Şiraz'dan Birkaç Kitapla Döndük.
Şiraz'da Aşıklar ve şairler toplantısından dönerken orada kitap çalışmaları olan dostlardan da kiymetli kitaplar imzalanıp bize hediye edildi.
Klasik edebiyatla uğraşan biri olarak bu kitaplar arasında en çok dikkatimi çeken Cefer Eyvazi Yadıkoru'nun "Me'zun Kaşkayi Şiirleri" adlı kitabıdır. Bu kitaptan bir adetini Tahran'ı ziyaret eden Türk Dil Kurumu başkanımız Prof. Dr. Mustafa Kaçalin beye verdiydim. Kendileri zannedersem bu kitabı kurum olarak basacaklar.
Kaşkay edebiyatı ve şiirinin klasik seyri içerisinde "Me'zun" mahlaslı Seyid Muhammed İbrahim'in önemli bir yeri olduğunu şiirleri incelediğimizde anlıyoruz. Me'zun Kaşkayu00ee hakkında Cafer Ayvezu00ee, kitapta şu bilgileri veriyor. 1830 yılında Kaşkay'ın Emele tayfası, Kadirli Oymağından olan bir anadan dünyaya geldi. Şair Me'zun'un babası Kohgılı Lurlarının Şeyh Habil oymağından idi ve adı Sadat Kohgilulu idi. Şair, babasının ve annesinin isimlerini şu beyitlerde zikreder.
Me'zun, Kaşkayıda tefsili çoktur
Anası Kaşkayı Kadılı meşhur
Atası Sadat Kohgilulu dur
Menzili Şiraz'dır aslı Şeyh Habil
(s.58 Yiğdi Kitabım Şiirinden)
O dönemde Kaşkay ileri gelenlerinden olan Ma'zun ve ailesi Kaşkay hanlarına hizmet eden üst düzey bürokratlardı.
Me'zun Kaşkayu00ee, ilk tahsilini ailesinden almıştır. Yine Farsça (Tacikçe), Arapça ve edebiyat dilini kendi ailesinden öğrenir. Daha sonra Muhammed Kulu Han konağında Şehname okumakla meşgul olmuş.Vali (el beyi) Ali Kulu Han, Allahyar Han ve Bahadır Han konağında katiplik mesleği yapar. Bu arada şiire yönelir. Onun şiirde ilk mahlası "Mehzun" iken İsfahan Hakimi onun mahlasını "Me'zun" olarak değiştirmiş. Arapça ve İslamu00ee ilimlere çok vakıf olan Şair Me'zun Fars edebiyatına da derinden vakıf olduğunu kitaptan öğreniyoruz. Onun Türkçe yazdığı şiirlerinde de Sadi, Hafız, Firdevsu00ee ve hatta büyük şair Fuzulu00ee'den de etkilenmiştir
Onun şu şiirinde Fuzuli etkisi belirgindir:
Keşen (Güzel) kızın sevdiğinde sefa var
Sefa vardır, bela vardır, cefa var
Me'zun dese şuh güzelde vefa var
İnanmayın şair sözü yalandır.
(s.61 Soruş Qare Dağdan Şiirinden)
Şair Mez'un döneminde İran ile İngiltere arasında kanlı bir savaş vücuda gelmiştir. 1857 yılında Bugünkü Afganistan sınırları içinde olan Herat şehri İran'dan ayrıldı. Şair, dönemde şavaşa giden Kaşkayların korkazlığını yiğitliğini, fekadarlığını ve küffar karşısında gençlerin şehadetini de şiirlerine konu etmiştir.
Örneğin:
Sohrab Han kılıcı berk-ı cansıtan
Ferenide meşhur oldu dastan
Şair Me'zun, Türkçe,Farsça şiirlerin yanında Lurca şiirler yazmıştır. Onun şiirlerinde Peygamber efendimiz ve Hz. Ali ilgili medihler var. İrfanu00ee ve öğütlerle ilgili mazmunlar, Rivayetler ve Kuran ayetleri de vardır.
Me'zun Kaşkayu00ee şiirinden bir dörtlükle bitirelim sözümüzü.
Henüz darda galmuş asuli Mansur,
Enelheg söyleyub sirri nihan var.
Henüz Mecnun'da var cünu00fbn hevesi,
Henüz gatar üzer Leyli devesi.
.
