Metaverse'de ibadet mümkün mü?
Metaverse için kesin olarak söyleyebileceğimiz bir şey var: Bu terim, Neal Stephenson tarafından 1992 tarihli Snow Crash adlı romanında, hayali geleceğinde yaygın olarak kullanılan sanal bir dünyayı, bir 21. yüzyıl distopyasını tanımlamak için kullanılmıştır. Snow Crash'te metaverse, sanal gayrimenkulün alınıp satılabileceği ve VR gözlüğü takan kullanıcıların, biçimini seçme özgürlüğüne sahip oldukları 3D avatarlarda yaşadığı, gezegeni çevreleyen bir pazar olarak tasvir edilen bir sanal gerçeklik dünyasıdır. Peki ya günümüzde?
Metaverse’de inançlar nasıl temsil edilecek?
Metaverse sadece sanal bir dünya değil, içinde yaşadığımız gerçek dünyaya benzeyen, insanların farklı teknolojilerle etkileşime girebileceği veya deneyimleyebileceği bir dijital platform… Metaverse büyüdükçe Müslümanların çevrimiçi faaliyetleri deneyimleyebileceği bir alan haline gelecek gibi görünmektedir. Zira koronavirüs pandemisi insanların alışkanlıklarını köklü bir şekilde değiştirmiş, hatta bazı ibadetlerin sanal ortama taşınması sağlanmıştır.
Metaverse’de bir takım dini ritüelleri gerçekleştirebilmek mümkündür. Sanal gözlük ve kasklarla bu mecralara giren kullanıcılar bir araya gelerek namaz kılabilmekte, hatta iftar bile yapabilmektedir. Günümüzde bu durum biraz ütopik gelse de teknolojinin gelişim göstermesiyle birlikte hayallerin gerçeğe döneceğini söyleyebilmek mümkündür. Araştırmacıların büyük bir çoğunluğu iftar, teravih namazı, kabe ziyareti, hac gibi aktivitelerin metaverse evreninde yapılabileceğini dile getiriyor. Elbette yapılması söz konusu olabilir, ancak bunların dini açıp kabul görüp görmeyeceği konusunda farklı görüşler söz konusudur.
Müslümanlar açısından Metaverse
Konu hakkındaki bilgi sahibi ilahiyatçıların bir kısmı bu teknolojiye olumlu yaklaşırken, diğer bir kısmı da olumsuz yaklaşmakta, metaverse üzerinden ibadet gerçekleştirilemeyeceğini beyan etmektedir. İnsanların bir araya gelmesi sosyalleşmesi açısından metaversede yapılacak olan dini ibadetler özellikle çocuklar ve gençler açısından yol gösterici olsa da kullanıcılara yönelik bağımlılık tehdidi büyük bir sıkıntıyı meydana getirebilecek düzeydedir. Araştırmacılar İslam kültürünü geliştirmeye yönelik Metaverse’yi ön plana alsalar da konuya yönelik bilgi sahibi olmayan bireyler açısından korkutucu durumun altını çizmektedirler. Metaverse bütün dinler için bir kaçış ortamı oluşturacak olup, kullanıcı sayısını giderek arttıracaktır. Ancak ahlaki ve manevi değerler açısından durum mutlaka sorgulanmalıdır.
Metaverse’de ibadet kulağa hoş gelse de, son dönemlerde giderek yaygınlaşsa da helal, haram kargaşası da süregelmektedir. Müslüman markalar ve Müslüman kitleyi hedefleyen markalar günümüz internet dünyasında Metaverse’de kendilerine yer bulmayı amaçlamaktadırlar. Ramazan için bazı evrenlerde özel projeler gerçekleştirilmektedir. Müslüman işletmeler, helal markalar ve Müslüman tüketicilere reklam vermeye çalışan herkes için, mevcut çevrimiçi reklamcılık dünyasında hala çok sayıda keşfedilmemiş alan vardır. Fakat sanal ortamın reel hayatta karşılığının olup olmadığını zaman gösterecek ve ilahiyatçılar bu konuları derin bir şekilde analiz etmek durumunda kalacaklar…
