Nobel kazanmayı nasıl başardı?
Başarı kavramının anlamı
oldukça geniştir. Ancak kısaca başarıyı (ar. Muvaffakiyet) akli ya da eylemsel
etkinliklerin olumlu ürünü olarak açıklayabiliriz. Başarmak bir işi istenilen
biçimde gerçekleştirmektir. Nobel Ödülü Alan 3. Türk Vatandaşı Daron Acemoğlu
önemli bir başarı göstermiştir. Bu çerçevede başarı konusu irdelenecektir.
Nobel ödülü alan 2. Türk
Vatandaşı Prof. Dr. Aziz Sancar başarılarındaki ipuçlarının bazılarını önceki
bir yazımda paylaşmıştım (bk. https://www.milatgazetesi.com/yazarlar/nasil-basardilar-2-189484/). Prof. Dr. Aziz Sancar’ın
Mardin’in bir köyünden başlayan ve Nobel Ödülüne uzanan bir hayat çizgisi var.
Sayın Sancar’ın özgeçmişine internetten ulaşmak mümkün.
Bu ödül sonrası birçok yazı
okudum ve konuşma dinledim. Bir kısmı etnik kökeninden, babasının ideolojisine
dikkat çekiyordu. Aslında kayın pederi ile ilgili ilginç bilgilere
ulaşabilirlerdi.
Neticede 3. kez bu
topraklarda doğan birisi Nobel gibi prestijli bir ödülü kazanmıştı. Ben Daron
beyin daha çok başarısının nedenlerine yoğunlaşmak istedim: Daron beyin
başarısında “yetenek, emek ve ailenin sosyal konumunun” etkili olduğu
düşüncesindeyim.
Daron beyle ayrıntıya
geçmeden başarı için önerdiğim formülü paylaşmak isterim:
Başarı
Başta öğrencilerin akademik
başarısı olmak üzere insanın başarısı üzerine düşünme, inceleme yapma, farklı
uzmanlığa sahip kişilerle bilgi alışverişinde bulunma ve deneyimleri paylaşma
imkânım oldu. Hiç şüphesiz bunlardan çok yararlandım ve hayatımda da deneme
fırsatı buldum. Bu tecrübeleri, çok sayıda kaynağın taraması ile elde edilen
bilgileri ve konu ile ilgili düşüncelerimi İlmin ve Tecrübenin Işığında “Hayatta
Başarının Anahtarları” başlığı altında bir kitapta topladım.
Başarıyı (B) bir
matematiksel denklem şeklinde düzenlediğimizde eşitliğin diğer tarafında
motivasyon (M), yetenek (Y), İbda (bireysel yaratıcılık) ve fırsatlar (F) yer
almalıdır. Ancak bu faktörler önemli olmakla birlikte başarının sürdürülebilmesi
için tamamlayıcı faktörler (gerekli faktörler olarak da düşünün) olarak
adlandırdığım (T) faktörleri de formüle ekledim. Başarı bunların toplamının
fonksiyonudur. Bu açıklamalardan sonra tarafımdan önerilen “başarının formülü”
aşağıdaki gibidir:
B= (M +Y+ İ+ F + T)
Kitapta
incelenen konuların başlıklarında biride “Mutlu Bir Başarı İçin
Destekleyici Aile” idi.
Başarı veya başarısızlık olarak tarif edilen
şey çok farklıdır.
Daron bey elbette belli bir yetenek (zekâ,
azim, çalışma vs) sahiptir. Ama elimde şu an için nicel bir veri (bilgi) yok.
Ama ailesi ile ilgili bazı bilgileri biliyoruz:
Aile
Daron Acemoğlu, 3 Eylül
1967'de bu ailede İstanbul'da doğdu. Babası Kevork Acemoğlu (1938-1988) ticaret
avukatı ve İstanbul Üniversitesi'nde öğretim görevlisiydi.
Annesi İrma Acemoğlu (ö.
1991) ise Kadıköy'deki okulun müdürüydü.
Daron Acemoğlu'nun dedesi
Togo Acemyan'ın ünlü ayakkabı markası TOGO'nun kurucusuydu.
Kısaca ailesi üst bir
sosyal tabakaya mensuptur. Bu aile içinde iyi bir eğitim alma fırsatı da bulmuş:
Eğitim
Galatasaray Lisesi'nden1986'da
mezun oldu.
York Üniversitesi'nde 1989'da
ekonomi alanında lisans derecesini aldı ve 1990'da yüksek lisans ve 1992'de
ekonomi alanında doktora derecesini aldığı Londra Ekonomi Okulunda eğitim
gördü. Doktorasını aldığı erken yaş (25) nedeniyle O
bir harika çocuk olarak nitelendirildi.
Londra Ekonomi Okulunda 1992-1993
yılları arasında ders verdi.
1993'ten itibaren akademik kariyerine
ABD'de Massachusetts Teknoloji Enstitüsü'nde (MIT) devam etmektedir. 2000
yılında ekonomi profesörü ve 2019 yılında da üniversitede bir öğretim üyesine
verilebilecek en yüksek unvan olan enstitü profesörü ünvanını almıştır.
Sosyal Bilimler dalında
2013 yılı T.C. Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü'nün, Acemoğlu'na
verilmiştir.
Kısaca, sosyal konumu
avantajlı olmakla birlikte yetenekli, emek veren, azimli bir bireyle karşı
karşıyayız. Çünkü her sosyal konumu iyi olan böyle bir başarı göster(e)memektedir.
Tebrikler! Üçüncü
Nobel’imiz kutlu olsun.
Son söz: Emeksiz yemek (ödül)
olmaz.
