Rus Heyeti Ziyareti Neden Erteledi?
Bilindiği gibi Rusya Federasyonu Dış İşleri Bakanı Sergey Lavrov, Savunma Bakanı Sergey Şoygu ve Rus güvenlik makamlarından oluşan bir heyet 14 Haziran 2020 tarihinde İstanbul’a gelip Türk mevkidaşlarıyla bölgesel konuları görüşmek üzere bir toplantı yapacaklardı. Ancak son anda beklenen ziyaretin ertelenmiş olması akıllara ‘’ziyaret neden ertelendi?’’ Sorusunu getirdi.
Bu çerçevede yaptığımız araştırmada iki iddianın ileri sürüldüğünü gördük. Birinci iddiaya göre: ‘’Rus heyeti Hafter’e arka çıkan 6 Haziran Kahire Deklarasyonuna benzer bir teklifle geleceklerdi, Türkiye bunu kabul etmeyeceğini söyleyince ziyaret ertelendi’’
Ankara’da bir yetkiliye dayandırılan bu iddiayı iki açıdan ilginç buldum. Birincisi, Türkiye şimdiye kadar Rusların Hafter’re arka çıktığını bilmiyor muydu? İkincisi, Kahire Deklarasyonunun da: ‘’milisler silahını bırakıp Hafter’e teslim etsin’’ diyordu. Ruslar Türklerin bunu kabul etmeyeceklerini düşünemediler mi?
İkinci iddiaya göre: ‘’Rusların iki askeri Libya Hükümetinin elindeymiş, bu görüşmede o askerlerin serbest bırakılma beklentisi varmış, bu beklenti karşılanmayınca görüşme ertelenmiş’’ İddia böyle ama sürekli yapıcı bir dış politika izleyen Türkiye’nin durumunu dikkate aldığımızda makul hiçbir talebi karşılıksız bırakmadığını geçmiş tecrübelerden biliyoruz. Açıkça söylemem gerekirse, her iki iddianın da zayıf olduğunu düşünüyorum.
Burada kritik soru; Peki, son anda bu ziyaret neden iptal edildi?
Özellikle son zamanlarda Libya Hükümeti Hafter’i bozguna uğratınca, darbeci Hafter’in sözde Başbakan Yardımcısı Abdel Salam Al-Badr'in İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’ya bir mektup göndermişti. O mektupta şunlar yazılıyordu: “İsrail ve Yahudi toplumu ile uzun tarihi bir etkileşimimiz var. Sizinle hiç düşman olmadık ve olmayacağız. Bizi desteklemenizi umuyoruz.’’ İfadeleri kullanmıştı. (The J. S. Post)
Bu mektuptan sonra Rus-İsrail Ulusal güvenlik danışmanları arasında herhangi bir görüşme gerçekleşti mi bilmiyoruz. Ama geçmiş tecrübelerden şunu biliyoruz ki, kritik zamanlarda Rus-İsrail ulusal güvenlik danışmanları görüşüp ortak hareket ederler.
Hatırlarsanız Kudüs’ün statüsünün tartışıldığı bir dönemde iki ülkenin ulusal güvenlik danışmanları görüşmüşlerdi. Şimdi de Batı Şeria’nın ilhak girişimlerinin olduğu bir zamanda Rus heyetinin İstanbul ziyaretini ertelemeleri, akıllara ‘’Ruslar İsrail’den bir yardım sözü mü aldırlar?’’ Sorusunu getirdi. Önümüzdeki süreçte gelişmelere göre bu sorunun cevabını daha net göreceğiz.
Bu meseleyle ilgili olarak dikkat edilmesi gereken başka bir husus BAE ‘liğidir. Libyalı bir kaynaktan: ‘’Hafter’e o mektubu yazdıranın BAE ‘liği olduğunu duymuştum. İlginçtir aynı gün İsrail medyasında çıkan şu başlık Libyalının dediklerini teyit eder mahiyetteydi: ‘Ortadoğu’da Türkiye’nin yeni rakibi BAE‘liği mi?’’
Elbette BAE’liği Türkiye’nin rakibi olamaz ama Ruslar onların parasıyla Hafter’i kullanarak Libya’yı perişan ediyor.
Türkiye’nin Suriye’de, Libya’da elde ettiği askeri başarısından Rusya, ciddi endişe duymaktadır. Rus heyetinin son anda İstanbul ziyaretini iptal etmesini yüzeysel nedenlerden çok Türk-Rus ilişkilerinin genel çerçevesini belirleyen bölgesel rekabetin güç dengeleri içinde aramak gerektiğini düşünüyorum.
Not: Eleştiri, öneri ve katkı yapmak isteyen dostlarımız için: [email protected] adresinden ulaşabilirler.
