Sarartılmış Muz Tüketmek Sağlıklı mı?
İnsan beslenmesinde önemli gıda grubu meyve ve sebzelerdir. Özellikle kış aylarında muz, portakal, limon domates gibi ürünlerde olgunlaştırmak veya olgun bir görünüş sağlamak amacıyla bazı kimyasallar kullanılmaktadır. Yine elma, portakal ve diğer bazı ürünlerde muhafaza süresini uzatmak amacıyla mumlama gibi uygulamalar yapılmaktadır. Bu uygulamalar geniş tüketici kitlesi tarafından sağlık açısından “endişe” ile karşılanmaktadır. Bu konuyu birkaç yazıda değerlendireceğim.
Bu ürünleri
tüketiciler tercih ederken sarı/kırmızı renkli olmasına önem vermektedir.
Bitkinin fizyolojik gelişme sürecinde bu ürünler doğal yolla (zamanla) bu renkleri
alırlar. Fakat daha erken pazara arz amacıyla sarı renk almaları için olgunlaştırılması/sarartılması
yoluna gidilir. Bu yazımda muz ile ilgili değerlendirmelere yer vereceğim
Üretim…
Örtüaltında 422
bin ton meyve üretimi de yapılmaktadır. Örtüaltı meyve üretiminin %60’ını muz ve
% 40’ını çilek oluşturmaktadır. TÜİK verilerine göre 2019’da 548 bin ton olan
muz üretimi 2020 yılında 728 bin tona yükselmiştir. Önceki yıla göre üretim
miktarı %32,8 oranında artmıştır. TÜİK’in 2019-2020 verilerine göre Türkiye’nin
muzda yeterlilik derecesi %76.6’dır. Başka bir anlatımla her 100 kg
ihtiyacın karşılanması için 25 kg muz ithalatı yapılmalıdır. Talebin yüksek
olması muzun hızla pazara arzına neden olmaktadır. Bu amaçla muzun klimakterik özelliğinden
yararlanılmaktadır.
|
|
|
|
|
|
Klimakterik…
Meyveler klimakterik
olan ve olmayan şeklinde iki gruba ayrılmaktadır. Klimakterik olan meyveler fiziksel
olgunluğa gelince bitkiden ayrıldıktan sonra olgunlaşmasına devam
edebilmektedir: Muz, armut, kivi, avokado, domates bu tür meyveler/sebzeler
arasındadır.
Dikkat çekmeye
çalıştığım husus klimakterik olan meyvelerin zamanından önce hasat edilerek
bazı kimyasalların kullanılarak hızla olgunlaştırılması ile ilgilidir. Bu
meyvelere etilen uygulanarak hızla olgunlaştırma (veya olgun görünüş
kazandırma) yoluna gidilebilir. Bununla beraber çok erken hasat edilen ham
meyvelerin de kabuk rengi zamanla istenen rengi alır (muzun sararması gibi). Pratikte, uzak pazarlara taşıma,
depolama ve pazarda uzun süre ürün bulundurma isteği gibi nedenlerle muzlar
yeterince olgunlaşmadan hasat edilmektedir. Bu tür olgunlaştırma/sarartma
işlemi muzdan başka narenciye, kavun, armut, domates, ananas, hurma gibi
meyvelerde de kullanılmaktadır.
Kısaca muzda
kabuk sarartılarak hızla olgun bir görünüş kazandırılmaktadır.
Peki, muzu sarartma
sağlıklı mı?
Sağlık
Muzun
sarartılmasında kullanılan kimyasalın sağlık üzerine etkisi ile ilgili olarak bilimsel
bir dergiden aşağıdaki bilgileri aktaracağım:
“Muz gibi klimakterik
ürünlerin sarartılıp olgunlaştırılmasında etilen
salgılatıcı
olarak kullanılır. Tarım Bakanlığınca ethephon ve ethephoncyclanilid karışımı
etkin madde ihtiva eden ürünler ruhsatlandırılmıştır. Bir etilen türü olan
etephon maddesi üzerinde yapılan çeşitli çalışmalarda bu maddenin mutasyon potansiyelinin ve akut toksik riskinin olmadığı
belirtilmektedir. Ancak, ethephon
uygulanan ürünlerde etilenin parçalanması sonucu monokloroasetik asit oluşarak
üründe birikebilmektedir. Aşırı düzeyde toksik olan bu maddenin gıdalarda mevcut
olması tehlikeli ve yasaktır (Morsünbül T. Ve ark., 2010. UÜ.
Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt 15, Sayı 1)
Yeterlilik
derecesi az olan muzun tüketicilere hızla ulaştırması için yapılan sarartma
işleminde kimyasal kullanımı bir gerçekliktir ve uygun dozda kullanımında dikkatli
olunmalıdır.
Piyasada yerli ve
yabancı muzlar bulunmaktadır.
Yerli
İthal muzların yağ
oranının (%28) Anamur muzunkinden (%11) daha
yüksek olması daha yumuşak olmasına neden olmaktadır. Her iki muzun irilik hariç
diğer besin özellikleri birbirine yakındır. Üstelik fiyatı ucuz yerli muz
tercih edilmelidir. Son olarak muz iyi bir potasyum ve lif kaynağıdır.
Son söz: Makyajı sadece çirkin olan yapmaz.
