Ramazan'da yaşanan kitap ve kültür heyecanı

Ramazan bereketiyle geldi. Salgın biterken Türkiye’nin dört bir yanında kültürel faaliyetler başladı, kitap fuarları açıldı.

Mehmet Nuri Yardım

Rahmet ve bereket ayı mübarek Ramazan, İslam âleminin her tarafında olduğu gibi Türkiye’nin dört bir yanında coşku ve heyecanla yaşanıyor. Bu arada salgının giderek azalması, hatta bitme noktasına gelmesiyle kültürel faaliyetlerde de canlılık gözleniyor. Başta İstanbul ve Ankara olmak üzere birçok şehrimizde art arda kitap fuarları açılıyor. Türkiye Diyanet Vakfı’nın İstanbul’da Fatih Camii ve Büyük Çamlıca Camii ile birlikte Ankara’da Ahmet Hamdi Akseki Camii’nde açtığı 39. Türkiye Kitap ve Kültür Fuarı, kitapseverleri çok sevindirdi. 9 Nisan’da açılan fuar, 27 Nisan’a kadar ziyaret edilebilecek. Üsküdar Belediyesi’nin açtığı fuar büyük ilgi görürken kitap meraklıları Yenikapı’da düzenlenen fuara da gitti. Anadolu’nun birçok şehrinde düzenlenen kitap fuarlarında yazarlar, okuyucularıyla sohbet ederek kitaplarını imzalıyorlar.

Öte yandan Ayasofya’da ikinci bir şölen daha yaşandı. Ayasofya Camii’nden sonra 86 yıl sonra ihya edilen Ayasofya Fatih Medresesi, cuma günü Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıldı. Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından yeniden inşa edilen ve açılışı törenle yapılan Ayasofya Fatih Medresesi, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi’ne tahsis edildi. Güzel mekânda eğitim verilecek.

KİTAP ODAKLI MEDENİYET

İslam dinine mensup olan Müslümanlar, Cenab-ı Allah’ın kitabı olan Kur’an-ı Kerim olmak üzere kitap merkezli bir medeniyete bağlıdırlar. Bu bakımdan her Ramazan ayında yurdun dört bir yanında kitap sergileri açılıyor ve vatandaşlarımız ihtiyaç hissettikleri kitapları, bilhassa dinî eserleri ediniyor, bilgilerini arttırıyorlar. Madem böyle güzel bir geleneğimiz var. Fuarları dolaşanlar, yayınevlerinin sergilediği on binlerce kitabı bir arada görme ve inceleme imkânı da bulacak. Bunun için bütün okuyucularımıza, bölgelerinde açılan kitap fuarlarına mutlaka gitmelerini tavsiye ediyorum. Öyleyse bu günlerin anlamına uygun olarak yeni yayımlanmış bazı kitaplardan bahsedelim.

AKADEMİK MAKALELER

Merhum ilim adamı ve gönül insanı Prof. Dr. Mahmud Es’ad Coşan Hocanın Akademik Makaleler isimli eseri, Server Yayınları’ndan çıktı. 1960’lı yıllardan 1980’li yıllara kadar yazılmış olan bu makalelerin önemli bir kısmı, daha önce muhtelif dergilerde yayımlanmıştı. Din, tasavvuf, dil, tarih, edebiyat ve kültür alanlarında, geniş bir yelpaze içinde ele alınan bu makaleler, akademik camia için olduğu kadar meraklı okuyucular için de önemli bir kaynak hüviyetini taşıyor. Eserde, “İslami Türk Edebiyatı”, “Tasavvufi Halk Edebiyatı”, ”Türk Edebiyatında Na’tlar”, “Ramazana Dair Türkçe En Eski Eser”, “Hacı Bektâş-ı Veli ve Bektaşilik”, bölümlerin sadece bir kısmını oluşturuyor.

TASAVVUF VE TARİKATLAR

Prof. Dr. Mustafa Kara, kıymetli eserleri ve istifade edilen sohbetleriyle tasavvuf ve tarikatlar konusunda insanlarımızı aydınlatan mümtaz bir ilim adamıdır. Dergâh Yayınları tarafından yeni baskısı yapılan Metinlerle Osmanlılarda Tasavvuf ve Tarikatlar, bu konuları merak edenler için vazgeçilmez bir kaynak eser. Giriş bölümünde tasavvuf ve tarikatların tarihçesi hakkında mufassal malumat veren Kara, bu dinî yolların doğuş sebebi üzerinde ayrıntılı duruyor. İbnü’l-Arabî ve Mevlânâ başta olmak üzere birçok mutasavvıfın hayatı ve tasavvufa bakışlarını ele alan Hocamız, daha sonra belli başlı tarikatların kuruluşları, kurucuları, yayılışları ve tesirleri üzerinde ayrıntılı bilgi veriyor. Osmanlı’da tarikatlar ve Cumhuriyet’e gelişte bu müesseselerin özüne de temas eden yazarımız, yaptığı genel değerlendirmelerde konu ile alakalı düşüncelerini toplu olarak okuyucuya aktarıyor. Eserde şöyle deniliyor: “Nefis terbiyesi, ruh tezkiyesi, kalb tasfiyesi, gönül eğitimi adını alan ve bizim kültürümüzde tasavvuf diye isimlenen faaliyet alanı medeniyetimizin en dikkat çekici manzaralarından biridir. Çünkü o, insanın esrarengiz yönü olan gönlünü ele almakta, onun imkânlarını genişletmekte ve onu saf hâle getirdikten sonra kalbin sırlı yoluyla yaratıcısına yönlendirmektedir.”

MUHİT KİTAP’TAN ESERLER

Yayımladığı değerli eserlerle adından söz ettiren Muhit Kitap, iki yeni kitapla okurların karşısına çıkıyor. İlki Yunus Emre ve Nasreddin Hoca hakkında yaptığı derinlikli çalışmalarıyla tanınan Mustafa Özçelik’in Yunus Emre’nin Şehirleri adlı kitabı. Özçelik, irfan çağlayanı olan Türkmen dervişi Yunus’un Eskişehir, Karaman, Aksaray, Manisa, Afyonkarahisar ve Isparta başta olmak üzere birçok şehrimizde nasıl kucaklandığını ve samimi bir şekilde sahiplenildiğini anlatıyor. Anadolu’nun dört bir yanındaki Yunus makamları üzerinde duran yazar, mutasavvıfımızın kuşatıcı dünyasının insanlarımızda karşılık bulduğunu, bu bakımdan ilahileri, şiirleri ve görüşleriyle şairimizin çok sevildiğini anlatıyor. Mustafa Özçelik’e göre, “Yunus Emre, bütün bir Anadolu’yu sevgiyle mayalamış bir ruh kahramanıdır. Milletimiz de ona duyduğu sevgiyi somutlaştırmak için Eskişehir’den Karaman’a, Aksaray’dan Erzurum’a, Isparta’dan Ordu’ya pek çok yerde adına makam dediğim türbeler inşa etmiştir.” Muhit’ten çıkan ikinci eser, “Ene’l Aşk” sözüyle meşhur olan İbrahim Gülşeni hakkındadır. Prof. Dr. Muhsin Macit, Ene’l –Aşk Demişti İbrahim Gülşeni kitabında ilk defa bu mutasavvıf şairimizin şiirlerinden bir seçmeyi kültür dünyamıza kazandırmış bulunuyor. Eserin birinci bölümünde Gülşeni’nin hayatı, eserleri, tasavvuf edebiyatımızdaki yeri üzerinde durulurken ikinci kısımda şiirlerinden yapılan seçmeyi buluyoruz. Şeyh Galip’in Hüsn ü Aşk’ta adını anıp “biricik bülbül” diye takdim ettiği İbrahim Gülşeni, Halvetiye tarikatının Gülşeniye kolunun kurucusu. Birçok yeri gezip dolaşan şair, üç farklı dilde şiirler söylemiş bir iman eri ve maneviyat çağlayanıdır. Bu hikmetli eseri tasavvuf âlemine ve edebiyat dünyasına kazandıran Muhsin Macit Hocamıza teşekkürler.

RUHLARIN GIDASI

Ötüken Neşriyat, edebî eserlerin yanı sıra dinî sahada da mühim eserleri okuyucularına ulaştırmaya devam ediyor. Ruhların Gıdası, 15. Asır Şairi Feyzî’nin Kût-ı Rûhî isimli mevlidi. Arzu Atik ve Güler Doğan Averbek’in birlikte hazırladığı eserin giriş bölümünde Türklerde “Mevlid Geleneği” üzerinde durulurken Kût-ı Rûhî ve şairi hakkında geniş bilgi veriliyor. 15. Asır şairi Feyzî’nin, Sultan II. Bayezid’e eserini sunduğu ifade edilirken şairin Hazret-i Peygambere duyduğu samimi muhabbetin okuyucu tarafından hissedildiği belirtiliyor. Kût-ı Rûhî’nin metni ve günümüz Türkçesi ile söylenişi, kitapta birlikte yer alırken Türk edebiyatında pek çok mevlid yazılmış olması şu gerçeğe bağlanıyor: “Naatlar, samimi duygularla yazılan, riya kokmayan, son derece lirik metinlerdir. Mevlid türündeki eserleri de bu kapsamda değerlendirmek mümkündür.” Din ve Kültür İlişkisi Üzerine kitabı Prof. Dr. Recep Kılıç’a ait. Yazar bu eserinde din ve kültür münasebetleri üzerinde kaleme aldığı müteferrik makaleleri topluca okuyucuya sunuyor. Bu bölümlerin başlıkları arasında “Teknoloji-Din İlişkisi”, “Dinî Çeşitlilik ve İslam”, “Çalışma ile Kültür ve Medeniyet İlişkisi” de bulunuyor.

PEYGAMBER AHLÂKI

Büyüyen Ay Yayınları, bilhassa geçmişte kaleme alınmış ancak bugün elimizde bulunmayan pek çok eseri kütüphanelerimize kazandırmakla büyük bir hizmette bulunuyor. Ömer Ferid Kam’ın bütün eserlerini meraklılarına ulaştıran yayınevi, Peygamber Ahlâkı’nı Ramazan’a yetiştirdi. Suat Ak’ın yayına hazırladığı eserin orijinal ismi Ahlâk-ı Seniyye-i Risaletten Bir Nebze’dir. Takdimin ilk satırları nasıl bir eseri elimizde tuttuğumuzu bize hissettiriyor, okuyalım: “Bu eser, Ömer Ferid Kam’ın Allah Resûlüne duyduğu sınırsız hürmet ve aşkın mahsulüdür. Gittikçe ağırlaşan modern bunalımı içinde çırpınan ve kendisine bir kurtuluş kapısı arayan insanoğluna, göremedikleri, bilemedikleri mucizenin, en büyük hidayet güneşi Efendimiz sallallahu aleyhi vesellemin ‘mukaddes zâtları’ olduğu hakikatini beyan edicidir.”

Tâhirü’l Mevlevî’nin eserlerini de neşreden yayınevi, müellifin tasavvuf ve ahlak yazılarını Ehl-i Hakikate Göre Muhabbet ve İnsan Şeytanları ismiyle vitrinlere çıkardı. Mustafa Kirenci’nin hazırladığı eserde Tahirü’l Mevlevînin muhtelif mecmualarda basılan makaleleri bir araya getirilmiş bulunuyor. Ayrıca müellifin İslâm Yolu mecmuasında “Büyüklerin Sözleri” başlığıyla tefrika ettiği İslam büyüklerinden hikmetli, arifane sözler de yer alıyor.

Muhtevalarından daha geniş şekilde bahsedilmesi gereken diğer dört eser ve yazarlarını, şimdilik isimleriyle zikredelim: Ahî Evran Ahîlik Fütüvvvet ve Fütüvvetnâmler, Oğuz Çetinoğlu (Bilgeoğuz Yayınları), Türkiye’de Şehirli Dindarlık, Memiş Okuyucu (Değişim Yayınları), İslâm’ın Mistik Yüzü Sufiler, Reynold A. Nıchollson, Çeviri: Receep Yılmaz (Kapı Yayınları), Mevlâna ve Konfüçyüs Hayatın Anlamı, İbrahim Özdemir (Akıl Fikir Yayınları).