Kolombiya'da çatışma çözümü: FARC örneği
Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Latin Amerika ziyareti gözlerin bu coğrafyaya çevrilmesine neden oldu. Özellikle Kolombiya, FARC-Kolombiya Silahlı Devrimci Guu0308cu0327leri- ( Fuerzas Armadas Revolucionarias de Colombia) örgütüyle yürüttüğü barış görüşmeleri nedeniyle dikkat çekmektedir. Türkiye'de PKK ile yürüttüğü çözüm süreciyle otuz yıllık düşük yoğunluklu savaşı sonlandırmayı amaçlamaktadır. Kolombiya hükümeti ve FARC örgütü arasında yürütülen çatışma çözümü deneyimini öğrenmek ülkemiz açısından da yararlı olacaktır.
FARC ve Kolombiya hükümeti arasındaki çatışmaların tarihi yaklaşık elli yılı bulmaktadır. FARC, 1964 Yılında Kolombiya Komünist Partisi'nin silahlı kanadı olarak kurulmuştur. FARC, Kolombiya'daki en güçlü Marksist-Leninist örgüt olup Marksist-Lenininst bir rejim kurmayı amaçlamaktadır.FARC, bir köylü-çiftçi hareketidir. Örgüt, ideolojisini Marksist-Leninist olarak tanımlamasına rağmen örgüt içinde ideolojik ve düşünsel çoğulculuğa izin verilmektedir.FARC, Kolombiya'nın önemli bölümlerini kontrol etmektedir.
1982-2001 Yılları arasında FARC ve hükümet arasında üç önemli görüşme süreci başlatılmasına rağmen, görüşmeler sonuçsuz kalmıştır. FARC ve Kolombiya hükümeti arasında başlayan çözüm süreci, 2012 yılında Küba'nın başkenti Havana'da başladı ve görüşmeler hala devam etmektedir. FARC Heyetinin, en son olarak Kainat güzeli Paline Vega'yı barış görüşmelerine arabulucu olarak katılması konusunda davette bulunması dünyada gündem oldu.
Toplumda bazı kesimler, çözüm sürecine karşı olmuş ve hükümeti Kolombiya'yı teröristlere teslim etmekle suçlamışlardır. Bu eleştirilere rağmen toplumun çoğunluğu aktif şekilde barış görüşmelerini desteklemektedir. Barış sürecine ciddi bir toplumsal desteğin olması yanında, bölgesel ve uluslararası düzeyde de desteğin olduğu görülmektedir.
Görüşmelerin başında hükümet, FARC'ın çözüm sürecini alan hakimiyetini güçlendirmek için bir fırsat olarak istismar ettiğini öne sürerek örgüte güvensizliğini ifade etmiştir. Pastrana hükümeti, önceki yıllardaki barış görüşmelerinde FARC örgütüne İsviçre büyüklüğündeki bir coğrafyayı askersizleştirerek bırakmıştır. FARC, despeje denilen askersizleştirilmiş bölgede kendisini güçlendirmiş, kokain ekimiyle kendisine kaynak sağlamaya çalışmış, fakat barış konusundaki taahhütlerini yerine getirmemiştir .Gerillalar ve güvenlik kuvvetleri arasında çıkan çatışmalarda her iki tarafın kayıplar vermesi, süreçte gerilimlere ve kesintilere neden olmuştur. FARC'ın bir generali kaçırması sonrasında görüşmelerin durması üzerine örgüt, generali hükümete teslim ederek sürecin tekrar başlamasını sağlamıştır. Taraflar, çatışmaların devam etmesine ve zayiat verilmesine rağmen, sürecin her şart altında devam etmesi konusunda mutabakat içindedirler.
Görüşmelerde çözülmesi kolay olan konulardan başlanarak ilerleme sağlanmaya çalışılmaktadır. Zor konular, öncelikli olarak gündeme alınmamaktadır. Şimdiye kadar yapılan görüşmelerde ciddi ilerlemeler kaydedilmesine rağmen taraflar arasında önemli düzeyde güvensizlik bulunakta ve temel konularda hala anlaşma sağlanmış değildir. Havana'da devam eden barış görüşmeleri, üçüncü taraf olarak Küba ve Norveç hükümetlerinin garantörlüğünde sürdürülmektedir.
FARC ve hükümet arasında gerçekleşen çatışmada şimdiye kadar 220.0000 insanın hayatını kaybettiği hesaplanmakta, yedi milyona yakın nüfusun uzun süreli savaşın mağduru olduğu düşünülmektedir. Savaşta zarar görenlerin büyük çoğunluğu sivillerdir. İnsanlar, yelerini yurtlarını terk etmiş, ülkede büyük bir demografik değişim yaşanmıştır. Mevcut şartlar altında hükümet, FARC'la savaşı sürdürecek durumda değildir. Kolombiya'da kokain mafyası ortaya çıkan yeni büyük tehlikedir. Hükümetin hem kokain mafyasıyla hem FARC'la bir anda savaşması mümkün değildir. Hükümet, FARC'la olan çatışmayı bitirerek bütün gücünü kokain mafyasıyla mücadeleye yoğunlaştırmayı amaçlamaktadır. FARC militanları ve sosyolojik tabanı, çatışmalardan yorulmuş olup adil bir barışın yapılmasını istemektedir.Hükümet ve FARC, barış görüşmeleri sürecinde şimdiye kadar güçlü, kararlı ve birlik içinde bir pozisyon geliştirmişlerdir. Her iki taraf sürece bir oyalama veya taktik olarak bakmamakta, barışı her iki taraf içinde ölüm-kalım meselesi olarak değerlendirmektedir.
Kolombiya'da kırsal kesimde büyük bir yoksulluk hüküm sürmektedir. Toprak, büyük ölçüde yoksul köylülere ait olmayıp, güçlü ve büyük toprak sahipleri tarafından işletilmektedir. Kolombiya'nın kırsal kesiminde köklü bir toprak reformunun yapılması konusunda taraflar anlaşmaya varmış bulunmaktadır. FARC'ın siyasal hayata bir siyasal parti olarak katılması için yani dağda silahla gezeceklerine ovada siyaset yapma kanallarının oluşturulması konusunda konsensüse varılmıştır. FARC, siyasal hayatta Yurtsever Birlik isimli bir parti tarafından temsil edilmektedir. 1982 Yılında başlayan görüşme serilerinin en önemli sonuçlarından biri, FARC'ın bir politik aktöre dönüşmesidir.
FARC ve hükümet, uyuşturucu ticaretiyle ve uyuşturucu baronlarıyla birlikte mücadele yapmaya karar vermişlerdir. Dünyanın en büyük uyuşturucu tüccarı olmakla suçlanan FARC'ın kokain mafyasıyla mücadeleyi kabul etmesi büyük bir gelişmedir. Süreç içerisinde üzerinde anlaşmaya varılan hususlar, nihai bir barış anlaşmasına varıldıktan uygulamaya konulacağı konusunda taraflar uzlaşmış bulunmaktadır.
Elli yıllık çatışma boyunca mağdur olan insanların mağduriyetlerinin nasıl giderileceği, silahsızlanmanın nasıl gerçekleştirileceği ve üzerinde anlaşmaya varılan konuların hayata nasıl geçirileceği konularında tartışmalar yapılmaya devam edilmektedir.
Barış dönemine geçildikten sonra FARC gerillalarının nasıl yeni bir başlangıç yapacağı ve normal bir hayat kuracağı, cevabı henüz bulunmayan önemli bir soru olarak gündemdedir. FARC gerillalarının büyük çoğunluğu, hayatını gerilla mücadelesi içinde geçirmiş, çatışmadan başka bir şey bilmemektedir. Gerillaların içinde önemli sayıda çocuk denilebilecek yaşta militan kişi bulunmaktadır. Uyuşturucu ve suç çetelerinin bu insanlara el atarak kendi ağlarına düşürme olasılığı, ciddi bir tehlike olarak herkesi kaygılandırmaktadır. On bin civarında çocuğun FARC saflarında bulunduğu tahmin edilmektedir.
Kolombiya'daki FARC'la yürütülen çatışma çözümü deneyimi, hukuki temelde yazılı olarak şeffaf bir şekilde yürütülmektedir. Toplum, her halükarda barışın yapılmasını istemektedir. Taraflar, şu an için barışın gerçekleştirilmesinin olmazsa olmaz bir öncelik olduğuna inanmakta ve barış sürecinden hiçbir şekilde vazgeçmemektedirler.
