Rusya kendi internet sistemini mi kuruyor?

Rusya ve Ukrayna arasındaki savaş birçok alanı derinden etkilemiştir. Bunlardan içerisinde medya ve internet de yer almaktadır. Savaşın başlangıcından itibaren, Ukrayna hükümeti büyük teknoloji şirketlerine Rusya ile çalışmamaları gerektiği noktasında baskı yapmış ve kısmen başarılı olmuştu. Örnek vermek gerekirse sosyal medya şirketlerinin bazıları Rusya’ya erişimi engellemiş, bazıları da azaltmıştı. Hatta Ukrayna devleti, Rusya'nın küresel internet bağlantısının kesilmesi noktasında büyük çaplı bir çağrıda bulunmuştu. Küresel internet alan adları ve IP adresleri sistemini denetleyen ABD merkezli uluslararası kâr amacı gütmeyen kuruluş ICANN'e önemli bir mektup göndermişti. Bu karar alınırsa Rusya’nın internet ile tüm bağları kesilebilir. Şayet bu olursa Rusya internetten ayrılmış olacak, Rus web siteleri ise görüntülenemeyecektir. E-posta adresleri işlev göremez hale gelecek, internet kullanıcıları oturum açamayacaktır. Ancak Ukrayna'nın talebinin yerine getirilmesi pek de mümkün değil. Zira bu durum olursa Rusya kendi internet sistemine geçebilir ve dünyadan bilgi akışı kesilebilir. Dünya, Rusların bilgi akışından geri kalmasını istemez. Zira bu şekilde Putin’in amacına ulaşacağı düşünülmektedir. Rusya'nın iletişim düzenleyicisi Perşembe günü Google'a bir mektup gönderdi ve Google'dan Rusya Federasyonu Silahlı Kuvvetleri’nin Rusya'nın Ukrayna'daki özel operasyonu hakkında yanlış siyasi bilgi dağıtmayı derhal durdurmasını istemişti. Ancak Rusya yıllardır kendi internet ekosistemine yatırım yapıyor. Elbette Rusya’nın bu tip amaçları olması doğaldır. Ancak Rusya’nın bir anda internetin fişini çekmesi ihtimaller arasında değildir. Bu isteğin kısa vadede gerçekleşebilmesi zor gibi gözükmektedir.

Bağımsız bir internet sistemi için Rusya'nın 3 ana bileşen oluşturması gerekmektedir. Bir ağaca benzeyen hiyerarşik bir şemaya göre, İnternet trafiğini düzenleyen bir yapı olan bir alan adı sistemine, kök sunucuya ihtiyaç vardır. Hatırlanacak olursa bundan 3 yıl önce, Rusya küresel internete ülke çapında bir alternatifi başarıyla test ettiğini duyurmuş ve oldukça dikkat çekmişti. Zira Rusya’nın alternatif arayışlarının geçmişi mevcut… Bu sistem internet versiyonunun küresel muadili ile bağlandığı noktaları kısıtlamayı ve hükümete vatandaşlarının erişebilecekleri üzerinde daha fazla kontrol sağlamayı içermektedir. Rusya bu sistemle birlikte küresel alan adı sisteminden (DNS) ayrılmak zorunda kalacak. Rusya kendi DNS’sini oluşturabilirse, sınırları içinde internet üzerinde en azından bir nevi kontrole sahip olacaktır. Ancak; binlerce sistemin yapılandırılmasını içerecek ve vatandaşların çevrimiçi olmak için kullandıkları tüm farklı erişim noktalarını belirlemek oldukça zor neredeyse imkânsız olacaktır. Zira her cihazın IP alarak internete bağlandığı düşünülürse bu söylediklerimizin doğru olduğu açığa kavuşacaktır. Kremlin, amacın Rusya'nın internetini bağımsız kılmak ve yurtdışından gelen saldırılara karşı daha kolay savunma yapmak olduğunu ifade etmektedir.

Rusya küresel internet sistemini kapattığı an dünyanın birçok sitesine erişim kesilecek ve adeta Çin gibi dışa kapalı bir sisteme dönüşecektir. Zira bu süreçte Rus internet altyapısı batılı güçlerden ağır bir darbe almıştır. Şayet bu geçiş söz konusu olursa Google gibi siteler ve Facebook gibi sosyal paylaşım ağları sansürlenir ve engellenir, erişim için VPN gibi teknolojilere ihtiyaç duyulur. Bilindiği üzere Büyük Güvenlik Duvarı, Çin IP adreslerinden giden trafiğin engellenmesini gerçekleştirmektedir. Dışarıya yönelik bir siteye bağlantı için tıklarsanız Facebook, Google gibi sitelere veya çok sayıda Batı medya kuruluşuna erişeme şansınız söz konusu değildir. Küresel kopuş bu sorunları beraberinde getirecektir. Putin, geçtiğimiz dönemlerde dünyaya, yeni internetin Rusya Federasyonu'ndan web hizmetlerini kullananların güvenliğini ve çevrimiçi kutsallığını korumak ve kullanıcıları Batı ülkelerinin manipülasyonundan ve internet hizmetlerinin tekelleştirilmesinden korumak için tasarlandığını açıklamıştı. Rusya’nın kendi internet sistemine geçiş kararı oldukça radikal gibi gözüküyor. Bu kararı almak sanıldığı kadar kolay değil. Sistemin başarılı olmama ve vatandaşlardan tepki çekme durumu da var. Sistem değişikliğine gitmek de zor, gittikten sonra dönmek de zor. Rusya’nın bu durumu (B) planı olarak tuttuğu açık bir şekilde görülmektedir.

Rusya, artan ABD yaptırımlarının bir parçası olarak internet engelinden yoğun endişe duyuyor. Böylece, Rus internet sektörünün dünyanın geri kalanından kopmuş olsa bile çalışır durumda kalması için bu testi başlatacağı ifade ediliyor. Küresel internet sisteminden çıkan ülkelerin başını Çin çekmektedir. Çin Güvenlik Seddi (The Great Firewall of China) adı verilen bu güvenlik önlemi oldukça sağlam bir altyapıya sahiptir. Böylece batı kaynaklı birçok siteye erişim engellenmektedir. Çin'deki bütün internet servis sağlayıcıları ise Çin Bilişim Bakanlığı'ndan lisans almak durumundadır. Ayrıca Myanmar, Suudi Arabistan ve İran'da da hükümetin izin vermediği sitelere girmek tamamen yasaktır. Rusya’da bu baskı ve yaptırımlar sonrasında kripto paralara ilginin artacağını söyleyebilmek mümkündür. Rusya’nın siber ordusu hâlâ dünyada adından söz ettirmektedir.

Gelecek günler pek çok şeye gebe... Şimdiden net bir şey söylemek doğru olmasa da Rusya’nın alternatif bir arayış içerisinde olduğu bir gerçektir. Rusya'nın kendi kurduğu internet altyapısı olan Runet'in bu dönemde çok daha fazla adından söz ettireceğini söyleyebilmek mümkün. Savaşın gidişatı, Batı ülkeleri ile olan diyalogu da biçimlendirecektir.