Sahabe (ra) ve ramazan
Ashabı kiram (Rıdvanullahi aleyhim ecmau00een) her türlü hayır yarışında örnek ve önderlerimizdir. Onların ramazan ayındaki hayır yarışları daha da belirgindir. Ramazan yaz ayına denk geldiği zaman, bizim coğrafyamız gibi dört mevsimi dolu dolu yaşayan ülkelerdeki Müslümanlar, bu yazın sıcağında orucu nasıl tutsak diye kara kara düşünüyorlar. Fıkhi olarak ertelemenin bir çaresi var mı? Diye soranlar da az değil. Halbuki Mekke'ye Medine'ye hac veya umre için gidenler bilirlerki, arap yarım adası, hatta Afrika kıtasının nerdeyse tamamında kışlar dahi bizim yazlarımızdan daha sıcak ve daha yakıcı.
Tabi hacı ve umreci kardeşlerimiz, her tarafı klimalarla ve fanlarla donatılmış olan Haremeyn mescitlerinin içindeki havayla çöl sıcağını karıştırmasınlar. Ayrıca elektriğin ve dolayısıyla hiçbir teknolojik alet ve edevatın, serinletici herhangi bir vesilenin olmadığı zamanları düşünsünler. Elektrik ve mezkur serinleticilerin ömrü ne kadarki?
İşte öylesi zamanlarda dahi nice sahabeler, farz ibadetlerle yetinmeyip nafilelere öyle asılmışlar ki, siyer, hadis ve menakib kitaplarında "ibadette ölçülü olma /aşırıya gitmeme" başlığında bab ve fasıllar oluşmuş. Yani ashabı kiram (Rıdvanullahi aleyhim ecmau00een) taat ibadette o kadar ileri kitmişlerki, işlerini, ehlu-iyalini ihmal ettikleri olmuş. Bunu üzerine Resulullah (sav) bazen tek tek bazen de toplu olarak onları, ibadetleri azaltma yönünde uyarma ihtiyacı duymuş. Bunun için sadece imamı Nevevu00ee'nin "Riyazus Salihu00een"ine bakmanız bile yeterlidir. İşte bir örnek:
Abdullah b. Amr, gece ve gündüzünü Allah yoluna vakfeden sahabelerdendi. Bütün vaktini oruç ve namaza adamıştı. Abdullah bu haliyle ilgili olarak şunları anlatır:
'Babam, beni Abdullah b. Abbas'ın kızı Umre ile evlendirdi. Fakat ben hep namaz ve oruçla vakit geçirdiğimden eşimle ilgilenememiştim. Bir gün babam, gelinini ziyarete geldi. Beni nasıl bulduğunu sormuş, eşim ona şu cevabı vermişti: 'Kocam, erkeklerin en şereflilerindendir, fakat bizi arayıp sorduğu yok...' Babam, zevcemin bu sözlerinden üzülerek, beni arayıp sordu ve şöyle dedi: 'Oğlum, sana, Kureyş'in en şereflilerinden bir kadın aldım. Sen ise şöyle yaptın, böyle yaptın!..' Daha sonra da, Rasu00fblullah'a giderek beni şikayet etti. Resulullah (sav), babamı dinledikten sonra beni çağırdı. Hemen yüce huzurlarına vardım. Hz. Peygamber (s.a.s.):
- Sen (bütün) gündüzleri oruç mu tutarsın?
- Evet, ya Rasu00fblullah!
-(bütün) Geceleri namaz mı kılarsın?
- Evet, ya Rasu00fblullah!
Bunun üzerine Resulullah (sav) şunları söyledi:
- Fakat ben, oruç tutar ve yerim; namaz kılar ve uyurum, zevcelerimle de ilgilenirim. Benim sünnetim budur. Benim sünnetimden ayrılan benden değildir.
diğer bir rivayette şu ek var; Resulullah (sav) bana:
- Sen Kur'an'ı ayda bir kere hatmet!... dedi. Ben de:
-Fakat ben kendimi daha kuvvetli hissediyorum' dedim.
-O halde on günde bir kere hatmet' buyurdular.
-Fakat ben daha fazla da okuyabilirim' dedim.
-O halde üç günde bir hatmet', buyurdular.
Sonra oruca değinen Hz. Peygamber:
-Ayda üç gün oruç tut!' dedi. Ben,
-Daha fazla tutmaya gücüm yeter.' dedim.
Ancak Rasu00fblullah, daha fazlasına müsaade etmedi. Ben ise daha fazlasını rica ettim. O zaman müsaade buyurdu. Ne var ki ben daha fazla tutmakta ısrar ettim. Sonunda Allah Resu00fblü şöyle buyurdular:
-Orucun en faziletlisi, kardeşim Davud (a.s.)'ın orucudur. O, bir gün oruç tutar, bir gün yerdi. (Buharu00ee, Savm 55, 56, 57. Müslim, Sıyam 181u2013193.)
Farklı ek rivayetleri de bulunan bu hadiste Abdullah (ra) daha sonra yaşlanınca, Resulullah (sav) ile yaptığı bu ibadet pazarlığından! Pişmanlığını şöyle ifade eder. "Keşke Allah Resu00fblü'nün (sav) ruhsatını kabul etmiş olsaydım."
Kaldıki bu şekilde Resulullah (sav) ın ibadetleri azaltmakla ilgili uyardığı birçok sahabe vardır. Durum buyken ve ramazanlarımızın çoğunluğu serin mevsimlere gelirken bizim mızmızlarımız neden? Halbuki bizim çok daha fazla taat ve ibadete ihtiyacımız var. Kendi hayatlarımızı ashabı kiramla kıyasladığımızda ne denli ibadet fukarası olduğumuz ortada. Dünya insanlarında ciddi bir dünyevileşme ve kapitalistleşme hızla devam ederken, ashabı kiramı örnek alacak ve bu konuda ümmete örneklik ve önderlik yapacak yiğitlere acil ihtiyaç var.
Ama heyhatu2026 Günümüzde "ibadette aşırıya gitme, ölçülü ol" telkinleri yerine "ne olur biraz daha ibadete zaman ayırın" telkinlerine ihtiyaç var. Adı Müslüman olup, farzları hoyratça terk eden veya haramlara rahatça bulaşan gafiller bir yana, bu dediklerimiz, mütedeyyin, şuurlu vs vasıflarla anılan Müslümanlar içindir.
Sonuç olarak, başı rahmet, ortası mağfiret ve sonu cehennemden azad / kurtuluş olan ramazandan azami derecede istifade etmeye çalışalım. Bir sonraki ramazana kavuşup kavuşmayacağımız belli değil. Elhamdülillah bu ramazana kavuştuk. Ayağımıza gelen bu fırsatın değerini bilelim ve her anını ganimet bilip değerlendirelim. Ramazan ayı cümlemize cümle ümmeti Muhammed'e (sav) mübarek olsun, hayır ve bereketler getirsin. u00c2minu2026
