaştırma ve bayındırlık alanındaki icraatlarıyla tanınan Tevfik İleri’den bahsediyorum.

Menderes kabinesinde Ulaştırma Bakanı olarak görevlendirildiğini öğrendiğinde; “Allah’ım beni şaşırtma, yanıltma! Makamın cazibesine kapılıp kendimden geçirtme, milletime, memleketime hizmet etmeyi nasip et” diyerek dua eder.

Ve siyasetini hep bu dua üzerine kurdu. Öyle ki bakanlıkları döneminde din derslerini ilkokul programlarına soktu, din derslerinin okutulup okutulmama kararını velilerin seçimine bıraktı.

1930 yılında kapatılan İmam Hatip Mektepleri’nin yirmi yıl sonra yeniden açılmasına öncülük etti. İstanbul’da Yüksek İslam Enstitüsü’nü kurdu. Köy Enstitüleri’ni yeniden düzenleyerek öğretmen okullarına dönüştürdü.

Atatürk ve Orta Doğu Teknik Üniversitelerinin açılışını gerçekleştirdi. Karadeniz Teknik Üniversitesinin hazırlık çalışmalarını gerçekleştirdi.

İlk Boğaz Köprüsü projesi onun zamanında ihale aşamasına kadar geldi, ancak 1960 darbesi nedeniyle proje 10 yıl sonra gerçekleşebildi. Aralarında Hirfanlı’nın da olduğu pek çok baraja imza attı.

Okullar yaptırdı, yollar açtı, eğitim, bayındırlık ve ulaştırma alanlarında sayısız esere imza attı.

Bu arada dostumuz Sadık Yalnızuçanlar’ın bu konuda çok güzel bir çalışması vardır. Muhakkak okumanızı öneririm.

Tevfik İleri’nin titizliği, devlet terbiyesi bana rahmetli Hasan Celal Güzel’i hatırlatıyor. Devam edelim, Tevfik İleri’nin 27 Mayıs’a kadar çocukları okulda ve mahallede kim olduklarını gizlerler, kimseye söylemezler.

Giyim kuşamları sadedir. Okul önlüklerini birkaç sene giyerler. Anneleri kızların eteğinin boyunu biraz uzun tutar, içine katlar, kızlar boy verdikçe söker uzatır. Üç yıl okulda aynı formayı giyen bir bakan çocuğu düşünün.

İşte Tevfik İleri’nin ahlakı böyle bir ahlaktı. Bugün nadir bulunan bir tavır bu.

Çocukları babaları hapse atıldıktan sonra göğüslerini gere gere babalarının kim olduğunu ancak o zaman söylerler.

Böyle bir siyasetçinin sonu maalesef hazin bir öyküyle neticelendi. O lanet olası 27 Mayıs 1960 askeri darbesinde tutuklanarak Yassıada'ya götürüldü.

"Vatan cephesi kurmak", "muhalefetin faaliyetini kısıtlayıp diktatörlük tesis etmek", "Meclis'i çalıştırmamak", "anayasayı ihlal" gibi suçlarla yargılandı.

Mahkemedeki savunmasında, "Ölüm belki de kurtuluştur. Memleketin huzuru, benim ölümüme ve hapishanelerde çürümeme bağlıysa kararınızı böyle verin. Memleketin hayrı için buna da razıyım" diyordu.

Bir o kadar da cesurdu. Kendisine küfredip tekme atan subaya: “Ayıptır beyler, önce üniformanıza bakın” diyerek bağırır ve tepki gösterir.

Orada işte böyle dürüst, vatansever insanları cezalandırdılar.

Kayseri Bölge Cezaevi'ndeyken ailesine gönderdiği mektupta, "Size mal mülk, servet bırakmadım. Yalnız size şerefli, namuslu, erkek bir ad bırakabildim. Hiçbir zaman başınız yere bakmayacaktır. Bununla müteselliyim, siz de bununla iftihar edeceksiniz” der.

Şüphesiz öyle de oldu. Hayatını memleketine ve milletine vakfetmiş bir siyasetçiydi o. Ancak böyle siyasetçilerimizin kıymeti pek bilinmiyor.

Bakınız bugün Tevfik İleri’nin evi, Çankaya’da İŞKUR binası olarak hizmet veriyor. Oysa bu değerli insanın evi şanına yaraşır bir şekilde kullanıma açılmalıdır. O yüzden buradan yetkilere sesleniyorum; gelin bu ev, Tevfik İleri Maarif Evi olarak hizmet versin.

Burada maarif çalışmaları yapılsın, bu alanda çeşitli etkinliklere ve sergilere ev sahipliği yapsın. Hiç değilse onun fikirlerine, düşünce dünyasına yaraşır bir şekilde hizmet versin.