Sıra emeklilikte staja takılanlarda

Meslek liselerinde öğrencilikte staj sigortası bulunanların, staj başlangıç tarihlerinin emeklilik için sigorta başlangıcı olarak sayılması ve staj sürelerine ilişkin borçlanma hakkı konusundaki haklı talepleri yıllardır ve ısrarla devam ediyor. Bu konuda milletvekillerince zaman zaman yasa teklifleri veriliyor ama henüz bu yönde atılmış çözüme dönük bir adım bulunmuyor. Staj sigortası emeklilikte sigorta başlangıcı olarak kabul edilmiyor. Çünkü staj sigortasında sadece iş kazası ve meslek hastalıklarını kapsayan kısa vadeli sigorta kolları için sağlık primi ödeniyor. Ancak uzun vadeli sigorta kollarına prim yatırılmaya başlanılan tarih sigorta başlangıcı kabul ediliyor. Emeklilikte de bu tarih dikkate alınıyor. Uygulamada; doğum, askerlik, aylıksız izin, doktora veya uzmanlık, avukatlık stajı gibi bazı süreler borçlanılabilmektedir. Ve emekliliklerini öne alabilmektedirler. Ancak ne hikmetse iş meslek liselerindeki stajyerlere gelince “yok onlarda iş akdi yok” şeklinde adaletsiz bir yaklaşım oluyor. Mağdur sayısı öyle abartıldığı gibi de değildir. EYT’den faydalanamayan staj sigortası mağdurlarının sayısı 250 bin kişi civarında.

Meslek okullarında zorunlu staj yapmış öğrencilere kurumları tarafından kendilerine sigorta kartı verilmiş. “Tamam artık sigorta girişiniz yapıldı” denmiş. e-Devlet SGK kayıtlarında sigorta giriş kartlarındaki tarih, “SİGORTA GİRİŞİ” olarak halen de yazılıyor. Ancak tüm sigorta kolları yatmadığından emekliliklerinde bu çalıştıkları günler sayılmıyor. Burada onların iki talebi var; birincisi staj başlangıç tarihinin sigorta başlangıç tarihi sayılması, ikincisi o sürelere borçlanma yöntemidir. Staj sürelerini borçlanarak bütçeye destek verebileceklerini ifade ediyorlar. Bugüne kadar defalarca bu sorunun çözümü için TBMM’ye kanun teklifi verilmiş. Ancak her seferinde bu kanun teklifleri hep reddedilmiş. Öğrenciler haftalık olarak iş yerlerinde üç gün aktif çalışıyor ve iki gün de okulda eğitim görüyorlar. Aradaki süreleri borçlanmak istediklerini ve bunu da devlete külfet olarak değil katkı sağlamak üzerine konumlandırmak istiyorlar. Yüz binlerce staj sigortası mağdurları dernek dahi kurmuşlar.

Birçok insan gibi bana da bu konuda çok talep ve şikâyet geliyor. Daha önce yazdığım bu konuyu tekraren ele almak zorunda kaldım. Uzun yıllardan beri ülkemizde bir yandan eğitimleri devam ederken bir yandan da çalışma yaşamına adapte olabilmeleri için meslek liselerinde ve yüksek öğrenimleri devam eden pek çok öğrenci mesleki zorunlu staja tabi tutulmaktadır. Bu durum verilen eğitimin iş hayatında uygulanabilmesi ve tecrübe kazanımı açısından da büyük önem arz etmektedir. Ancak çırak veya stajyer öğrenci olarak çalışanlar; Genel Sağlık Sigortası Kanununa göre, bir taraftan sigortalı sayılırken diğer taraftan stajyer olarak çalışmaya başlanılan tarih sigortalılık başlangıç tarihi olarak kabul edilmiyor. Ve bu durumda eşitsizliğe ve dolayısıyla mağduriyete de neden olmaktadır.

Staj süreleri pek çok kişinin ilk çalışmasını teşkil etmektedir. Dolayısıyla da emeklilikte değerlendirilmesinin ayrı bir önemi vardır. Çünkü ilk sigorta giriş tarihine göre emeklilikte tabi olunan yaş, prim günü ve sigortalılık yılı belirlenmektedir. Ve işe girişteki bir günlük fark bazen iki yaş daha da geç yaşta emekliliğe sebep olabilmektedir. Dolayısıyla da bu kadar yıl emekli aylığından mahrum kalmak anlamına gelmektedir. Bu durum da sigorta giriş tarihinin emeklilikteki önemini ortaya koymaktadır. Söz konusu sürelerin geriye dönük olarak emeklilikte dikkate alınacak şekilde bir düzenlemeye gidilmesi ve bu sürelerin de borçlanılması imkânı getirilerek bu kişilerin emeklilikte yaşadıkları mağduriyet giderilebilir.

Anayasanın eşitlik ilkesi de dikkate alınarak, uygulamada adaletin sağlanması için, aslında fiili bir çalışmaya ve sigortalılığa dayanan çıraklık ve staj süresine borçlanma hakkı tanınmalı, bu çalışmalar uzun vadeli sigorta kolları bakımından da sigortalılık başlangıç tarihi olarak esas alınmalıdır. İş akdine dayanmayan, eğitim amaçlı olan Avukatlık stajına tanınan borçlanma hakkının meslek liselerine de tanınması Anayasanın eşitlik ilkesi gereği haklı ve meşru bir taleptir. EYT’liler gibi staj sigortası mağdurlarının gözü de TBMM’de. Diliyorum ki bu sorun da hak ve adalet temelinde TBMM’de EYT’lierle ilgili çalışma da makul bir çözüme kavuşur. EYT’nin çözümünden sonra şimdi sıra Staj mağdurlarında…