Molla Ömer'in ardından Taliban, Daiş ve Afganistan
Taliban'ın karizmatik lideri Molla Ömer öldü. Molla Ömer'in ölümü üzerine Taliban'ın geleceği, DAİŞ'le ilişkiler, Hükümet-Taliban arasındaki barış görüşmelerinin geleceği konuşulmaya başlandı. Molla Ömer, Afganistan'daTaliban içinde ve dışında saygınlığı olan bir isimdi. Mollalık, Peştunluk, Mücahitlik ve Afganlılığı kendinde birleştiren Molla Ömer, Taliban'ı yek vücut tutan sembol lider konumundaydı.
Molla Ömer'in yerine yardımcısı ve Quetta Şurası başkanı Akhtar Muhammed Mansur, Taliban'ın yeni lideri seçildi. Molla Ömer, Taliban'ı bir arada tuttuğu gibi, DAİŞ'in Afganistan'da hakimiyet oluşturmasına engel oluyordu.Taliban, DAİŞ'in yükselen popülaritesine karşı Molla Ömer'i sade, mütevazi, dindar, dürüst, cana yakın ve mizahçı kişiliğini ön çıkaran bir biyografisini resmi sitesinde yayınlamıştı. DAİŞ, son dönemde Molla Ömer ve Taliban'ı sapkınlık ve küfürle suçlamaktadır. DAİŞ lideri Ebubekir Bağdadi, cahil ve beceriksiz bir savaş baronu olarak nitelemişti.
Mansur'un önünde iki büyük sorun bulunmaktadır. Taliban içinde liderlik ve iktidar mücadelesi her zaman mümkün gözükmektedir. Molla Ömer, bütün Taliban'ı Afgan hükümetine ve Amerika'ya karşı mücadele konusunda birleştirmişti. Taliban'ın birliği, onları hükümet ve Amerika karşısında güçlü kılmaktaydı. Yeni liderliğin, bu birliği devam ettirip ettirmeyeceği belli değildir. Yeni liderliğin DAİŞ'in Taliban içinde güç edinmesini engelleyip engelleyemeyeceği, Taliban'dan insan koparmasını durdurup durdurmayacağı bir başka önemli sorundur. DAİŞ'in böldüğü ve iç iktidar mücadeleleriyle meşgul olan bir Taliban'ın barış görüşmelerindeki muhataplığı zayıflayacağı gibi, eskisi gibi Amerika ve hükümet karşısında varlık göstermesi de mümkün değildir.
Molla Mansur'un atanmasının Taliban'ın Şura konseyinin ortak kararıyla değil, bir grubun işi oldubittiye getirerek Mansur'u yeni lider olarak atadığına dair sesler yükselmeye başladı. Molla Ömer'in oğlu Molla Yakup'un lider olması gerektiğini söyleyen bir grup bulunmaktadır. Molla Yakup ve Molla Mansur arasında, ideolojik ve politik farklılıklardan ziyade finans kaynaklarını kimin kontrol edeceği noktasında bir çatışmanın olabileceği iddia edilmektedir.
Yeni Taliban Lideri Molla Mansur'un elli yaşlarında olduğu ve Pakistan'ın Nowshere bölgesinde Jalozai isimli bir köyde medrese eğitimi aldığı söylenmektedir. Sovyet işgali sırasında Ruslara karşı savaştığı ve Mevlana Muhammed Nebi tarafından kurulan İslam İnkılap Hareketi isimli silahlı grubun üyesidir. Mlla Mansur, Taliban idaresinde havacılık bakanı olarak görev yapmıştı. Molla Mansur'un Taliban içinde Molla Ömer gibi güçlü bir konumu, nüfuzu ve desteğinin olmayışı, onun liderliğinin tartışılmasına neden olmaktadır.
DAİŞ, başlangıçtan beri Taliban'ın kendi halifesine biat etmesini ve Taliban militanlarının DAİŞ saflarına geçmesi için çalışmaktadır. Ancak Afganlılar, bir Arap halifeye biat etmeye çok istekli gözükmemektedirler. DAİŞ, Irak ve Suriye'de bir Hilafet kurduğunu iddia ederken, Taliban Afganistan İslam Emirliğini kurduğunu söylemektedir. DAİŞ, sınır ötesi uluslararası bir hilafet devletini savunurken, Taliban ulusal nitelikte bir şeriat devletini savunmaktadır. Taliban, dini ve siyasi görüşleri nedeniyle DAİŞ'in hilafet devletine tabi olmaya yanaşmamaktadırlar.
2014 Yılı mayısında DAİŞ sözcüsü, Afganlı mücahitlerin, İslam Halife devletine katılmaları çağrısında bulunmuştu. İstihbarat kaynakları, DAİŞ'in Taliban ve Afganlılar arasında militan kazanmak için yoğun bir faaliyette bulunduğunu söylemektedir. Bazı Hazar Şiilerinin kaçırılması olaylarının arkasında DAİŞ olduğu iddia edilmektedir. Celalabad'da otuz kişinin hayatını kaybettiği, yüz kişinin yaralandığı bombalı saldırıyı DAİŞ üstlenmiştir. DAİŞ'in Afganistan'a yerleşmeye çalıştığını gösteren olayların artması üzerine DAİŞ ve Taliban gibi din adına silahlı şiddet uygulayan gruplarla mücadele etmek için Afganistan'ın kuzey bölgelerinde Marg isimli bir silahlı direniş örgütü kurulmuştur. Marg, DAİŞ ve Taliban'la silahlı mücadele etmek için hızla örgütlenmektedir.
DAİŞ'in Afganistan'da geniş bir desteğe ve örgütlenmeye sahip olduğunu söylemek için çok erkendir. Ancak DAİŞ'in Afganistan, Pakistan ve çevre ülkeleri kapsayan bir Horasan eyaleti kurmak istediği açıktır. DAİŞ, Afganistan'ı kendisi için yeni bir cepheye dönüştürecektir. DAİŞ, Taliban ve el-Kaide'yi tasfiye edip cihadistlerin tek lideri olmaya çalışmaktadır. Molla Ömer'in ölümü, Taliban içindeki bölünmüşlük ve el-Kaide'nin popülaritesinin düşmesi, DAİŞ'e yeni bir alan açmaktadır. Önümüzdeki günlerde, Taliban ve DAİŞ arasında çatışmaların çıkmasını, Afganistan hükümetiyle süren barış görüşmelerinin ciddi krizlerin gerçeklemesini öngörebiliriz.
