Soçi görüşmesi ve Tayvan krizi
Dünya ülkeleri küresel ekosistemin parçası olduğundan beri bir bölgede ortaya çıkan kriz tüm ülkeleri etkiliyor. İki yıllık pandemiden sonra Rusya, Ukrayna’ya girdi, tahıl krizi baş gösterdi, gıda fiyatları ve enflasyon aldı başını gitti. Şimdi de çip krizi dünyayı sarsmaya hazırlanıyor…
Geçen yıla kadar buğday ve ayçiçeği yağı ihtiyacının çoğunu
Rusya ve Ukrayna karşılıyordu. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın girişimleriyle tahıl
yolu açılmasa, gelişmekte olan ülkeler bu kış açlığa mahkûm olacaktı. ABD ve
Avrupa’nın yaptırımlarına karşı Rusya şimdi hammadde ve doğalgaz silahını
kullanıyor. Savaşta ateşkes sağlanamazsa gaz krizi Avrupa’yı perişan etmeye
başlar.
Son günlerde Tayvan krizini canlı izliyoruz. Çin’in küçücük
Tayvan ile kavgası, dünya çip üretiminin yüzde 63’ünü yapan Tayvan’ı çıkmaza
sokmak üzere... Çipin ham maddesi kum. Tayvan da kumu Çin’den alıyor. Çin,
Tayvan’a uyguladığı ambargolara kumu da ekledi. Tayvan, kum bulamazsa koca koca
çip fabrikaları duracak. Bunun sonucu olarak de otomobilden cep telefonuna, bilgisayardan
beyaz eşyaya neredeyse tüm sektörlerde kriz baş gösterecek.
***
Kum, inşaat sektöründe de kullanılıyor, çip üretiminde,
optik teknolojisinde de… Tayvan, 24 milyon nüfusa sahip küçük bir ülke. Mao’nun
Çin’de komünist devrim yaptığı dönemde Çin’den kaçan milliyetçiler bu küçük adaya
sığınmıştı. Ancak akıllıca yatırımlarla adayı dünya çip üretiminin ana üssü haline
getirdiler.
Çip üretmek kolay bir iş değil. Roket teknolojisi bile ondan
kolay. Mikroçip artık hayatımızın vazgeçilmez parçası, ancak çok hassas üretim
aşamaları gerektiriyor. Pul kadar küçücük parçalar üzerinde yüz katmanlı işlemler
yapılıyor. İçeride minik bir toz zerresi olsa yaptığınız iş boşa gidiyor. Çip
fabrikasındaki hava, dışarıdan on bin kat daha temiz olmak zorunda.
Çip üretiminde yarı iletken olan kumdaki silikon
kullanılıyor. Metal bir levha üzerine yerleştirilen elektronik devrelerden oluşuyor.
Dünyanın en karmaşık teknolojisini gerektiriyor. Yatırımı da çok maliyetli… Pandemi
döneminde baş gösteren çip krizi ülkelerin bu alanda yatırımı teşvik etmesi ile
sonuçlandı. Ancak yatırım da zaman alıyor. TÜBİTAK’ın da başta savunma otomotiv
sanayii, tüm alanlarda kullanılmak üzere yerli çip üretimine yönelik araştırma
ve çalışmaları var.
***
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Soçi’de Putin ile görüşmesi, yeni
gelişmelere gebe. 19 Temmuz’da Tahran’da yapılan görüşmeden sonra kısa sürede
yapılan bu ikinci görüşme, dünyanın kaderini etkileyecek kararların temelini oluşturuyor.
Suriye’nin kuzeyinde yapılacak operasyonu kolaylaştıracağı gibi Ukrayna’da
ateşkesin de önünü açacaktır.
Suriye’den ABD’nin çıkarılması, Türkiye ve Rusya başta olmak
üzere tüm Orta Doğu ülkelerinin menfaatinedir. ABD’nin PKK/YPG kartını tamamen
elinden almanın zamanı gelmiştir. Putin’in Esed’e desteği Akdeniz’de elde
ettiği üslerle bağlantılıdır. Akkuyu Nükleer Santrali, iki ülkenin ortak
projesi olarak en güçlü bağ haline geliyor.
Doğu Akdeniz’de Türkiye’nin yeni atılımları ve doğalgaz bulması,
Yunanistan’ı geri plana iteceği gibi, Avrupa’nın da ümidi olacaktır. Türkiye, savunma
ve uzay sanayiinden sonra çip ve optik teknolojisine de girerek yeni
teknolojilerin önünü açmalıdır. Türk insanının zenginleşmesinin yolu, kumu
inşaat değil çip üretiminde kullanmasından geçiyor.
