Pandemi ve İnfodemi arasında insan
COVID-19 Pandemisi, yaşadıklarımızı yeniden anlamlandırmamız ve kavramsallaştırmamız gerektiğini hepimize dayatmaktadır. Pandemi öncesinde ve sonrasında, her günü sayısız bilgiye maruz kalıyorduk. Maruz kaldığımız bilgileri ayıklamak, anlamlandırmak ve değerlendirmek kolay değildir. Sınırsız bilgiye maruz kalmak, aslında sınırsız kirliliğe maruz kalmak anlamına gelmektedir. Maruz kaldığımız sınırsız bilgi kirliliğini ifade etmek için infodemi kavramını kullanmaya başladık. Bugün olduğu gibi gelecekte de birçok pandemiyle karşılaşacağımız gibi, infodemiye maruz kalma şeklindeki durumumuz da devam edecektir. İnsan, pandemi ve infodemi arasında bir hayatı yaşama zorunda kalmaktadır.
Pandemi döneminde herkes birer virüs uzmanı kesildi. COVID-19 dahil bütün virüsler hakkında her şeyi bilen çok sayıda insanın, kitle iletişim araçlarında ortaya çıkması çok şaşırtıcıydı. Her şeyi bildiği pozları takınan, fakat hiç lazım olmayan bu kimseler, kendi ürünlerini satmak, bazı çıkar gruplarının sözcülüğünü yapmak, pandeminin oluşturduğu yarattığı belirsizlik ortamından yararlanarak kendilerine alan açmak için bilgi ve fikir olmayı hak etmeyen kirli yalanlarını ve yanılgılarını insanların üzerine boca ettiler. Genelde siyasetçilerin yalan söylediği ifade edilmektedir. Pandemi süresince siyasetçiler gibi bilim, sağlık ve güvenlik adına konuşan birçok kişinin de kolaylıkla yalan söylediğine şahit olduk. İnfodemi, yalancı kişilerin yalanlarını bilgi diye topluma dayatmalarıdır. Bilgi maskesi altında yalanlara maruz kalan insanlar, kontrol edilemez bir korku, panik ve tedirginlik yaşamaktadırlar.
Bilgi görünümlü yalanların dayatılması, insanları gerçek ve doyurucu bilgiye aç hale getirmiştir. İnsanlar, ekmek, hava ve su gibi COVID-19 hakkında doyurucu, güvenilir ve sağlıklı bilgilere ihtiyaç duymaktadırlar. Pandeminin panzehiri infodemi değildir. Pandeminin panzehiri bilimsel bilgidir. Gerçek bilimsel bilgiye ulaşmanın ve sahip olmanın önemi, pandemi sürecinde ortaya çıkan bilgi kirliliği (infodemi) karşısında daha iyi ortaya çıkmıştır.
Pandemi kavramı tehlikeli bir hastalığın salgın haline gelmesini ifade ederken, infodemi kavramı da yalan ve yanlışların bilgi olarak toplumda salgın şeklinde dağılması anlamına gelmektedir. Pandemi anlarında infodemi, genelde komplo teorileri şeklinde ortaya çıkar. Corona virüsü diye bir şeyin olmadığı, bu virüsün laboratuvarda üretilen bir biyolojk silah olduğu, Bill Gates’in bu virüsü ürettiği, Corona virüsünün Çin’i bitirmek için üretildiği, dünya nüfusunu azaltmak için bu salgının oluşturulduğu, dünyaya hakim olmak isteyen güçlerin bu virüsü çıkardığı şeklinde sayısız komplo teorisi üretilmektedir. Rusya ve Çin gibi otoriter yönetimlerin yalanlarını dünyaya yayan infodemi merkezi ülkeler olduğunun altını çizelim.
Komplo teorilerinin çekiciliği, her şeyi açıklama iddiasında bulunmalarından kaynaklanmaktadır. Her şeyi net bir şekilde açıkladığını iddia eden komplo teorilerinde küçük bir sorun vardır. Komplo teorilerinde var olan küçük sorun, bu teorilerin tamamının yalan olmasıdır. Komplo teorileri başta olmak üzere bütün bilgi kirlilikleri, bugün sanal ortamlarda oluşturulmakta ve yaygınlaştırılmaktadır. İnfodemi denilen salgının en belirgin özelliği, bir virüsten bile daha hızlı bir şekilde toplumda yayılmasıdır. İnsanların, yalanlara kurban olmamak için yalanların taşıyıcısı olmama konusunda duyarlı olmaları gerekmektedir.
Bilgi adına söylenen yalan kirliliğiyle aslında insanlara öğretilmiş çaresizlik ve kadercilik dayatılmaktadır. COVID-19 pandemisi ve arkasındaki büyük planlar karşısında insanların elinden gelen hiçbir şey olmadığını, insanların çok büyük güçlere ve otoritelere sığınmaktan başka yolunun olmadığı fikri insanlara dayatılmaktadır. Ayrıca yalanın salgın olarak istila ettiği toplumlarda, kaliteli, verimli ve yenilikçi bir yönetişimin olup olmadığı bile sorgulanmamaktadır. Infodemiye karşı insanların, nereden gelirse gelsin her türlü bilgiyi sorgulayan ve soruşturan akli ve ahlaki bir bilinç haline ihtiyaçları vardır.
İnsanoğlu yalan salgınının peşinden değil, bilimsel bilginin, aklın ve felsefi düşünmenin peşine düştüğü zaman, COVID-19 dahil bütün sorunlarının çözümlerini bulma umuduna ve motivasyonuna sahip olabilir. İnfodemi, insanın umut ve motivasyonunu ortadan kaldıran onu bitmiş tükenmiş bir nesne haline getirmektedir. COVID-19 pandemisine karşı olduğu gibi, infodemi salgınına karşı da akli, ahlaki ve vicdani bağışıklığımızı güçlendirmeye ihtiyacımız vardır.
