Noche Oscura
San Juan de la Cruz diye bir adam varmış. 16. Yüzyılda yaşamış. Bu adamın en önemli özelliği İspanyol Edebiyatı'nın en zirve noktası olması, hatta rivayet o ki, ünlü Cervantes'in mübeşşiri, ne kelime,mülhemiymiş!
Bugün malum Salı günü. Genelde, hatta her zaman Pazar günü 'entellektüel'(Her seferinde yazmak farz oldu, evet çift 'L' ile yazılır.) damarım tutar. Geçen haftanın menfur olayları bigane kalmamızı engellediği ve dahi 'Yozdil' gibilerinin 'aldatmaca ve kurmacaları' sebebiyle bu defa Salıya kaydırdık. Yani yazıyı kız! Aman yanlış anlaşılmasın da!
Netameli konulardan sıyrılmak, belki biraz kafa dağıtmak adına, bugünkü 'grup toplantılarınıntömtömüsünü'(Nasıl Kelime ama? Yarışmalarda çıktı mı bilmem ama çıksa fena olmaz!) bir kenara bırakıp biraz edebiyat yazmak istedim.
En una noche oscura u2013 Karanlık bir gecenin içinde.
8 kıtayı indirmiş, San Juan yahut adlı adınca Juan de Yepes y u00c1lvarez. Benim bu adamcağızda dikkatimi çeken 'coverso' olması yani 'dönme'. Herif, İspanya'dan kovulan Yahudi artığı, bir şekilde katliamdankurtuluyor ve hem İspanyol Edebiyatı'nın en zirvesine yerleşiyor hem de 1726'da Papa'nın ilanıyla kiliseninAzizleri arasına giriyor. Elbette ki Yahudi olması yahut dönme olması bizi rahatsız etmiyor ancak özellikleOsmanlı'yı eleştirenlere belki rahatsızlık verebilir!
Muasırları, edebiyat dünyasının başka zirve ismi Sheakspeare ve Muhammed bin Süleyman. O kim mi? Bizim divan edebiyatında Üstad-ı Şuara Fuzuli'den başkası değil tabii.
Biz, herne kadar 15 ve 16. yüzyılları kendimiz için 'altın çağ' olarak tanımlasak da aslına bakarsanız Avrupada kendileri için hemen hemen her alanda böyle tanımlamıştır. Mesela edebiyat işte. Bir tarafta Sheakspeareve diğer tarafta İspanyol Edebiyatı.
Batı edebiyatında asıl öne çıkan nesir yani düz yazı, dolayısıyla hikaye ve roman türleridir. San Juan bu noktada şiirle öne çıkmışsa da, hikayecilikde de öncü kabul edilir. Aslında benim de aynı görüşte olduğum husus, San Juan'ın edebiyatta hak ettiğinin çok ötesinde makbul sayılmasıdır. Eleştirmenler, kendi zamanından bu tarafa Juan'ın şiirlerinin o kadar edebi seçkinliği olmadığı halde 'dini kisvesinden' dolayı abartıldığı, hatta Yahudi asıllı olmasının bile bunda etkili olduğunu söylüyor.
Üstelik, şiirleri incelendiğinde, özellikle 'Noche Oscura', islam şiirinden esinlendiğini, hatta daha ileri gidip, bu ve birçok şiiri bir Arap şairden İspanyolca'ya çevirdiğini iddia edenler bile var. Çünkü kullandığımetaforlar(mecaz) genelde tasavvufda geçen ıstılahlar. 'Karanlık Gece, Yalnızlık Kuşu, Manevi İlahi,Şarap, İlahi Sarhoşluk, Ateşin Kıvılcımları' gibi simgeler hemen her eserinde geçmektedir.
Bir de siz değerlendirin.
Zevkler farklı olabilir. Ben şahsen aslını değil de kendi Türkçe çevrimi daha çok beğendim. AyrıcaSheakspeare, hele Fuzuli ile kıyaslamanın çok büyük haksızlık olacağını düşünüyorum.
Sekiz kıtanın sadece ilkini yazıyorum. Meraklısı gerisini internette bulur.
En una noche oscura Karanlık bir gecede
Con ansias, en amores inflamada Aşkda yanmış hasretle u00a1Oh dichosa ventura!
Salu00ed sin ser notada,
Estando ya mi casa sosegada. Uzayan sukünet evimde *** Himmet hasbidir Dostum. Hikmeti kendinde arıyan, zahmetin lütfu içindedir ziyan. Yazarımız Yakup Köse'nin yanındayız. @yusufserce twitter.com/yusufserce
