Sanayi üretiminde sınırlı artış

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK), verilerine göre sanayi üretimi Eylül ayında bir önceki aya göre yüzde 1,6 daralırken, bir önceki yılın aynı ayına göre ise yüzde 0,4 arttı. Bir önceki veride(Ağustos), yıllık yüzde 1, aylık olarak ise yüzde 2,4'lük artış kaydedilmişti.

Eylül ayı sanayi üretim verisi yine tahminlerin oldukça altında gerçekleşti. Beklentiler yıllık artışın yüzde 3 olacağı yönündeydi.

Öncü göstergeler Türkiye ekonomisinin büyüme hızının yılın üçüncü ve son çeyreğinde yavaşlayacağına işaret ediyordu. Bu nedenle sanayi üretiminde de bir ivme kaybı bekleniyordu. Örneğin yılın üçüncü çeyreğinde, sanayi sektöründe istihdam edilenlerin sayısı 107 bin kişi azaldı. Reel kesim (imalat sanayi) güven endeksi de Eylül ayında yüzde 1,2 oranında azalarak 100,2 değerini almıştı. Bu düşüşe rağmen endeks değerinin 100’ün üzerinde kalması yine de genel ekonomik duruma ilişkin iyimserliği gösteriyor. PMI verisi ise Eylül ayında 46,9’a gerilemişti.

Sanayinin alt sektörleri incelendiğinde, 2022 yılı Eylül ayında madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 16,5 azaldı, imalat sanayi sektörü endeksi yüzde 1,7 arttı ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi yüzde 2,4 azaldı.

Sanayinin alt sektörlerinin aylık değişim oranlarına bakıldığında, 2022 yılı Eylül ayında madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi bir önceki aya göre yüzde 2,6, imalat sanayi sektörü endeksi yüzde 1,6 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi yüzde 1,7 azaldı.

İstanbul Sanayi Odası'nın yayımladığı Türkiye İmalat Satın Alma Yöneticileri Endeksi (PMI) ise, Ekim ayında 46,4’e geriledi. Rapora göre; manşet PMI, üst üste sekizinci ay eşik değer 50’nin altında kalarak sektörün performansında sert yavaşlamaya işaret etti. Bu yavaşlama Mayıs 2020’den bu yana en belirgin düzeyde gerçekleşti. Yeni siparişlerde talep eksikliğine bağlı olarak devam eden ve 13’üncü aya ulaşan ivme kaybı, faaliyet koşullarındaki bozulmada etkili oldu. Benzer şekilde yeni ihracat siparişleri de gözle görülür bir şekilde yavaşladı. Talepteki zayıflık, üretim tarafını da etkiledi. Bununla birlikte, üretimdeki yavaşlama Mayıs ayından bu yana en ılımlı düzeyde ölçüldü. Ekim ayında imalatçılar yeni siparişlerdeki yavaşlamayı satın alma faaliyetlerine ve çalışan sayılarına da yansıttı. İstihdamda Mayıs 2020’den bu yana en belirgin azalma gerçekleşti.

PMI verisinden de anlaşılacağı üzere sanayi üretimindeki yavaşlama Ekim ayında da devam edecek.

Öte yandan Eylül ayında gerileyen reel kesim güven endeksi Ekim ayında yüzde 1,8 artış gösterdi.

Buna ilaveten dış ticaret verilerine bakıldığında da, ara (ham madde) malları ithalatının Eylül ayında yüzde 42,1, sermaye (yatırım) malları ithalatının da yüzde 19,3 arttığını görüyoruz. Bu artışlar gelecek dönemde üretimin, zayıf dış talebe rağmen beklenildiği kadar yavaşlamayacağını gösteriyor.