​Kayıt Dışı Çalışanların Oranı 3,8 Puan Azaldı

Kayıt dışı istihdam, neredeyse işsizlik kadar önemli bir sorun. Dünyanın pek çok ülkesinde görülen kayıt dışılığın nedenlerini şöyle sıralayabiliriz: İstihdam artışının nüfus artışının gerisinde kalması, iç ve dış göçler, ücretler üzerinden hesaplanan yasal sorumlulukları yerine getirmeme vs.

Kısa vadede hem işverenin hem de işçinin lehine bir durum söz konusu olduğundan kayıt dışılıkla mücadele etmek işsizliği azaltmaktan daha zor. Kayıt dışı istihdamın en çok görüldüğü sektörlerin başında tarım sektörü geliyor. TÜİK’in verilerine göre; tarım sektöründe istihdam edilen 5 milyon 132 bin kişiden 4 milyon 339 bin kişi kayıt dışı çalışıyor. Diğer bir hesaplama ile tarım sektöründe çalışanların yüzde 84,5’i kayıtlı değil. Tarım dışı sektörlere bakıldığında ise kayıt dışı istihdamın hizmet sektöründe yoğun olduğu görülüyor. Küresel salgından en fazla zarar gören sektör hizmet sektörü olmuştu. İstihdamı korumak için atılan adımlar (kısa çalışma ödeneği ile işten çıkarma yasağı gibi) kayıtlı çalışanları kapsayan düzenlemelerdi. Bu yüzden kayıt dışı çalışanlar pandemi nedeniyle son derece olumsuz etkilendiler. Son birkaç aya ait verilere göre; kayıt dışı çalışanların oranı her ay azalıyor.

Eylül 2020 döneminde herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna bağlı olmadan çalışanların toplam çalışanlar içindeki payını gösteren kayıt dışı çalışanların oranı, bir önceki yılın aynı dönemine göre 3,8 puan azalarak yüzde 32,2 olarak gerçekleşti. Tarım dışı sektörde kayıt dışı çalışanların oranı bir önceki yılın aynı dönemine göre 3,3 puan azalarak yüzde 20,3 oldu.

Kayıt dışı çalışanların oranı Ağustos döneminde 3,2 puan, Temmuz döneminde 3,3 puan, Haziran döneminde ise 3,9 puan azalmıştı. Kayıt dışılığın azalması elbette iyiye işaret ancak bu düşüş kayıt dışı çalışanların kayıt altına girmesinden kaynaklanmıyor.

Eylül dönemine ait işgücü istatistiklerinde dikkat çeken bir veri de; işgücüne dahil olmayanların nedene göre dağılımı tablosundaki ev işleri ile meşgul olanlardaki düşüş. Bilindiği üzere salgının riskini azaltmak amacıyla online çalışma modelleri yaygınlaştı.

Salgından önce çocuk, yaşlı bakımı gibi bir nedenden ötürü evde kalmak zorunda olan özelllikle kadınlar e-ticaretin artması ve uzaktan çalışma sayesinde işgücü piyasasına girdiler. Bu oldukça sevindirici bir gelişme. Gerçi ev işleriyle meşgul kişiler işsiz olarak sayılmadığı için çalışmaya başlasalar da bu, işsizlik oranını düşürmeyecek.

Rakamsal olarak ifade edersek 2019 Eylül döneminde 11 milyon 404 bin kişi ev işleriyle meşgul olduğu için iş aramıyorken bu sayı 2020 Eylül döneminde 10 milyon 56 bine düşmüş. Yaklaşık 1 miyon 350 bin kişi -tamamı olmasa da- bir şekilde ekonomik hayata müdahil olması önemli. Çünkü ülkemizde kreş gibi çalışan kadınlara katkı sağlayan oluşumlar çok yaygın ve ucuz değil. Bu nedenle meslek sahibi olan kadınlar bile iş hayatının dışında kalıyorlar. Uzaktan çalışma modeli ülkemizde benimsenirse bu durumdan en çok çalışmak isteyen kadınlar yararlanacaktır.