Sanayi Üretimi ve Türkiye Ekonomisindeki Zorluklar

2024 yılı, Türkiye ekonomisi için bir dizi zorluk ve fırsatı bir arada barındırıyor. Sanayi üretimindeki belirgin daralmalar, yüksek faiz oranlarının ekonomik faaliyetler üzerindeki baskısı ve küresel belirsizlikler, Türkiye'nin büyüme potansiyelini sınırlandırırken, GSYH'deki bazı olumlu gelişmeler, ekonominin direnç noktalarını gözler önüne seriyor.

Sanayi Üretimindeki Daralma: Uyarı Sinyalleri

2024 yılının ilk dokuz ayında sanayi üretimi genel olarak düşüş eğilimindeydi. Nisan ayında %0,7, Haziran ve Temmuz aylarında sırasıyla %5 ve %3,9'luk daralma yaşanırken, Ağustos'ta bu oran %5,2’ye kadar yükseldi. Eylül ayında ise yıllık bazda %2,4’lük azalma görüldü. Bu rakamlar, sanayi sektöründe üretim çarklarının yavaşladığını ve sektörün baskılar altında olduğunu gösteriyor.

Sanayi üretimindeki bu olumsuz tabloyu yalnızca iç talepteki düşüşle açıklamak yeterli değil. Küresel ekonomik belirsizlikler, yüksek enerji maliyetleri, işçi ücretlerindeki artış ve üretim maliyetlerinin genel olarak yükselmesi, sanayi üretimini zorlayan başlıca faktörler arasında yer alıyor. Türk sanayicisinin, maliyet artışlarını fiyatlara yansıtma konusundaki sınırlamaları ve ihracat pazarlarındaki zayıflık, sektörü daha da zor durumda bırakıyor.

GSYH Verilerinden Çıkan Sonuçlar

Sanayi üretimindeki daralma gözle görülürken, Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYH) verileri ekonominin diğer alanlarında farklı bir tablo sunuyor. Türkiye ekonomisi, 2024 yılının üçüncü çeyreğinde yıllık bazda %2,1 büyüme kaydetti. İnşaat sektöründeki %9,2’lik büyüme, ekonominin temel dinamiklerinden biri olarak öne çıktı. Tarım sektörü %4,6 büyürken, finans ve sigorta faaliyetleri %6,2 ile güçlü bir performans sergiledi. Ancak sanayi sektörü, yıllık bazda %2,2 küçülerek ekonomideki genel büyüme trendine ayak uyduramadı.

Bu veriler, sanayi üretimindeki daralmaya rağmen ekonominin bazı alt sektörlerinde canlılık olduğunu, ancak sanayinin büyümedeki payının küçüldüğünü gösteriyor. Özellikle inşaat ve finans sektörlerindeki büyüme, ekonominin yapısal dönüşüm süreçlerinde sanayiden farklı alanlara yöneldiğini ortaya koyuyor.

Faiz ve Enflasyonun Ekonomik Etkileri

2024 yılında Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) politika faizini %50 seviyesinde tutması, enflasyonla mücadele amacı taşıyor. Ancak yüksek faiz oranları, borçlanma maliyetlerini artırarak özel sektör yatırımlarını kısıtlıyor ve tüketici harcamalarını baskılıyor. Bu durum, hem iç talebin daralmasına hem de ekonomik büyüme hızının yavaşlamasına yol açıyor.

Faiz oranlarının yüksekliği, GSYH'nin alt kalemlerine de yansıyor. Örneğin, 2024'ün üçüncü çeyreğinde hanehalkı tüketim harcamaları %3,1 artış gösterirken, kamu tüketim harcamaları %0,9 ve gayrisafi sabit sermaye oluşumu %0,8 azaldı. Yatırımların azalması, ekonominin uzun vadeli büyüme kapasitesini sınırlayabilecek önemli bir faktör olarak dikkat çekiyor.

Dış Ticaret ve Küresel Etkiler

2024 yılının üçüncü çeyreğinde mal ve hizmet ihracatı %0,8 artarken, ithalat %9,6 oranında azaldı. Bu durum, ithalat talebinin daraldığını ve cari açık üzerindeki baskının azaldığını gösteriyor. Ancak, ihracattaki sınırlı artış, küresel pazarlardaki durgunluğun Türkiye ekonomisine etkisini ortaya koyuyor. Özellikle Avrupa ve Çin gibi büyük ticaret ortaklarındaki ekonomik yavaşlama, Türkiye'nin ihracat performansını olumsuz etkiliyor.

Enerji fiyatlarındaki dalgalanmalar da sanayi üretimini ve genel ekonomik aktiviteyi etkileyen diğer bir önemli faktör olarak öne çıkıyor. Yüksek enerji maliyetleri, hem üretim maliyetlerini artırıyor hem de sanayi sektörünün rekabet gücünü sınırlıyor.

Sonuç ve Öneriler

2024 yılı, Türkiye ekonomisi için zorlu bir dönem olmayı sürdürüyor. Sanayi üretimindeki daralma, yüksek faiz oranlarının ekonomik faaliyetler üzerindeki baskısı ve küresel belirsizlikler, büyüme potansiyelini sınırlayan temel unsurlar arasında yer alıyor. Ancak GSYH verilerinde görülen büyüme oranları, ekonomide farklı sektörlerin direnç gösterebildiğini ortaya koyuyor.

Ekonominin yeniden ivme kazanabilmesi için şu adımların atılması kritik önem taşıyor:

• Faiz Oranlarının Makul Seviyelere Çekilmesi: Özel sektör yatırımlarını teşvik etmek ve ekonomik büyümeyi desteklemek için faiz oranlarının kademeli olarak düşürülmesi gerekiyor.
• İç Talebin Canlandırılması: Hanehalkı tüketim harcamalarını artırmaya yönelik politikalar, iç piyasanın büyümesine katkıda bulunabilir.
• Sanayi Sektörüne Özel Teşvikler: Enerji maliyetlerini azaltacak destekler ve ihracatın artırılmasına yönelik teşvikler, sanayinin yeniden büyüme sürecine girmesine yardımcı olabilir.

Sonuç olarak, 2024'teki zorluklar, Türkiye ekonomisinin karşı karşıya olduğu yapısal sorunların çözümüne yönelik önemli fırsatlar da sunmaktadır. Reformist bir yaklaşımla bu sorunların üzerine gidilmesi, ekonominin daha dengeli ve sürdürülebilir bir büyüme patikasına oturmasını sağlayabilir.