Ocak ayı enflasyonu beklentilerin üzerinde arttı

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı yılın ilk enflasyon verileri beklentilerin oldukça üzerinde arttı. Yıllık beklenti yüzde 55’in altında iken aylık ise 3,5-4 aralığındaydı.

Tüketici fiyat endeksi (TÜFE) 2023 yılı Ocak ayında bir önceki aya göre yüzde 6,65, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 6,65, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 57,68 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 72,45 oranında arttı.

Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) ise 2023 yılı Ocak ayında bir önceki aya göre yüzde 4,15, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 4,15, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 86,46 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 125,53 artış gösterdi.

Önceki veri; TÜFE yıllık yüzde 64,27, aylık yüzde 1,18 olarak gerçekleşmişti. Yİ-ÜFE ise yıllık yüzde 97,72 artarken, aylık yüzde 0,24 azalmıştı.

Bilindiği üzere enflasyon güçlü baz etkisiyle Kasım ayından itibaren düşüş eğilimine girmişti. Çünkü Aralık 2021’de TÜFE’deki aylık artış yüzde 13,58, Ocak 2022’de ise yüzde 11,10 olarak gerçekleşmişti.

Buna ilaveten döviz kurlarındaki yatay seyir de enflasyonu aşağı çeken en önemli unsurlardan biri oldu. Alınan tedbirlerle döviz kurlarındaki istikrarın ve yüksek baz etkisinin Nisan ayına kadar devam etmesi bekleniyordu. Böylelikle enflasyon oranının yıl ortasına kadar yüzde 35-40 bandına ineceği hesaplanıyordu.

Ayrıca marketlerde pek çok ürünün fiyatı sabitlendi ve fiyatı artan bazı kalemlerin enflasyon sepetindeki ağırlıkları azaltıldı. Bu yüzden Ocak ayı aylık enflasyonun yüzde 6,65 çıkması şaşırttı.

Öte yandan geçmiş verilere bakıldığında Ocak ayı enflasyonunun genelde yüksek çıktığı bir ay olduğu görülüyor. Ücret zamları, vergi artışları, gıda fiyatları Ocak enflasyonunun görece yüksek çıkmasında önemli bir rol oynuyor.

Ana harcama grupları incelendiğinde;

Bir önceki yılın aynı ayına göre en az artış gösteren ana grup yüzde 24,24 ile giyim ve ayakkabı oldu. Buna karşılık, bir önceki yılın aynı ayına göre artışın en yüksek olduğu ana grup ise yüzde 77,22 ile sağlık oldu.

Ana harcama grupları itibarıyla Ocak ayında bir önceki aya göre en az artış gösteren ana grup yüzde -1,53 ile giyim ve ayakkabı oldu. Buna karşılık, Ocak ayında bir önceki aya göre artışın en yüksek olduğu ana grup ise yüzde 18,35 ile sağlık oldu.

Özel kapsamlı TÜFE göstergesi (B) yıllık yüzde 57,05, aylık yüzde 7,07 olarak gerçekleşti.

Ocak ayında, endekste kapsanan 143 temel başlıktan, 12 temel başlığın endeksinde düşüş gerçekleşirken, 2 temel başlığın endeksinde değişim olmadı. 129 temel başlığın endeksinde ise artış gerçekleşti.

Sonuç olarak Ocak ayı enflasyonu döviz kurlarındaki sakinliğe ve baz etkisine rağmen yüksek çıktı. Aylık bazda manşet enflasyonun üzerinde artan ana harcama grupları(eğlence ve kültür, lokanta ve oteller, çeşitli mal ve hizmetler, sağlık, alkollü içecekler ve tütün) göz önüne alındığında maliyet enflasyonundan ziyade talebin etkili olduğunu söyleyebiliriz.