Kovid-19 küresel gıda güvenliğini etkiler mi?
Geçen hafta bu köşede ulusal güvenliğin önemli bir unsurunun gıda güvenliği olduğuna dikkat çekmiştim. Şu günlerde ulusal ve uluslararası ölçekte cevabı aranan sorulardan biri de bu yazının başlığında kullandığım soru(n)dur.
Dünya Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) Koronavirüs salgını ile gıda güvenliğinin nasıl etkileneceği konusunda bazı sorulara cevap aramakta (bk. https://fao.org/2019-ncov/q-and-a/impact-on-food-and-agriculture/en/).
Bu sorulardan biri şudur: “Koronavirüsün küresel gıda güvenliği üzerinde olumsuz etkileri olacak mı?”
Küresel…
FAO bu soruyu şu şekilde cevaplamış: “Hastalık hızla yayılıyor. Bu artık bölgesel bir mesele değil küresel bir tepki gerektiren küresel bir sorundur. Salgın, gıda sistemi üzerindeki etkilerini hafifletmediği sürece, yaklaşmakta olan bir gıda krizi riskiyle karşı karşıyayız.”
Gıda ve tarım üzerine en üst kuruluş olarak FAO “Küresel olarak, herkes için yeterli yiyecek var” dedikten sonra bu soru çerçevesinde şu düşünceleri de paylaşmış:
• Yüksek düzeyde gıda güvensizliğinden etkilenen ülkelerde, yeterli / çeşitli ve besleyici gıda kaynaklarına erişim kısıtlanabilir. En çok etkilenenler nüfusun en yoksul ve en savunmasız kesimleri olması beklenilmektedir.
• Gıdaların A noktasından B noktasına taşıma konusunda zorluklar görülmektedir. Büyük olasılıkla, piyasaya yüksek değerli malların (yani meyve ve sebzelerin) getirilmesi azalabilir.
• Gıda tedarik zincirlerinde bozulmalar beklenilmelidir: Hareket kısıtlamaları, işçilerin kaçınma davranışı ve gıda işleyicilerinin kapasite azaltmaları söz konusudur.
• Girdiler: Gübre, veteriner ilaçları ve diğer girdilerin yetersizliği tarımsal üretimi etkileyebilir.
• Talep: Restoranların kapanması, turizmin azalması, kafe ve okul yemeklerinin askıya alınması gibi nedenler gıdaya talebi azaltarak üreticileri ve tedarikçileri etkileyebilir.
Küresel beklentiler bu yönde iken Türkiye’de durum nedir?
Türkiye…
Tarım ve Orman Bakanlığı salgının başlamasından beri bazı önlemleri aldı. En yetkili ağızlardan gıda güvenliği konusunda bir sorun yaşanmayacağını ifade edilmiştir. Bakanlığın internet sitesinde (Bk. https://www.tarimorman.gov.tr/Sayfalar/Detay.aspx?SayfaId=52) “Covıd-19 Tedbirleri” ana başlığı altında şu başlıklar bulunmaktadır.
• Çiftçilerimiz İçin Koronavirüs Tedbirleri
• Tarlalarda Alınacak Koronavirüs Tedbirleri
• Hayvancılık İşletmelerinde Alınacak Koronavirüs Tedbirleri
• Gıda İşletmelerinde Alınacak Koronavirüs Tedbirleri
• Kümeslerde Uygulanacak Koronavirüs Tedbirleri
• Seralarda Alınacak Koronavirüs Tedbirleri
• Mezbaha Ve Kesim Yerlerinde Alınacak Koronavirüs Tedbirleri
• Fırın Ve Unlu Mamül Üretim Tesislerinde Alınacak Koronavirüs Tedbirleri
• Veteriner Hekimlerimizin Alması Gereken Koronavirüs Tedbirleri
Bu tedbirler içerik olarak Sağlık Bakanlığı’nın uzun bir süredir açıkladığı tedbirlerin tarım sektörüne uygulaması niteliğindedir. Elbette bunlar da önemlidir. Fakat salgın nedeniyle zor şartlarda üretim yapan tarım emekçilerine ilave destek ve teşvikler getirilmesi gerekir.
Türkiye, tüketicilerin ihtiyaç duyduğu gıdayı büyük ölçüde kendi tarımsal üretim ile karşılamaktadır. Bu yeterliliğin tüm zorluklara rağmen sürdürüleceği düşüncesindeyim. Uzmanlar ve üreticilik yapan dostlarla konuştuğumuzda işlerin bazı zorluklarla karşılaşılsa da yolunda gittiğini duydum. Üretimde bir azalma olur mu diye sorduğumda “hayır olmaz” cevabını aldım. Stratejik bir ürün olan buğday üretimi ile ilgili tahmini -tahıl üzerine çalışan bir bilim insanına- sorduğumda “buğday üretimi önceki yıllara göre fazla bile olabilir, mısırdan para kazanamayan üretici buğdaya yöneldi” dedi. Üretim aşamasında bir sorun olmaz ise gıda tedarik zincirinin diğer aşamalarında gerekenler daha kolay yapılabilir.
Tarım sektöründe küresel beklentilerin aksine Türkiye Koronavirüsten en az etkilenerek atlatabilir.
Son söz: Karakışta evin kiler ve ocağına daha iyi bakmalı.
