Ortadoğu bilinmezliğinde Amerika
Amerika Başkanı Trump’ın askeri birliklerini Suriye’den çekeceği açıklamasından sonra, dünyanın gözleri Ortadoğu’ya çevrildi. Dünyada ‘Amerika Ortadoğu’dan çekiliyor mu?’ sorusuna cevap bulmak için sayısız analiz yapılmaktadır. Şimdiye kadar Amerika’nın Ortadoğu’dan çekilmesine dair tatmin edici bir açıklamaya henüz ulaşılmış değildir.
Suriye’den iki bin civarındaki askerini çekme kararından hareketle Amerika’nın Ortadoğu’dan tamamen çekileceği sonucuna ulaşmak, bir hayalden başka bir şey değildir. Hiçbir süper gücün Ortadoğu’dan çekilme şeklinde bir lüksü yoktur. Rusya ve Çin’in her yolu deneyerek Ortadoğu’ya yerleşme çabalarının olduğu bir dönemde, Amerika’nın bölgeden çekilmesi mümkün değildir. Ortadoğu’da hegemonik güç olanın ancak Çin’i ve Rusya’yı kontrol edebileceğini bilen Amerika, Ortadoğu’dan çekilmeyecektir. Amerika, Ortadoğu’da yeni bir oyun planı bulma ve uygulama arayışında olup, Ortadoğu’da günümüzün şartlarına uygun bir şekilde varlığını derinleştirmenin peşindedir.
İran ve Rusya ikilisi, Esad rejimi ve kendilerine bağlı silahlı milisler üzerinden Suriye’de ve Ortadoğu’da kalıcı hegemonik güç olmaya çalışmaktadırlar. Rusya ve İran’ı destekleyen görünmez gücün Çin olduğu gerçeğinin unutulmaması lazımdır. Amerika, geleneksel müttefiklerinin işlevsiz oluşundan dolayı yerelde güvenilir güçlü müttefik bulma konusunda kafa karışıklığı yaşamaktadır. Fırat’ın doğusuna iki bin askeri güç yerleştiren Amerika, Suriye Demokratik Güçleri denilen oluşumu desteklemektedir. Cerablus-Azez hattını, Afrin’i ve İdlib’i kontrol altında tutan Türkiye, Özgür Suriye Ordusu başta olmak üzere kendi etkisi altındaki gruplar yoluyla sahada ve masada etkin olmaya çalışmaktadır.
ABD’nin Ortadoğu’daki yeni planı
Suriye sahasındaki güç tablosu, Suriye savaşının çok yönlü bir kaos safhasına evrildiğini göstermektedir. Bundan sonraki süreçte birincil olarak Amerika ve Rusya, Türkiye ve İran arasında diplomatik düzeyde büyük bir yarışın başlayacağını öngörebiliriz. İkinci olarak sahada küresel ve bölgesel güçler, kendilerine bağlı yerel güçler ve oluşumlar arasında bir vekalet çatışması üzerinden ellerini güçlendireceklerdir. Başka bir ifade ile Suriye’de çatışmalar devam edecektir. Siyaset, diplomasi ve silah, birlikte Suriye’de devrede olmaya devam edecektir. Rusya, askeri güç yoluyla Esad rejimini bütün Suriye’de egemen kılmaya çalışırken, Amerika, askeri gücünden ziyade ekonomiyi silah olarak kullanma eğilimi içindedir. Suriye’nin yeniden inşası için gerekli olan finansal kaynak sorununun yoğun olarak gündeme geleceği önümüzdeki süreçte ekonomi, Ortadoğu’da ve Suriye’de işlevsel bir silah haline gelecektir.
Amerika, Ortadoğu’dan ve Suriye’den çekilmek yerine, müttefikleriyle Ortadoğu’yu yeniden şekillendirmeye çalışmaktadır. Amerika Dışişleri Bakanı Pompeo, Ürdün, Irak, Mısır, Suriye, Suudi Arabistan, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri’ne yaptığı gezide yeni Amerika planını devreye sokmuş bulunmaktadır. Amerika ve onun müttefiki Arap rejimleri, Suriye’yi yeniden Arap dünyasının bir parçası ve iç sorunu haline getirmeye çalışmaktadırlar. Suriye’nin Arap Birliği’ne yeniden çağrılması, Şam’la bazı ülkelerin diplomatik ilişki kurma girişimleri, Suriye’de Arap rejimlerinin yeniden aktif olmaya çalışacaklarının göstergeleri olarak okuyabiliriz. Esad rejimi, herkes için vazgeçilmez bir aktöre dönüşmüş durumdadır. Arap rejimlerin Suriye’de aktif hale getirmeyi amaçlayan Amerika politikası, aynı zamanda Ortadoğu’daki askeri varlığını da güçlendirmektedir.
Amerika, Suriye’deki askeri varlığını tamamen çekmemekte, sadece azaltmaktadır. Suriye’den çektiği askeri birliklerini, büyük olasılıkla Ürdün sınırındaki Tanaf üssüne ve Erbil’e konuşlandıracaktır. Amerika, istediği zaman Suriye’ye askeri müdahalede bulunma imkanını korumayı istemektedir.
Amerika, Suriye’deki askeri birliklerinin sayısını azaltmasına rağmen, burada bir güç boşluğunun oluşmasına izin vermemektedir. Amerika, İran ve Rusya’ya karşı Suriye’de ve Ortadoğu’da bir Arap-İsrail ittifakı oluşturma politikasını uygulamaktadır. Amerika, Erbil yönetiminin bu ittifakın yanında olmasını ayrıca istemektedir.
Rusya ve İran, Amerika ve Arap müttefiklerinin uyguladığı planın çok iyi farkındadırlar. Suriye ve Ortadoğu’da uygulanacak hiçbir politika, Rusya ve İran’ı göz ardı ederek uygulanamaz. Amerika’nın asker çekme kararı, Suriye ve Ortadoğu sahasında taşları yerinden oynatan, yeni aktörlerin sahaya inmesini sağlayan kaotik ve bilinmez bir sürecin başlamasına neden olmuştur.
