Safiye Erol
Bu yıl Safiye Erol'un 50'nci, Nihad Sami Banarlı'nın 40'ncı, Ekrem Hakkı Ayverdi'nin ise 30'ncu vefat yıldönümü. Başka yazar ve şairler de anılacak şüphesiz. Safiye Erol hakkındaki ilk anma programını Edirne Valiliği, Kültür Konseyi ve ESKADER Edirne'de gerçekleştirdi. Devecihan Kültür Merkezi'ndeki paneli Dr. Metin Eriş yönetti. Prof. Dr. Sema Uğurcan "Safiye Erol'un Makaleleri"ni, Prof. Dr. Recep Duymaz "Safiye Erol'un Gözüyle Edirne"yi ben de "Aydınların Değerlendirmeleriyle Safiye Erol"u anlattım. Edirne Valimiz Sayın Hasan Duruer'in de kısa bir konuşma yaptığı toplantıyı edebiyatseverler dikkatle takip etti.
Samiha Ayverdi, Sofi Huri ve Nezihe Araz'ın arkadaşı olan Safiye Erol, 2001 yılında Kubbealtı tarafından kitaplarının yayımlanmasıyla gündeme geldi. 1902-1964 yılları arasında yaşayan yazar, Doğu ve Batı'yı iyi bilen, düşünceleriyle orijinal tespit ve tahliller yapabilen nadir bir aydın ve edebiyatçı. Erol hakkında son oniki yılda başta İstanbul'da olmak üzere Türkiye'nin değişik illerinde toplantılar yapıldı. Yayımlanmış eserleri, Ciğerdelen, Kadıköyü'nün Romanı, Ülker Fırtınası, Dineyri Papazı, Çölde Biten Rahmet Ağacı, Makaleler ve Leylak Mevsimi'dir. Hayatına ve eserlerine dair hazırladığım biyografi kitabı, Anonim Yayıncılık'tan çıktı. Erol'un Ciğerdelen romanı bir süre önce Boşnakça'ya çevrilmişti. Üniversitelerde hakkında tezler yapılan, gazete ve dergilerde yüzlerce yazı yazılan Safiye Erol'u okumak ve anlamak gerekiyor.
Safiye Erol hakkında kaleme alınan yazılardan bir seçme yaptım. Bu görüşler, aydınlarımızın bazen ortak paydalarda buluşabildiğini gösteriyor.
Tarık Buğra:"Safiye Erol, hayatının kendisine eşit tuttuğu İslam-Türk dünyasından ve iyi insanlar kadar sevdiği kedilerinden ayrılırken üzgün değildi, dudaklarında o hanımefendi gülümseyişi vardı; çünkü o, Adem ile Havva'dan beri istisnasız olarak sürüp gelen, gene istisasız olarak kıyamete kadar sürecek olan insan macerasını pek güzel ve en doğru şekilde hükme bağlamıştı, çünkü o bir Müslüman Türk hanımefendi idi."
Nezihe Araz: "Safiye Erol'la başlamış olan bir harikalı rüya yine onunla bitiyor. Safiye Erol çağımızın avare ve vefasız çocukları için fazla gelen bir dozdu. Bunu çok iyi bilir, anlar ve müsamaha ile karşılardı. Esasen onun en büyük hasletlerinden biriydi bu engin müsamahau2026"
Nihal Atsız: "Safiye Erol'un Ciğerdelen adlı romanı da dehanın yanında sıyrılıp geçen çok kuvvetli bir eserdir. Sinema için en iyi eserlerden biri de budur."
Emel Esin: "Safiye Erol'un kılıcının bir parıltısı Ciğerdelen oldu. Bizim neslimiz için, Ciğerdelen bir dönüm noktası idi. İşte milli kültür ölmemişti. Yeniden bahar oldu ve çınar taze filiz verdi. Aile ocağı, Türk tasavvufuna mensup veçhesini bilhassa annenin şahsıda gösteren, kültürel bir istikamete sahip bir merkezdi."
Sadık Tural: "Safiye Erol'un Ciğerdelen adlı eseri, serhat tarihimizin iki yüzyıllık bir dönemini billurlaştıran,; evlad-ı fatihan'ın trajedisini günümüzdeki insanların hayatı ile ilgili şekilde birleştiren bir eserdir."
Murat Belge: "Safiye Erol bir 'piyasa romancısı' değil. Okuduğum üç romanı, sözün gelişi, Halide Edib'in birçok romanından daha başarısız değil. Bu kadar iyi yazmayı bilmiş bir kadını ben u2013ben derken, pek çoğumuzu kastediyorum tabii- niçin bilmiyordum? Niçin Türkiye'de kimse u2013yani pek çoğumuz- Safiye Erol adında bir yazardan haberdar değildi?
Sabahat Emir: "Ciğerdelen post-modern diyebileceğimiz bir aşk romanı. Olayların akışı içinde yazarın yoğun bilgi birikimi, gözlem ve sentez gücüyle doğu ve Batı medeniyetlerini yorumlayışı, geçmişle bugünü özgün bir biçimde harmanlayışı, sağlam bir tahlil ve metod anlayışıyla analizler yapması Ciğerdelen'i klasik romandan ayırıyor. Safiye Erol'u anlamak; özgün üslubunun tadına varmak belli bir olgunluk ve kültür birikimi gerektiriyor.O, özel bir yazar."
Selim İleri: "Adı hiç bilinmeyen, hakkı en fazla yenmiş olan bir yazar var: Safiye Erol. Aşkı en iyi anlatanlardan biri. Özellikle üç romanı: Ülker Fırtınası, Kadıköyü'nün Romanı ve Dineyri Papazı."
Beşir Ayvazoğlu: "Tarihu00ee konularda yazan romancının çok azının başarabildiğini başarmış Safiye Erol; hem serhatlardaki hayata dair anlattıkları, hem de kahramanları müthiş bir sahihlik duygusu uyandırıyor insandı."
