Öfke ve sportif başarı
Güzide bir kulübümüzün saygıdeğer yöneticisi konuşuyor. Yanında arkadaşları da var. Başkan dertlerini, sıkıntılarını ve dileklerini dile getiriyor. Tebessüm ederek isteklerini ve temennilerini dillendiriyor. Konuşmanın içeriği ile ilgili diyeceklerimiz yok. Zaten çoğu da bize uzak konular. Biz daha çok başkanın söyleyiş biçimine ve görüntüsüne değinmek isteriz.
Başkanın öfkeli hallerini daha önceden hatırlıyoruz. Bu sefer de öfke var ama belli etmiyor. Aslında tebessümün altında gizli bir öfke mevcut var. Öfkesinin sebepleri biyolojik, psikolojik veya sosyal olabilir. Kendisi bunun farkında mı bilmiyoruz. Ama biz buradan yola geçerek genele geçmek istiyoruz.
Ülkemizde sporcuların sıkça rastlandığı problemlerden biri de öfke kontrolüdür. Öfke problemi yaşayan sporcuların; öfke problemlerinin altında kimi zaman motivasyon, kimi zaman konsantrasyon, kimi zamanda performans kaygısı problemleri olabilir. Öfkesini kontrol etmek isteyen sporcuların nefes egzersizleri ve rahatlama için yapılan zihinde canlandırma çalışmalarına ağırlık vermesi gerekir.
Öfke kontrolünü sağlayan sporcular, maksimum performanslarının önündeki bir engeli kaldırmış olurlar. Öfke kontrol edildiğinde performansa olumlu etkisi olarak karşımıza çıkabilir. Yardımcı aracı olarak kullanılan öfke, oyun kuralları dahilinde agresif olmayı ve kazanma arzusunu arttırır.
Kontrol edilemeyen öfke ise; sporcuların oyun kuralları tarafından cezalandırılmasını ve hem bireysel hem de takım performansının düşmesine yol açarlar. Spor psikologları sporcuların uyarılmışlık düzeyini kontrol etmelerine yardımcı olurlar.
Öfke problemi yaşayan sporcuların öncelikle bilmesi gereken şudur: Öfkeyi kontrol edememek kader değildir. Her psikolojik yetenek gibi öfke kontrolü de sporcunun bilgilendirilmesi ve bilinçlendirilmesi ile sağlanır. Burada algılama problemi devreye girer.
Öfke duyulan kişi veya durumları, sporcunun nasıl algılandığı öfke mekanizmalarını çözmenin anahtarından birisidir. Düzenli disiplinli bir çalışma ile sporcular öfke konusunda yeni anahtarlar elde ederler. Zihinsel antrenmanlara da destek sağlamak gerekir.
Yüksek beklentiler, müsabaka stresi, yorgunluk performansı etkiler. Sporcunun fizikopsikolojik ve teknik olarak yarışmaya hazır olması kendine olan güven sporcunun maçta daha iyi oynamasına yol açar. Böylece sporcu stresle ve kaygı ile baş etme yollarını öğrenmiş olur.
Bu satırları kaleme niye aldık? Yöneticilerin öfkeye dayanan demeçleri sporculara da yansır. Sporcuların stresi ve kaygısı da taraftarlara yansıması kaçınılmaz hale gelir. Yönetici-sporcu-taraftar üçlüsü stres sebebiyle şiddetin aktörleri durumun düşerler. Yapılan incelemelere göre sporda şiddetin %95'i futbol alanında yaşanmaktadır. %5'lik kısmı ise konu futbol olmasa bile, futbol seyircisi kitlenin şiddet eylemleri meydana getirmektedir.
Taraftarlar futbol alanını hukukun dışında görmektedirler. Birçok amaca hizmet eden futbol bütünleştirici özelliği bünyesinde barındırmaktadır.
Sonuç: "Öfke sporda şiddete davetiye çıkarabilir. Böyle durumlarda sağlık kontrolünden geçmekte yarar vardır."
