Kitap Molası XIX; Aşkın Elif Hâli ile Hüzün ve Ümit

Zarif bir hanımefendi. Hayatının tüm detaylarını o zarafetle örmüş, her hâlinden belli. İlk baskısını 2013 Haziran’ında yapan ikinci şiir kitabı Aşkın Elif Hâli. Yeşil bir arka fon üzerinde şairin kendisi kadar narin, kırmızı bir lâle resmi. Kumrum yayınlarından çıkmış eseri, 117 sayfa ve “Aşkın Elif Hâli”, “Sana Aşkımın Yoktur İzahı”, “Şiir Döndü Leylâ’ya” başlıklarının oluşturduğu üç bölüm hâlinde… Arka kapakta Merhum Bahaettin Karakoç el yazısı ile kitap sahibinin “ince sanat talimini Dolunay mektebinde tamamladığını” vurgularken “onun emaneti yüklenmekten ve taşımaktan korkmayan” bir azim ve samimiyet ehli olduğunu söylüyor. Eserin açılışı “Teganni” isminde bir duanın inceliğiyle örülmüş;

“Kalemimi ilhamınla donat ki/sözümü güzelliğinle söyleyeyim/her talep/şüphesiz ki katında değer bulur/sevdan ki/ dilimde yarımsa, aşkımın liyakatsizliğindendir/affola”

Teganni’ nin ardındaki “sunuş”ta da hep bir sesleniş ve çağrının izdüşümü… Aşkın Elif Hâli ağırlıklı olarak serbest şiirlerden oluşuyor. “Neme gerek”, “Gül Efendim I,II” gibi hece şiirleri azınlıkta. Kitabın ilk bölümündeki çalışmalar genellikle beşerî aşktan mülhem, hüzünden beslenen mısralara ev sahipliği yapıyor. Dolayısıyla bu basamakta kalemin hüzne sevdalı olduğunu ve şairin yangını büyük bir gülistan olarak algıladığını içselleştiriyor okur;

“Alev alev tomurcuktuk/yandık gül olduk (s. 20, biz ateşi sevdik seninle)”

“vuslata ersek de aşk sürgünüyüz/bir avuç toprakta ince, uzun/taşıversin yüreğimizden fakat/yine de terk etmesin bizi hüzün (s. 30, aşk sergeniyiz bir avuç toprakta)”

Bununla birlikte şairin kimi mısralarında cinaslı bir anlatım sanatı karşımıza çıkıyor;

“Sanma ki ölen âşık, toprak olur/toprağa düşen her gül, şen olur (s. 24)”

Eserin ikinci kısmı “teslim” adlı bir dua ile açıyor kapısını muhatabına. Burada bölüme adını veren “sana aşkımın yoktur izahı” adlı manevî yoğunluğu yüksek çalışma karşılıyor bizi. Bölüm içerisindeki şiirler peygamber efendimize, anneye, “annelerin annesi” denilen Fatıma anneye ve İbrahim, İsmail, Hacer üçgenindeki tarihi sürece seslenişi ihtiva ediyor. Şiire olan iştiyak ve ihtiyacın terennüm edildiği üçüncü bölüm ise “evler küçücüktü insanlar büyük (89)” diye çırpınan bir hasret içinde geçmişe özlem motifini barındırıyor. Diğer bölümlerde büyük bir dikkat talep eden tasavvufî ses, burada, bilhassa “yâren” adlı çalışmada daha baskın. Kadınlarımıza (s. 99) ve İstanbul’a (s. 101) yazılan çalışmalar gibi son bölüme ismini veren şiir de önemli. Kitap bitimindeki “Dermeyân” adlı deneme İnci hanımın deneme türündeki başarısını ortaya koyması adına dikkat çekici.

“Vurulursam bulunurum belki Züleyha”

Yorumlarındaki üslûp güzelliği, saygısı ve rikkati ile hafızalarımızda yer tutan ince insan İbrahim Birgül’ün sonçağdan çıkan kitabı bu hafta geldi; Hüzün ve Ümit. Kahve ve turuncunun farklı tonlarının ağırlıkta olduğu ve bir güz ışığının ısıttığı kapak görseli… Hüzün ve ümit adlı iki bölümden oluşan kitap 172 sayfa. İlk aşamada akla havf ve recayı getiriyor. Kitabın ön sözünden ve şairin özgeçmişinden anlıyoruz ki İbrahim Bey’in şiirde ilk, totalde ikinci eseri bu. Ön sözde “Şair, şiir ve okurun bir cümlenin ögelerine benzetildiğini” düşündüren satırlar Hüzün ve Ümit’te toplumsal şiirlerin de bulunduğunun habercisi. Küçücük değerlendirmelere, kitap hakkında yazılmış notlara bile teşekkür nezaketi sergileyen ve şiir hakkındaki düşüncelerini anlamlandırmamıza imkân veren kıymette bir metin bu. Özgeçmişinde de zor ve uzun yolculuğunu anlatıyor İbrahim Bey. Bu bağlamda eserin ilk şiiri “Anne” yazarın hayat hikâyesiyle paralellik sergiliyor; kendi serüvenini kaleme alan ve “bir elinde taze nohut bir eşinde biriken sevinç” olan o yalnız ve mübarek kadını anlatan şiir... Bir sonraki “Baba ve Oğul” un da otobiyografik bir çalışma olduğu söylenebilir, yapı olarak bir önceki çalışmadan daha modern.

Eserin “Hüzün” bölümü hüzün kadar geçmişe duyulan hasret motifi ile örülü. Bölüm içerisindeki “Baba ve Oğul”, “Bir Sabah”, “Kırlangıç”, “Çocuk ve Bulut”, “Gül-i Zar”, “Hasret”, “Leyla”, “Muhammet” hep bir hasreti terennüm eden ürünler. “Çıkıp kendini sokaklardan toplamak isteyen (s. 46), ve sonra “kendine çok kullanılmış bir yalnızlık toplayan (s. 53)”, durup bir yerlerde “ümmî kalbine kırılan (s. 61)”, “peltek konuşan gecede (s. 63) “kalbini işgale uğramış bir şehrin son kalesi ilan eden (s. 71)” ve insanlığa bakarken “tozun toprağa karıştığı bir Pazar günü gibiyim (s. 94)”diyen Birgül’ün bu çalışmalarında yeni dünyaya uyum sağlayamamış, arafta kalmış bir ferdin sancısını görmek mümkün. Anne, baba, hasret, dost, çocukluk, aşk, beklemek temalı şiirlerde kullanılan ağırlıklı kelimeler ise yağmur, şehir, yalnızlık, kent, kar.

İlk kısımdaki şiirlerin daha bireysel olmasına karşın, kitabın ikinci bölümünde daha içtimai çalışmalar mevcut. “Sen Gelirdin Ey Ramazan”, “Karşı Köyün İmamı”, “Ecdattan Mektup”, kalemin kendi izlenimlerini anlatsa da güz aylarını arz ettiği “Kıştan Bir Öncesi”, “Kutlu Sevda” ve Erdem Bayazıt şiirinden mülhem “Memkeketime Dair” başlıcası.

Şairlerimize armağanları için teşekkür eder, nice güzel mısralara ev sahipliği yapmalarını dileriz.