Oturduğu konutun sahibi olanların oranı yüzde 60,7

Türkiye İstatistik Kurumu ‘2021 yılı Nüfus ve Konut Sayımı’ verilerini açıkladı. Hanehalklarının konuttaki mülkiyet durumuna göre dağılımına bakıldığında, yüzde 60,7'sinin oturduğu konutun sahibi olan, yüzde 27,6'sının kiracı olan, yüzde 8,4'ünün oturdukları konutun sahibi olmayan fakat kira da ödemeyen ve yüzde 0,9'unun da lojmanda oturan hanehalklarından oluştuğu görüldü.

Bu verileri Mayıs ayında açıklanan gelir ve yaşam koşulları araştırmasından takip ediyorduk. Aynı döneme ait ve aynı kurum tarafından açıklanan verilerde farklılıklar olması muhtemelen farklı metotların kullanılmasından kaynaklanıyor. Mayıs ayında açıklanan verilere göre; oturulan konuta sahip olanların oranı geçen yıla göre 0,3 puan azalarak 2021 yılında yüzde 57,5 olarak hesaplanırken, kirada oturanların oranı yüzde 26,8, lojmanda oturanların oranı yüzde 1,2, kendi konutunda oturmayıp kira ödemeyenlerin oranı ise yüzde 14,6 olarak gerçekleşmişti.

Genel olarak bakıldığında, oturulan konuta sahip olanların oranının yıllar itibariyle gerilediğini görüyoruz. 2020 yılının yaz aylarında konut satış sayıları rekor kırmıştı. Halen aylık satış rakamları 100 binin altına da düşmüyor. Ancak bu sayının yaklaşık yüzde 70’i ikinci el konut satışlarından oluşuyor. Bu nedenle ilk el konut satışlarının payının artması önemli.

Oturulan konuta sahip olanların oranındaki bu düşüşteki en etkili neden elbette gelir düzeyindeki artışın konut fiyatlarındaki artışı yakalayamamasıdır. Özellikle 2020 yılının Haziran ayından itibaren konut kredi kampanyalarının da katkısıyla konut fiyatlarındaki yükseliş daha da belirgin hale geldi. Çünkü 2017-2020 yıllarında konut fiyatları reel olarak gerilemişti. Diğer bir ifadeyle fiyatlardaki artış enflasyonun altında gerçekleşmiş ve konut yatırımcısına kaybettirmişti. O nedenle yaklaşık son bir buçuk yıldır artan konut fiyatları aslında 2020 yılı öncesinin bir telafisi oldu.

TCMB tarafından açıklanan verilere göre; 2022 yılı Ekim ayında bir önceki aya göre yüzde 5,4 oranında artan konut fiyat endeksi (KFE), bir önceki yılın aynı ayına göre nominal olarak yüzde 188,2, reel olarak ise yüzde 56,3 oranında arttı. Önceki veriye göre ise Eylül ayında aylık artış yüzde 4,9, yıllık artış nominal olarak yüzde 189,2, reel olarak ise yüzde 58,0 oranında artmıştı. Yıllık bazda sınırlı da olsa artış hızında bir yavaşlama kaydedilmesine rağmen aylık artışın devam ettiği görülüyor.

Konut fiyatları İstanbul'da yüzde 204,6, Ankara'da yüzde 194,1 ve İzmir'de yüzde 186,4 oranında arttı.

Diğer yandan konut satış sayıları son 5 aydır yıllık bazda geriliyor. Normal şartlar altında talep azalınca fiyatların da gerilemesi ya da sabit kalması beklenir. Ancak ne yazık ki inşaat maliyetlerindeki üç haneli artışlar bu kuralı bozuyor.

Yeni bir konut kampanyası yakın bir zamanda açıklanacak. 2020 yılında olduğu gibi konut fiyatlarındaki artışın yeniden hızlanması tartışılıyor. Ancak konut fiyatlarının mevcut seviyesi ve ortalama gelir düzeyi göz önüne alındığında en azından bu kadar sert bir yükseliş beklenmiyor.