Merhamet

Allah’ın bütün yaratılmışlara yönelik en büyük lütuf ve ihsanıdır merhamet. “Acımak, şefkat göstermek, acıma duygusu, bu duygunun etkisiyle yapılan iyilik, lütuf” anlamlarına gelir ve hem Allah’a hem insanlara nispet edilir. Allah’ın rahman ve rahim vasıfları insanlardaki merhamet duygusunun kaynağıdır. İnsanlardaki çocuk sevgisi, hayvan sevgisi, bitki sevgisi, saygı, yardım etme hissi gibi duygular merhamet duygusunun yansımasıdır. Kişinin kendisini değil muhtaçları koruyarak amaçladığı merhamet merhamet sayılır.

Kur’ân-ı Kerîm’de Yüce Rabbimiz sık sık merhametten bahsetmiş, hatta “merhamet edenlerin en merhametlisi” (A'râf; 151) olduğunu bildirmiş ve “Rahmetim her şeyi kapsamıştır.” (A'râf; 156) buyurarak merhametinin her şeyi kuşattığını haber vermiştir. Kullarının da birbirlerine karşı şefkat ve merhamet hisleriyle dolu olmalarını murat etmiş, örnek olarak Hz. Muhammed’i âlemlere rahmet olarak göndermiş, kendi isimlerinden Raûf (çok şefkatli) ve Rahîm (çok merhametli) sıfatlarını Resul-i Ekrem Efendimize de lütfetmiş, bunu “Andolsun, size kendi içinizden öyle bir peygamber gelmiştir ki, sizin sıkıntıya düşmeniz ona çok ağır gelir. O size çok düşkün, müminlere karşı da çok şefkatli ve merhametlidir.” (Tevbe; 128) ayetiyle bildirmiştir. Onun için yaratılanlara şefkat, merhamet ve güzellikle yaklaşmak imanda ve insanlıkta ulaşılan en yüksek seviye olarak nitelendirilmiştir. Merhamette ölçü müminlerin birbirlerine karşı merhametli, inkârcılara karşı sert ve tavizsiz olmalarıdır. Bu gerçeği Hz. Muhammed “Müminlerin, birbirlerine acımakta, birbirlerini sevmekte ve birbirlerine şefkat göstermekte bir vücut gibi olduklarını görürsün. Bu vücudun herhangi bir uzvu muzdarip olduğu takdirde, diğer kısımlarının da uykuları kaçar, ateşler içinde onun ıztırabını duyarlar.” (Buhârî, Edeb, 27; Müslim, Birr, 66) diye zikretmektedir. Çünkü merhamet, dünyada vicdan huzuru ve cennet müjdesi, ahirette ise ebedî saadet sermayesidir.

Karı-koca arasına sevgi ve merhamet vardır. Evlâtlara yaşlı ana babalarının üzerine merhamet kanatlarını germeleri emredilmektedir. Kullar birbirlerine ve diğer canlılara karşı şefkatli olmalıdırlar. İnsanların birbirlerine ve diğer canlılara şefkat ve merhamet göstermeleri emredilmektedir. Pek çok ayette ise kimsesiz ve çaresizler karşısında ilgisiz kalanlar, acımasız davrananlar ve merhametten yoksun olanlar ağır şekilde eleştirilmiştir. Hz. Peygamber “İnsanlara merhamet etmeyenlere Allah da merhamet etmez” (Buhârî, “Tevḥîd”, 2, “Edeb”, 18; Müslim, “Feżâʾil”, 66) hadisiyle insanlara merhametli olmayı, “Merhamet etmeyene merhamet edilmez” (Buhârî, “Edeb”, 18; Müslim, “Feżâʾil”, 65) hadisiyle de merhametin kıymetini bildirmiştir. Hatta hiçbir zaman çocuklarını öpmediklerini söyleyenlere, “Allah kalplerinizden merhamet duygusunu çekip almışsa ben ne yapabilirim?” (Buhârî, “Edeb”, 18; Müslim, “Feżâʾil”, 64) diyerek üzüntüsünü belirtmiştir.

Her alanda sevgi, merhamet, yardımlaşmayı emreden Hz. Muhammed aynı duyarlılığı hayvanlar konusunda da göstermiş, bu konuda yüzlerce örnek bırakmış, İslâmiyet’in bir merhamet dini olduğunu göstermiştir. “Merhamet edenlere, Allah Teâla merhamet eder. Siz yeryüzündekilere merhamet ediniz ki, göktekiler de size merhamet etsin” (Tirmizi, Bir, 16) buyurarak ölçüyü koymuştur.

Allah’ım! Gönlümüze şefkat ve merhamet duygularını yerleştir ve bizlere de merhamet eyle! Amin…