Şems Nerde Tebriz?
Tebriz, Şems'e muhabbet duyan her aşığın ve her şairin şehri... Tebriz, ayrılığın derdi, neyin inlemesidir. Tebriz, şehir şehir gezip ah Tebriz! diyen Mevlana'nın son sözleri... Bizim de muhabbetimiz Şems'e ve Mevlana'ya hatta öteye giden yolculuklara... Bilinen bir gerçek daha var. O da Yağmurlu bir bahar sabahında Tebriz'e vasıl olmamızdı.
Burada Şems'ten ve Mevlana'dan nasibini almış Tebriz'li aşıklar ve şairlerle hemrah olup Erzurum'a doğru yol alacağız. Ah unuttum! Şehriyar'dan da nasibini almış şairler var. Tam cümleleri yazıya dizerken Şehriyar'ı unuttuğumu sezdi mi anladı mı ön koltuklarda oturan bir şair, hemen şu mısraları dile getirdi.
"Haydar Baba ıldırımlar çıkanda,
Seller sular şakırdayıp akanda
Kızlar ona saf bağlayıp bakanda
Selam olsun şevketize, elize
Menim de bir adım gelsin dilize
İsmin dilimize, yadımıza geldi Üstad Şehriyar, bu şehre gelirken size selam vermemek olmaz. Sana da selam Haydar Baba'ya da selam olsun. Erzurum dönüşünde mezar taşınının dibinde bir fatiha okumak borcumuz olsun.
Tebriz otogarından bizi ve şairleri-aşıkları taşıyan otobüs bir saat ileride Tebriz'in ilçesi Menen'de durdu. Orada bizim "İki Dil-Bir Gönül" programının kahramanlarından Halide Sohrabi Hanımı alıyoruz. Telefonda kendsiyle programın detaylarını çok konuştuk. Kendisini ilk defa görüyordum. Halide Hanımı, Manisa-Salihli'den Tebriz'e gelin vermişiz. Bu kadar cevval kadınlar bizim oradan çıkmaz diyorum. Tebessüm ediyor. Halk edebiyatı alanında Erzurum'da master yapıyor. Bir Dönem Tebriz'de Gazetecilik yapmış. İpekyolu dergisinde editörlük yapmış. Tebriz Tömer'de çalışmış... Cevallik buradan geliyor, dercesine tebessüm ediyor.
Sadece bu mu Halide Hanımı cevval kılan. Anlatayım...Şairler ve aşıklar seher vakti evden çıktıklarında yanlarına sefer taşı alacak halleri yoktu her halde. Bu kadar da olmaz diyeceğimiz geldi. Ama Halide Hanım yapmış yapacağını. Kahvaltımızı en ince ayrıntısına kadar düşünmüş. Çatalından kaşığına; balından tereyağına kadar her şeyi hazırlamıştı. Otobüs kaptanı Merend (Tebriz'in bir ilçesi) civarında bir dinlenme tesisinde durdu. Ve bizler de orada kahvaltımızı yaptık. Tesiste Kayseri'den Tebriz'e giden tır kaptanları da vardı. Ülkemi özlem adına onlarla da memleket hasreti giderdik. Kayseri'den Tebriz'e giden gizli bir yol vardır, bilinmez dedik.
Otobüste aşıklar sazlarını eline alıp temrin yaptılar. Elleri ağırmasın diyoruz kendilerine Tebriz Türkçesiyle. "Seher seher bağa girdim, ne bağ gördü ne de bağban" Sabah sabah gözlerdeki mahmurluğu gözlerimizden aldı Tebrizli aşık Elman İbrahimu00ee...Diğer şairler ve aşıklar da alkışlarla eşlik ettiler bu teraneye...
Seslerin ve yüzlerin tanıdık olduğu Tebriz'de hele aşıklar ve şairlerle tanışmak başka bir haz veriyor bizlere. İstanbul Türkçesinin nezaketine onlar da nezaketle karşılık veriyorlar. Ama onların bu taaruf ve nezaketleri Farsçadan alınma kalıplar. Mesela Farsça'da "Hasta nebaşi" deyimini "yorulmayanız." kelimesiyle Türkçeye çevirmişler. "Zinde başi" deyimini "yaşayasın" kelimesiyle karşılıyorlar. Ayrılırken de "deste şoma dert ne kon" deyimini "elleriniz dert görmesin" şeklinde kullanıyorlar. Tanıştığınız zaman da " Hoşt baht şodem" deyimini " hoş baht oldum" diye dillerinde kullanıyorlar.
Türkçeye has bir kelimelan "Kara" kelimesinin bir başka anlamını daha öğrendim Tebrizli şairler ve aşıklarla sohbet ederken. Kara kelimesi siyah anlamının yanında büyük anlamında da kullanılıyormuş. Bu gün "Dağlık Karabağ" kelimesinde ve diğer başına "Kara" gelen coğrafi kelimelerin hapsi de büyük anlamıyla değerlendirmek lazımmış. Karadağ da öyle, Karaören de öyle.
Nice medeniyetlere başkentlik yapmış Tebriz'den ziyade Tebrizlilerle hoş bir sohbetimiz oldu. İnşallah dönüşte Mevlana'nın aşk yolculuğunda Tebriz'e uzanacağız. Şimdilik Erzurum'daki yazar ve dostlara selam olsun. Akşam vakti ibibikler öter ötmez oradayız.
Hayli hoşhal oldum elleriniz ağırmasın diyelim. Tebriz'de Şems'i bulamadık ama onun ışığında Mevlana olmaya aday bir kaç şair ile aşık bulduk. Yine de sormadan edemedim.
Şems nerede Tebriz?
