KENDİMİZİ KANDIRMIŞ OLURUZ
Geçen hafta Başbakan Ahmet Davutoğlu tarafından açıklanan "Güçlü ve Dengeli Büyüme İçin Yapısal Dönüşüm" programında Gayri Safi Yurtiçi Hasıla'nın(GSYH) 1,3 trilyon dolara çıkacağının vurgulanması kafaları karıştırdı.
Şundan;
Geçtiğimiz ekim ayında açıklanan Türkiye'nin önümüzdeki 2015-2017 dönemini kapsayacak üç yıla ilişkin makro hedefleri gösteren bir yol niteliğindeki Orta Vadeli Program'da GSYH'nın 2017 yılında 971 milyar dolar olacağı öngörülmüştü.
Bu durumda GSYH bir yılda 329 milyar dolar artmış olacak.
Yüzde hesabına vurursak artış oranı yüzde 33'e tekabül ediyor.
Bu artış mümkün mü?
İşte kafa karışıklığının sebebi bu yüksek artıştı.
Normal koşullarda bir yılda böyle bir artış rastlanan bir durum değildir.
O zaman şu soru aklılarla takıldı:
Bir ay önce kamuoyu ile paylaşılan Orta Vadeli Program revize edilerek yeni hedefler mi belirlenmişti?
Yoksa 2006 yılında olduğu gibi milli gelir hesaplama yöntemi mi değiştirilmişti?
2006'da milli gelir yeni hesaplama yöntemiyle hatırı sayılır ölçüde artırılmıştı.
Sonunda konuya Başbakan Yardımcısı Ali Babacan açıklık getirdi.
Bir hata yapılmıştı.
Bu hata dolar kurunun düşük tutulmasından kaynaklanmıştı.
Şöyle izah edelim.
Bir ülkede üretilen mal ve hizmetin toplam parasal değerini gösteren GSYH, önce cari fiyatlarla TL cinsinden hesaplanıyor.
Sonra diğer ülkelerle mukayese edebilmek ve kısmen enflasyon etkisinden arındırabilmek maksadıyla milli gelir dolar cinsine çevriliyor.
Bunun için de TL cinsi milli gelir, dolar kuruna bölünüyor.
Peki dolar kuru kaçtan hesaplanacak?
İşte kritik nokta bu.
Düşük tutulursa milli gelir yüksek çıkıyor.
Kur yükselirse milli gelir azalıyor.
Rakamlarla izah edersek daha iyi anlaşılacaktır.
10.Beş Yıllık Kalkınma Planı'nda 2018 yılı için verilen GSYH hedefi 2 trilyon 535 milyar TL'dir.
GSYH'yı dolar cinsinden hesaplamak için dolar kuru 1,95 olarak kabul edilmiş.
Bu suretle Davutoğlu'nun ifade ettiği (2,535/1,95) 1 trilyon 300 milyar dolar rakamına ulaşılmış.
Yanlışlık 2018'de doların 1,95 olacağı varsayımından ileri gelmiştir.
Oysa doların en az 2,50'yi test edeceği hususunda uzmanlar görüş birliği içindeler.
Zaten Orta Vadeli Program'da 2017 için dolar kurunun 2,44 olarak öngörülmesi de bu tahminin tutarlılığına işaret ediyor.
Öyleyse dolar kuru 1,95 değil, 2,50 esas alınarak GSYH hesaplanmalıdır.
Bu takdirde 2018'de GSYH 1 trilyon 14 milyar dolara inecektir ki, mantıklıdır.
Görüldüğü üzere milli gelir bir kalemde286 milyar dolar azalmıştır.
Bu durum bize şunu gösteriyor:
Milli gelir hesaplama yöntemini değiştirerek veya zorlama bir takım önlemlerle kurları baskı altında tutarak farklı ve yanıltıcı sonuçlar elde edilebilir, bu sonuçlar siyasi malzeme konusu yapılabilir.
O nedenle milli gelirin büyüklüğünü ve artışını değerlendirirken sabit fiyatlarla hesaplanan rakamların dikkate alınması daha doğru bir yaklaşımdır.
Aksi halde kendimizi kandırmış oluruz.
