Türkiye-ABD İş Konseyi tarafından New York'ta düzenlenen konferansta Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak "Yeni ekonomi programı bünyesinde kurulan Maliyet ve Dönüşüm Ofisi için uluslararası yönetim şirketi McKinsey ile çalışmaya karar verdik" açıklamasını yapmıştı.
Hazine ve Maliye Bakanlığı bünyesinde kamuda maliyetleri düşürmek ve gelirleri artırmak amacıyla "Kamu Maliyesi Dönüşüm ve Değişim Ofisi" kurulması planlanıyor. Kurulması planlanan bu ofis, Bakanlıklarla koordineli çalışarak söz konusu hedeflerini gerçekleştirmeyi planlıyor. McKinsey firmasının danışmanlığında yapılması planlanan şeylerin ayrıntılarına ait açıklanan bir bilgi yok. Fakat McKinsey firmasının dünyada ve Türkiye'de neler yaptığına ilişkin bazı bilgilerimiz mevcut. Bu şirket, 1926 yılında Şikago Üniversitesinde hoca olan James McKinsey tarafından kurulmuş. Hizmet verdiği alanlar; havacılık, savunma, enerji, medya ve telekomünikasyon gibi oldukça geniş bir yelpazeye yayılmış. Uluslararası şirketlere olduğu kadar devletlere de danışmanlık hizmetleri veriyor.
Her yıl Davos'ta yapılan "Dünya Ekonomik Forumu"nu, tartışılacak konu başlıklarının belirlenmesinden katılımcıların seçilmesine kadar organize ediyorlar. Türkiye'den başka Amerika, Avrupa, Azerbaycan, Lübnan, Porto Riko, Pakistan gibi ülkelerle çalışıyor. Suudi Arabistan Devleti ile de çalışıyor ve muhtemelen Suudların yeniden yapılanma projelerinin mimarlarından. Suudi Arabistan'da Kadınların ekonomide aktif rol almasından Mekke'ye gelen hacı sayısını yıllık yedi milyondan 30 milyona çıkarmayı hedefleyen planlara kadar programlar McKinsey'in koordinesinde gerçekleşiyor.
Türkiye'nin ise McKinsey ile tanışıklığı 1980'lere kadar uzanıyor. Ülkemizin Avrupa Birliğine üyeliği sürecinde danışmanlık yapan firma sonraki yıllarda 1990'larda özelleştirmeler, 2000'li yıllarda el konulan bankaların yapılandırılmaları konusunda danışmanlık yapmıştı. Yine 2000'li yıllarda TRT'nin yeniden yapılandırılması için çalışmış, son olarak da McKinsey, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı'na elektrik dağıtım özelleştirmelerinde, ardından Enerji Bakanlığı'na enerji piyasasının düzenlenmesiyle ilgili konularda danışmanlıklar yapmıştı.
İyi de tam olarak ne yapıyor bu firma? Şirketin Türkiye yetkilisi 2013 yılında verdiği bir röportajda "Dünyada en büyük bin şirketin 170'ten fazlasının CEO'ları McKinsey kökenli. Bu Türkiye için de geçerli. Son 15 yıl gibi kısa bir süre içinde iş dünyasında önemli roller üstlenen 150'den fazla profesyonel yetiştirdik" demişti. Öyle anlaşılıyor ki McKinsey'in fonksiyonlarından biri üst düzey yönetici yetiştirmek. Şirketin resmi internet sitesinde uzmanlık alanları Savunma ve Güvenlik, Ekonomik Kalkınma, Sağlık, Kamu Finansmanı, Bilgi Teknolojileri, Operasyonlar, Organizasyon, Strateji olarak belirtilirken yaptıkları işi şöyle tarif ediyorlar: "Ulusal, bölgesel ve yerel devlet kurumlarına, etkinliklerini ve yarattıkları etkiyi geliştirme konusunda destek vererek kamuya karşı görevlerini gerçekleştirebilmelerini sağlamaktayız."
Tabii bütün bunlar kitabi prosedür cümleleri. Uygulamada ise daha evvelki tecrübeleri göz önüne alarak şunlar söylenebilir: Şirketin ilk aşamada yaptığı şey ilgili kamu kurumuna ait tüm bilgileri toplamak, ardından analiz ederek bir durum raporu hazırlamak şeklinde. Bundan sonraki aşama kurumun yeniden yapılandırılması için gerekli görülen önlem ve öneriler, arkasından uygulama planının hazırlanarak bütçelenmesi olmalıdır.
Buraya kadar sorun yokmuş gibi görünüyor. Ancak birkaç sorunun yetkililerce cevaplanması gerekiyor. Öncelikle kamuya ait bilgilerin hangisi gizli kabul ediliyor ve korunmalıdır? İkinci olarak daha önceki tecrübelerden yola çıkarak özellikle verimlilik sorunları gerekçe gösterilerek işten çıkarmalar vuku bulacak mı? Bu firma planlama ve denetim yapma görevi olan kamu kurumlarının fonksiyonlarını fiilen üstlenmiş olmayacak mı?
