Okumak veya yanlı(ş) okuma
İnsan hayat boyunca yeni şeyler öğrenmek zorundadır. Öğrenme ihtiyacının karşılanmasında ve kendini geliştirmede okuma önemli bir yöntemdir. Okumada iki husus önemlidir: (a): doğru teknik, (b) yanlı(n)ş okuma.
İlk olarak; verimli okuma meselesini
(doğru okuma tekniğini) irdeleyeceğim.
Okumada “Nasıl Oku(n)malı?”veya “Nasıl Ders Çalışmalı?” doğru cevaplanması gereken bir soru(n)dur.
Şahsen doğru ve düzenli okumayı bir ders çalışma gibi değerlendirmekteyim.
Nasıl ki ne kadar yediğimizden
çok ne kadarını sindirebildiğimiz önemli ise ne kadar okuduğumuzdan çok ne
kadarını özümsediğimiz (içselleştirdiğimiz) daha önemlidir.
Eğitim hayatımın bir döneminde kendimin
ve diğer birçok öğrencinin ders çalışma yönteminin doğru olmadığını deneme-yanılma
yöntemi ile öğrendim (gözlemledim). Akademisyen olduktan sonra da öğrencilerin ders
çalışma yöntemleri konusundaki tutumlarını hep irdeledim.
Öğrendiklerimi ve düşüncelerimi
“Hayatta Sürdürülebilir
Başarının Anahtarları”adlı kitabımda başarıya götüren ve
sürdürülebilir kılan önemli bir faktör olarak“Öğrenme veya Okuma Tekniği” başlığı
altında yer verdim. Gelin bu tekniği inceleyelim:
Acele etme
-Ön hazırlık: Bir metin
veya kitap incelenecekse hemen okunmaya başlanılmamalıdır: Okumak için acele etme!
Ben özellikle içindekiler
kısmını inceleyerek işe başlarım. Sonra kitabı baştan sona sayfaları tek tek
inceler, uygun bulduğum yerleri okurum. Sonra asıl okumaya geçerim.
Eğer bir ders veya konferansta
dinleyici olarak bulunacak isem gitmeden konu ile ilgili kısa süreli bir kaynak
taraması yapar veya üzerine kafa yorarım. Öğrencilerin de ders kitaplarına o
günkü dersle ilgili olarak önceden göz atmaları faydalıdır.
-Okumaya başlamadan önce sorular sormak oldukça faydalı bir yöntemdir: Bu iş gözden geçirme ile
birlikte de yapılabilir. Örneğin sıcaklık ile insan yaşamı ilişkilendirilecekse
insan için en uygun sıcaklık nedir, uç sıcaklıklarda vücudun tepkisi ne oluyor
gibi sorular sorulabilir.
Aktif ol
-Bir metnin ve kitabın okunmasında veya bir konuşmanın
(dersin) dinlenmesinde aktif olmak gerekir: Yani “aktif bir okuyucu” veya “aktif
bir dinleyici” olunmalıdır. Bu amaçla okumalarımda mutlaka kalem kullanır,
kendimce geliştirdiğim simgelerle işaretlemeler yaparım. Okurken kitapla konuşmak
veya tartışmak gerekir.
Dinlerken de “köle dinleyici”
olarak her şeyi kabul eden tarzda değil, eleştirel tarzda dinlemek, akıl
süzgecinden geçirmek gerekir.
-Okuma sonrası tartışma ve tekrarlama: Okurken veya dinledikten
sonra kendi kendine (veya birisiyle) konunun tartışılması veya tekrarlanması
oldukça faydalıdır. Hatta yakın bir arkadaşla konunun birlikte
değerlendirilmesi öğrenme ve öğrenilenin kalıcılığını artırır.
-Öğrenmenin kalıcı olması için tekrarlama belli aralıklarla yinelenmelidir:
Bir bilginin kalıcı olması
isteniyorsa bitirildiği zamandan 1 gün, 1 ay ve 6 ay sonra yapılan tekrarlar
ile öğrenme kalıcı hale getirilebilir. Çalışmadan hemen sonra yapılan kısa
tekrarların öğrenilen bilgiyi 1 gün; bir gün sonra yapılan tekrarların 1 hafta;
bir hafta sona yapılan tekrarların 1 ay; bir ay sonra yapılan tekrarların uzun süre hafızada kalmasını
sağladığı belirlenmiştir.
Tekrar
Bu noktada öğrenmenin temelinde tekrar
yapmanın yattığını söylemek mümkündür. Ne kadar güçlü bir hafızaya sahip olunsa
da tekrarlamak öğrenmede anahtar kavramdır.
İnsanlar tekrar yapmadıkları için
öğrendiğini düşündüğü bilgileri çok geçmeden unutmaktadır. Aslında hafızası daha güçlü olan genç insanlar bile kısa sürede öğrendiklerini tekrar
yapmadıkları için kalıcı hale getirememektedir.
Özetlersek daha iyi öğrenmek ve
hatırlamak için direkt okumak yerine şu aşamaların izlenmesi faydalıdır: gözden geçirme, sorular sorma, okuma veya
dinleme, kendi kendine tartışma veya ilişki kurma, tekrar etme ve gözden
geçirme.
İkincisi;
Yanlı(ş) okuma meselesidir. Yanlı (taraftar/yandaş) okuma birinden yana olan
veya bir düşünceye, bir isteğe katılan, onu destekleyen şeyleri okumaktır. Bunu
da başka bir yazıda değerlendirelim.
Son söz: Ne kadar okuduğumuzdan çok ne
kadarını anladığımız, kendimize mal ettiğimiz daha önemlidir.
